SKKN Một số kinh nghiệm vận dụng dạy học mĩ thuật theo phương pháp mới cho học sinh lớp 5

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn sáng kiến 

[Thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW của ban chấp hành trung ương khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa- hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Năm học ……….., Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo triển khai phương pháp dạy – học Mĩ thuật mới sử dụng những quy trình mĩ thuật của SAEPS ở tất cả trường tiểu học trên toàn quốc. Nhưng đến năm học ……….., trên địa bàn huyện Thạch Thành nói chung và ở trường Tiểu học Thành Kim nói riêng bắt đầu dạy học nội dung môn Mĩ thuật theo phương pháp dạy học mới: Phương pháp dạy học Đan Mạch và từ khi bắt đầu áp dụng phương pháp dạy học Đan Mạch thì môn Mĩ thuật được gọi là Hoạt động giáo dục Mĩ thuật. Đây là phương pháp dạy học có tính ưu việt được áp dụng ở Đan Mạch và nhiều nước khác trên thế giới…1]. (Trích dẫn trang 5, Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên Tiểu học).

Phương pháp này giúp cho giáo viên Mĩ thuật tiểu học có thể vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học mới vào thực tiễn một cách hiệu quả và phát triển nhận thức giúp học sinh có được các khả năng: Biểu đạt sáng tạo và giao tiếp thông qua hình ảnh; Khám phá, hiểu và đề cao văn hóa thông qua nghệ thuật thị giác; hình thành các kĩ năng sống và phát triển năng lực cá nhân thông qua việc học môn Mĩ thuật; yêu thích cái đẹp và biết vận dụng vào cuộc sống linh hoạt, học tập hằng ngày. Từ đó chiếm lĩnh nội dung mới của bài học, môn học. Giáo viên là người theo dõi quan sát và giúp đỡ các em thực hiện mục tiêu đó.

Vì là phương pháp mới nên việc triển khai gặp nhiều bất cập và khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức cũng như việc tiếp thu bài của học sinh. Qua một năm học thực hiện thì việc dạy – học, mặc dù giáo viên có cố gắng đổi mới phương pháp dạy, nhưng vì là phương pháp dạy học mới nên giáo viên còn bỡ ngỡ, điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng được, phòng học chuyên ngành chưa có, khó phân nhóm khi hoạt động tập thể nên gặp khó khăn khi triển khai thực hiện. 

Qua tìm hiểu quy trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch, tôi nhận thấy việc dạy và học còn hạn chế, kết quả học tập chưa cao. Chính vì thế, tôi đã tiến hành nghiên cứu tìm ra “Một số kinh nghiệm vận dụng dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới cho học sinh lớp 5” (của Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật Tiểu học do Vương quốc Đan Mạch tài trợ) tại Trường Tiểu học Thành Kim.

2. Mục đích nghiên cứu: Tôi nghiên cứu sáng kiến này nhằm mục đích:

– Nắm được thực tế và nhằm nâng cao chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh lớp 5 đối với môn Mĩ thuật theo phương pháp mới. Từ đó nghiên cứu, đề xuất với Ban giám hiệu, phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thạch Thành nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy.

– Giúp các em hình thành và phát triển ba năng lực cốt lõi:

+ Sáng tạo mĩ thuật và qua đó biểu đạt bản thân (suy nghĩ, tình cảm, mong muốn,…)

+ Hiểu, cảm nhận và phản ánh được hình ảnh của sản phẩm/tác phẩm mĩ thuật (phân tích, đánh giá được sản phẩm/tác phẩm).

+ Giao tiếp/trao đổi, tiếp nhận ý tưởng và ý nghĩa thông qua sản phẩm/tác phẩm mĩ thuật.

– Ngoài mục đích nghiên cứu sáng kiến này còn giúp tôi bước đầu làm quen và nâng cao trình độ nghiên cứu khoa học cho bản thân. Qua đó tích lũy những kinh nghiệm trong sự nghiệp dạy học.

3. Đối tượng nghiên cứu:

– Quy trình dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới của Dự án Hỗ trợ giáo dục Mĩ thuật Tiểu học do Vương quốc Đan Mạch tài trợ.

– Giáo viên giảng dạy Mĩ thuật tại Trường Tiểu học Thành Kim.

