SKKN Một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh lớp 5

PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do viết đề tài:
Giáo dục là nền tảng văn hóa của một đất nước, là sức mạnh trí tuệ của cả tương lai dân tộc nhằm sớm đạt cơ sở ban đầu rất quan trọng cho sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ Việt Nam trong xu thế hội nhập với thế giới hiện nay. Trong lĩnh vực khoa học nói chung giáo dục chiếm vị trí rất quan trọng. Giáo dục không những cung cấp cho học sinh những hiểu biết về tri thức khoa học tiến bộ của loài người đồng thời vừa hình thành nhân cách cho học sinh là điều quan trọng cốt yếu, đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học.
Thế kỷ XXI là thế kỷ của sự phát triển công nghệ, của tri thức thì việc giáo dục có vị trí hết sức quan trọng trong việc xây dựng con người mới XHCN nhằm đáp ứng sự phát triển chung của toàn nhân loại, đào tạo các em trong tương lai trở thành những người có đủ cả đức và tài để xây dựng và bảo vệ đất nước, bảo vệ Tổ quốc VN xã hội chủ nghĩa. Do đó hiện nay đang còn ngồi trên ghế nhà trường ở bậc học tiểu học, các em còn bỡ ngỡ rất nhiều đối với mọi hoạt động của nhà trường. Các em phải có nghĩa vụ phải học tập nghiêm túc để tiếp thu kiến thức và nhân cách làm người. Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác Hồ: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người” Đội ngũ GVCN là những chiến sĩ tiên phong xung kích đi đầu trong phong trào này. Chính nghề dạy học đã đào tạo con người phát triển một cách toàn diện. Để đáp ứng không ngừng yêu cầu của sự phát triển xã hội loài người, mỗi một con người không ngừng rèn luyện tư tưởng đạo đức và ra sức học tập để trở thành con người lao động có đủ tri thức và đạo đức XHCN .Đây cũng chính là mục tiêu phấn đấu của mỗi chúng ta.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Do đó việc xây dựng đạo đức, kiến thức, lối sống cho các em ngay khi đang ngồi trên ghế nhà trường là vấn đề vô cùng quan trọng, đây cũng chính là thước đo để đánh giá một con người.. Chính vì vậy việc giáo dục cho học sinh ở lứa tuổi tiểu học, đặc biệt là lớp 5- lớp cuối bậc tiểu học là một nhiệm vụ cấp bách trong nhà trường để thiết thực xây dựng một môi trường giáo dục lành mạnh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường học.Xuất phát từ mục tiêu chung đó, công tác giáo viên chủ nhiệm lớp đóng một vai trò vô cùng quan trọng, có thể nói “là khâu then chốt, quyết định” việc nâng cao chất lượng học tập của các em. Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học đặc biệt là lớp 5 – lớp cuối bậc Tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở.
Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên suốt 5 buổi/ tuần, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi và tổ chức các hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể,…và các hoạt động ngoại khoá, trải nghiệm cho học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp 5 ở Tiểu học là rất quan trọng, vinh dự nhưng cũng dày công trong công tác. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học phải trải qua biết bao nhiêu khó khăn, bao nhiêu vất vả. Vì vậy, tôi khẳng định rằng công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp 5- lớp cuối cấp ở Tiểu học là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết định chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Sau hơn hai mươi năm được làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi luôn cố gắng hoàn thành các nhiệm vụ được giao với tinh thần trách nhiệm cao. Trong các năm qua, lớp tôi chủ nhiệm luôn đạt chỉ tiêu đề ra. Đó là lí do tôi chọn để viết sáng kiến kinh nghiệm năm học này: “MỘT SỐ KINH NGHIỆM TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH LỚP 5 – LỚP CUỐI BẬC TIỂU HỌC.”. Với mong muốn được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các thầy giáo, cô giáo và các cấp lãnh đạo.
2. Mục đích của đề tài:
Tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này với mong muốn :
1. Ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc và đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân.
2. Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công trong công tác chủ nhiệm lớp.
3.Nhận được những lời góp ý, nhận xét từ cán bộ quản lí nhà trường, từ Ban Giám khảo của Phòng Giáo dục và từ các bạn đồng nghiệp, để tôi phát huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót cho hoàn thiện hơn.
4. Rèn luyện tinh thần năng động; giữ lửa lòng say mê, sáng tạo; cố gắng học tập, tự cải tạo mình để theo kịp sự tiến bộ của thời đại.
3. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu:
3.1 Nhiệm vụ:
– Tập hợp một số vấn đề lí luận làm cơ sở khoa học cho việc viết tài liệu kinh nghiệm công tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học.
3.1 Đối tượng nghiên cứu:
– Học sinh lớp 5 của trường Tiểu học tôi dạy trong năm học …. – Tài liệu, sách, báo, sách hướng dẫn, mạng Internet.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này tôi đã tự sử dụng các phương pháp sau:
– Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí…có liên quan đến nội dung đề tài. – Theo dõi thực trạng về đạo đức, lối sống, cách ứng xử, các kĩ năng, năng lực của học sinh.
