SKKN Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng cảm thụ Âm nhạc cho học sinh lớp 4

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

        Môn học Âm nhạc trong trường tiểu học không nhằm đào tạo những người làm nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ, ca sĩ…mà chính là qua môn học để tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng với môn học khác thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường cũng như mục tiêu của bậc học. Cùng với các môn học khác môn Âm nhạc đã được ưu tiên và chú trọng hơn. Đây là khâu quan trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ đồng thời đem lại niềm vui hứng thú học tập cho các em. Đặc trưng của bộ môn Âm nhạc là mang lại tính nghệ thuật cao, vì vậy tiến trình dạy học phải tuân theo những quy luật, những nguyên tắc sư phạm vừa phải, đảm bảo tính vừa sức về truyền thụ kiến thức và sự phát triển của nghệ thuật âm nhạc. Song thực tế việc giảng dạy bộ môn Âm nhạc trong nhà trường tiểu học hiện nay chưa có sự quan tâm đúng mức với quan niệm dạy cho đủ số tiết, đủ số giờ theo quy định của chương trình chưa chú trọng đến chất lượng và hiệu quả của giờ dạy, chưa kết hợp các phương pháp dạy học cho trẻ ở từng độ tuổi với các dạng hoạt động của từng môn học để giờ dạy phong phú đạt hiệu quả đáp ứng với yêu cầu cải cách giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc. Trong khi đó giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được trong mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện.Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống. Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Trong đó có môn Âm nhạc.

         Âm nhạc chính là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là ở bậc tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác.

Là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn, tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngại học các nội dung Tập đọc nhạc, Âm nhạc thường thức hay tìm hiểu về các nhạc cụ… Qua thực tế giảng dạy từ những năm học trước. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, một câu chuyện Âm nhạc… để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài cũng như tạo sự hứng thú cho các em trong giờ học thì đòi hỏi người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt, đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học.        

Bản thân là giáo viên được đào tạo chuyên sâu và được phân công giảng dạy bộ môn Âm nhạc tại trường Tiểu học Nga Liên I, qua thực tế dự giờ ở một số trường, trao đổi tiếp xúc với các đồng nghiệp khác, qua khảo sát chất lượng học bộ môn Âm nhạc của học sinh, tôi đã đưa ra“ Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng cảm thụ Âm nhạc cho học sinh lớp 4, ” với yêu cầu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho thầy và trò trong chương trình giảng dạy môn Âm nhạc 

1.2. Mục đích nghiên cứu:

         Mục đích của việc nghiên cứu đề tài này chủ yếu là giúp cho các em có hứng thú khi học Âm nhạc, đồng thời giúp cho các em biết cảm nhận những cái hay, cái đẹp trong các bài hát, các bài Tập đọc nhạc cũng như Âm nhạc thường thức. 

1.3. Đối tượng nghiên cứu: 

       – Nghiên cứu khái quát chương trình Âm nhạc tiểu học.

       – Nghiên cứu về một số kinh nghiệm rèn kĩ năng cảm thụ Âm nhạc cho học sinh lớp 4.

       – Tổng kết, rút ra một số bài học sinh nghiệm trong quá trình nghiên cứu đề tài để giúp các đồng chí giáo viên có kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy bộ môn Âm nhạc.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

      – Phương pháp nghiên cứu tài liệu:

       Nghiên cứu tài liệu qua các đầu sách tham khảo, trên mạng Internet. Tài liệu sách, báo. Tạp chí giáo dục tiểu học.

      – Phương pháp nghiên cứu để xây dựng cơ sở lí luận:

Điều tra tình hình thực tế học sinh trong nhà trường.

Thông qua dự giờ, thăm lớp, trao đổi với đồng nghiệp về những thuận lợi, khó khăn khi dạy môn Âm nhạc lớp 4.

      – Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin:

Tổng  hợp điều tra mức độ học sinh luyện tập trong các giờ học.

Kiểm tra việc tập luyện của học sinh để đánh giá, phân loại học sinh.

      – Phương pháp thống kê, xử lý số liệu:

Sử dụng bảng biểu đối chiếu, xử lý số liệu, so sánh số liệu.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lý luận:

Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao, nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những giai điệu, những câu hát, những lời ca, những cử chỉ, những điệu bộ, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai điệu qua từng bài hát, từng nét nhạc. Âm nhạc là một năng  khiếu tự nhiên, việc dạy Âm nhạc trong nhà trường không nhằm đào tạo các em trở thành những người hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp, những người sáng tác nhạc sau này. Qua môn học, trẻ em được hoạt động, được nhận thức, được cảm thụ âm nhạc qua các bài học, các em được nghe hát, nghe nhạc, được tập hát, đọc nhạc, trò chơi âm nhạc, biết một số kiến thức phổ thông về âm nhạc… tất cả những cái đó sẽ tạo thành một trình độ văn hóa âm nhạc tối thiếu góp phần cùng các môn học khác giáo dục nhân cách, làm cho các nội dung học tập ở trường phổ thông có tính toàn diện, làm thăng bằng, hài hòa các  hoạt động học tập của trẻ em. Chính vì vậy hiệu quả  giáo dục phụ thuộc vào năng lực tổ chức và hoạt động của thầy. Song quá trình  giáo dục âm nhạc là một quá trình phức tạp gồm nhiều giai đoạn và liên tục cùng với quá trình đào tạo con người xuất phát từ nhân cách phát triển toàn diện của trẻ. Căn cứ vào đặc điểm của môn nghệ thuật Âm nhạc và trên cơ sở lứa tuổi của trẻ, để  giúp học sinh có được những kiến thức Âm nhạc phù hợp với lứa tuổi về: Học hát, phát triển khả năng Âm Nhạc, Tập đọc Nhạc. 

Bước đầu giúp các em làm quen một số kỹ năng đơn giản về ca hát, rèn thói quen tập hát đúng và hát diễn cảm theo nội dung, tính chất từng bài hát, kết hợp với các hoạt động khi tập hát. 

Giúp học sinh phát triển trí tuệ, bồi dưỡng tình cảm phong phú, lành mạnh, mạnh dạn tự tin khi tham gia các hoạt động Âm Nhạc ở trong và ngoài nhà trường. 

Để thực hiện được nhiệm vụ và nội dung chương trình giảng dạy môn Âm nhạc phải đảm bảo những yêu cầu: 

+ Cung cấp kiến thức cơ sở Âm Nhạc, những kỹ năng hoạt động Âm Nhạc cho giáo viên dạy Âm Nhạc.

+ Trang bị phương pháp giảng dạy kết hợp các phân môn trong chương trình bồi dưỡng  tình cảm và thị hiếu nghệ thuât, khả năng tổ chức các hoạt động Âm Nhạc trong nhà trường, phương pháp dạy Âm Nhạc phải tuân theo những  nguyên tắc chung của phương pháp dạy học, phương pháp dạy hát và dạy nhạc cho trẻ phải dạy đại trà cho tất cả mọi học sinh, không chỉ bồi dưỡng và dạy cho các em có năng khiếu, có những năng  lực đặc biệt về Âm nhạc.