– Uốn nắn những hành vi đạo đức lệch lạc, những cách ứng xử chưa phù hợp cho học sinh, hình thành cho họ sinh những kĩ năng cơ bản khi tham gia các hoạt động nhất là trong tập thể và cộng đồng.
– Tổ chức rút kinh nghiệm.

PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lí luận:.
Giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, có nhiệm vụ xây dựng và phát triển tình cảm đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ và thể chất của trẻ, nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Giáo dục tiểu học phải đảm bảo cho học sinh nắm vững các kĩ năng nói, đọc, viết, tính toán, có những hiểu biết cần thiết về thiên nhiên, xã hội và con người; có lòng nhân ái, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, yêu quí anh chị em; kính trọng thầy giáo, cô giáo, lễ phép với người lớn tuổi; giúp đỡ bạn bè, các em nhỏ; yêu lao động, có kỉ luật; có nếp sống văn hóa; có thói quen rèn luyện thân thể và giữ vệ sinh; yêu quê hương đất nước, yêu hòa bình.
Ở lúa tuổi học sinh lớp 5 ( 11 tuổi ),c cơ thể của trẻ đang ở thời kí phát triển. Trẻ ở lứa tuổi này không kiên trì, nhanh nhớ, nhanh quên, dễ xúc động, hiếu động, ham hiểu biết, thích thể hiện bản thân. Đặc biệt lứa tuổi này trẻ rất hay bắt chước người lớn. Bởi vậy tất cả những diễn biến xung quanh các em sẽ ảnh hưởng rất lớn theo hướng tích cực hoặc tiêu cực.
Bậc Tiểu học là bậc góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Ở bậc học này, các em bắt đầu phải tư duy để tiếp thu những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức về thế giới xung quanh nhằm phát triển năng lực nhận thức, hoạt động tư duy và bồi dưỡng tình cảm tốt đẹp của con người. Đây là giai đoạn rất quan trọng giúp các em có những kĩ năng sống tốt ngay từ ban đầu, từ đó giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn trong cuộc sống. Giai đoạn đầu các em phát triển tốt thì đó là nền móng vững chắc cho sự phát triển sau này. Và để có những ảnh hưởng tích cực tới học sinh thì trước hết ở lớp, ở trường phải có những hoạt động tích cực, bổ ích cho các em tham gia. Mỗi giáo viên phải là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Để trở thành giáo viên chủ nhiệm tốt đòi hỏi giáo viên phải có phẩm chất đạo đức tốt, tâm huyết với nghề, yêu thương tận tụy với học sinh. Giáo viên chủ nhiệm phải hoàn thành tốt các nhiệm vụ tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt, cộng tác chặt chẽ với gia đình học sinh và phối hợp với giáo viên bộ môn, tổ chức Đội TNTP đê giáo dục, để tổ chức các hoạt động cho học sinh trong lớp mình chủ nhiệm.. Đặc biệt người giáo viên phải có phẩm chất tâm lý của người làm cha, làm mẹ, là người bạn lớn của học sinh, nắm bắt tâm, sinh lý lứa tuổi của các em, góp phần hình thành và phát triển nhân cách của các em một cách có hiệu quả….
Như chúng ta đã biết, hầu hết các giáo viên Tiểu học đều làm công tác chủ nhiệm lớp, từ trước đến nay chưa sách vở tài liệu nào định nghĩa rõ thế nào là công tác chủ nhiệm và qua quá trình làm công tác này chúng ta tạm quy định với nhau: Công tác chủ nhiệm lớp là hệ thống những kế hoạch, biện pháp mà người giáo viên đã đưa ra nhằm tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện tốt những nhiệm vụ của mình do nhà trường, Đoàn, Đội, Hội đưa ra. Trong những năm gần đây, ngành giáo dục đang tập trung đổi mới phương pháp giáo dục nên công tác chủ nhiệm lớp càng được quan tâm hơn và có những đòi hỏi cao hơn.
2. Cơ sở thực tiễn:
a.Thuận lợi:
– Phần lớn học sinh trong lớp tương đối đồng đều về chất lượng cuộc sống, học tập.
– Phụ huynh quan tâm con em mình.
– Sức khoẻ học sinh tốt, các con có nhu cầu cao về các hoạt động vui chơi, khám phá thế giới xung quanh. b. Khó khăn:
– Ở lứa tuổi này, các em đã có nhiều thay đổi về nhận thức, về tâm sinh lí, tình cảm và cả các mối quan hệ xã hội nhưng các em vẫn chưa có đủ khả năng tự bảo vệ mình. Vì vậy, các em rất cần được giáo dục và rèn luyện nhiều kĩ năng sống để tự tin trong học tập và cuộc sống.
– Học sinh ở lứa tuổi này còn mải chơi, hiếu động, thường xuyên nghịch ngợm, phá phách, chọc ghẹo các bạn, đặc biệt là học sinh nam.
– Nhiều học sinh còn chưa tự giác trong việc phục vụ bản thân, nếp học tập, phục vụ các công việc trong gia đình và các công việc chung trong lớp.
Đã hơn hai mươi năm làm giáo viên chủ nhiệm lớp, phần nào đã có chút ít kinh nghiệm nhưng tôi vẫn thấy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở lớp 5- lớp cuối cấp Tiểu học là rất trọng trách và không kém phần phức tạp. Mỗi giáo viên muốn làm tốt công tác chủ nhiệm thì phải vừa là một giáo viên giỏi về chuyên môn, vừa phải là một nhà tâm lí giỏi để hiểu học sinh, để sáng tạo trong các hoạt động, để tổ chức cho học sinh tham gia tích cực và đạt hiệu quả cao. Nếu giáo viên không tâm huyết với nghề, không có tinh thần trách nhiệm cao thì khó mà hoàn thành nhiệm vụ. Chất lượng học tập của học sinh, nhân cách, đạo đức, lối sống…của học sinh rồi sẽ ra sao? Chính vì hiểu rõ điều đó nên trong những năm học qua, song song với việc giảng dạy tốt các môn học theo quy định, tôi luôn cố gắng tìm tòi, sáng tạo tổ chức ra nhiều hoạt động để học sinh càng được trải nghiệm nhiều càng tốt nhằm góp phần giúp học sinh phát triển toàn diện.
3.Thực trạng:
– Tôi nhận thấy trong thực tế hiện nay, mỗi gia đình chỉ có 1 đến 2 con, nhìn chung đời sống của các gia đình đều khá nên việc đầu tư, quan tâm cho con rất được chú trọng.
– Các con học sinh được bố mẹ bao bọc, quan tâm, chiều chuộng từ bữa ăn, giấc ngủ, cái quần cái áo…. nên gần như quên đi rèn cho con sự tự lập, kĩ năng cơ bản phục vụ nhu cầu cá nhân mình.
– Các con học sinh ít được trải nghiệm những hoạt động lao động đơn giản, ít sự quan tâm đến mọi người xung quanh, đề cao nhu cầu và tính cá nhân. – Các con chưa biết chủ động sắp xếp các công việc của mình một cách khoa học, chưa biết quý trọng thời gian.
– Kĩ năng làm việc nhóm chưa tốt, chưa biết phát huy năng lực của cá nhân mình.
Đó là điều tôi thấy rất thiếu trong mỗi mỗi học sinh của thời đại ngày nay . Sau đây tôi xin đi cụ thể vào tình hình lớp chủ nhiệm của mình:

4. Biện pháp thực hiện:
Công việc của giáo viên chủ nhiệm lớp rất nhiều để tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh , không thể thống kê hết được. Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tôi chỉ đi sâu vào một số nội dung chính sau đây: a. Tổ chức tốt hoạt động Sinh hoạt dưới cờ của lớp.
b. Tổ chức cho học sinh trải nghiệm làm người nông dân .
c. Tổ chức các hoạt động trong phong trào “ Giúp mẹ làm việc nhà”.
d. Thiết kế “ Đồng hồ đếm ngược”.
e. Tổ chức Lễ chia tay cho học sinh lớp 5. Sau đây là các biện pháp tôi đã tiến hành:
4.1. Biện pháp 1: Tổ chức tốt hoạt động Sinh hoạt dưới cờ
Dù đây là một hoạt động thường xuyên trong năm học của Nhà trường nhưng mỗi lớp có một cách thực hiện riêng theo đặc thù của lớp. Lớp 5 của tôi được phân công tổ chức Sinh hoạt dưới cờ ngay tuần 1 của năm học ( sau ngày khai giảng 4 ngày) với chủ đề “ Phát động hưởng ứng tháng An toàn giao thông”. Để làm tốt tôi đã tiến hành như sau:
– Cùng học sinh trong lớp chọn ra những học sinh có năng khiếu về hát, diễn kịch, …
– Xây dựng kịch bản cho buổi sinh hoạt.
– Phân công nhiệm vụ cho những học sinh trong đội năng khiếu phụ trách từng tiết mục với yêu cầu học sinh có năng khiếu làm nòng cốt còn những học sinh còn lại sẽ chia vào các nhóm sao cho 100% học sinh của lớp được tham gia.
– Trao đổi với Ban Đại diện cha mẹ học sinh lớp để dự trù kinh phí tổ chức ( thuê trang phục, đạo cụ, bồi dưỡng học sinh, phần thưởng.. ) – Lên lịch tập luyện.
Với cách thực hiện như vậy, những năng lực riêng của từng học sinh đã được phát huy, tất cả học sinh trong lớp đều được tham gia trải nghiệm rất tích cực và hào hứng. Không những thế quá trình học sinh tham gia tập luyện nhóm với nhau góp phần giúp hcoj sinh tự tin hơn, nêu cao tình đoàn kết bạn bè, các em hiểu nhau hơn, yêu quý nhau hơn và thấy yêu tập thể lớp mình hơn khi những tháng ngày ngồi học và vui chơi với nhau không còn nhiều. Phụ huynh học sinh cũng được trải nghiệm cùng các con sẽ thấy được con em mình thể hiện được gì trong tập thể. Có thể có những điều mà bố mẹ chưa từng thấy con thể hiện nhưng qua hoạt động Sinh