– Học sinh lớp 5 – Trường Tiểu học Thành Kim.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Để thực hiện sáng kiến này, tôi vận dụng các phương pháp sau:

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Nghiên cứu các văn bản, chương trình giáo trình, tài liệu sách báo về phương pháp Đan Mạch cho môn Mĩ thuật.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

–  Phương pháp quan sát sư phạm:

+ Thực hành giảng dạy theo phương pháp mới tìm giải pháp rút kinh nghiệm.

+ Phương pháp quan sát, luyện tập thực hành

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

 Để đáp ứng nhu cầu cấp bách của xã hội, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14/06/2005 quy định mục tiêu của giáo dục Việt Nam được ghi rất rõ trong Khoản 1 Điều 27 Luật giáo dục 2005( sửa đổi bổ sung năm 2010): “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Trong công tác dạy học môn Mĩ thuật, tôi rất coi trọng việc dạy học nội dung bộ môn theo phương pháp mới, coi đó là một bộ phận không thể thiếu được của quá trình giáo dục toàn diện học sinh. Áp dụng phương pháp dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới trở nên hết sức quan trọng vì nó có tác động mạnh đến trí tuệ, đến tình cảm đạo đức, đến quá trình hình thành những nét đẹp trong hành vi, thói quen, đến khả năng sáng tạo của học sinh. Để làm được điều này, đòi hỏi giáo viên phải có phương pháp dạy học và phối hợp với học sinh một cách nhịp nhàng trong khi lên lớp nhằm giúp học sinh từng bước nâng cao nhận thức làm cho tâm hồn các em trở nên phong phú, phát triển toàn diện nhân cách. Từ đó, bản thân tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “Một số kinh nghiệm vận dụng dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới cho học sinh lớp 5” (của Dự án Hỗ trợ Giáo dục Mĩ thuật Tiểu học do Vương quốc Đan Mạch tài trợ)  tại Trường Tiểu học Thành Kim.

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Thực trạng chung

Năm học ………..là năm học thực hiện dạy mĩ thuật theo phương pháp mới – phương pháp mĩ thuật Đan Mạch đại trà và thực hiện thông tư 22 về đánh giá học sinh. Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới, học sinh như được giải phóng khỏi khuôn mẫu, các em được phát huy khả năng sáng tạo, tiết học thoải mái, sinh động hơn. Các em được “Học mà chơi, chơi mà học’’, thỏa sức khám phá, tìm tòi, không bị gò bó, không sợ mình không biết vẽ mà được tự do thể hiện sự sáng tạo với 7 quy trình mới. Học sinh được biểu đạt, giao tiếp, khám phá rất nhiều điều bổ ích thông qua hình ảnh, từ đó tạo cơ hội cho các em thực hành, ứng dụng trong học tập và hình thành kỹ năng sống trong lĩnh vực Mĩ thuật để vận dụng linh hoạt vào cuộc sống, học tập hằng ngày. Vì thế trong quá trình giảng dạy, tôi luôn phải cố gắng chuẩn bị tốt các khâu để động viên học sinh thường xuyên, kịp thời và có thể điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện thực tế ở địa phương. Và tôi cũng gặt hái được một số thành quả đáng kể, phần lớn học sinh say sưa với môn học và hiểu được cái hay, cái đẹp trong môn học, góp phần hình thành ở các em khả năng cảm thụ thẩm mĩ. Khi học Mĩ thuật mới học sinh đã dần được hình thành những năng lực cơ bản đó là: năng lực trải nghiệm (tức là học sinh có được những trải nghiệm về cách nhìn nhận, cảm giác, sự tò mò, trí nhớ, tưởng tượng và phát triển sức sáng tạo và biểu đạt).

Đối với dạy – học Mĩ thuật theo phương pháp mới là một phương pháp lạ lẫm với lứa tuổi học sinh tiểu học. Chính vì vậy tôi đã nghiên cứu và rút ra được một số kinh nghiệm để giảng dạy phương pháp này được tốt hơn. Giúp học sinh tiếp thu bài học được nhanh hơn. 

2.2.Thực trạng Trường Tiểu học Thành Kim:

2.2.1. Nhà trường:

Trường Tiểu học Thành Kim là trường chuẩn quốc gia, là một trong những trường điểm của huyện Thạch Thành. Trong năm học ……….., trường có 584 học sinh (trong đó có 3 học sinh khuyêý tật) với 21 lớp, riêng khối lớp 5 có 107 học sinh. 

2.2.2. Ban giám hiệu:

Ban giám hiệu thấy được vai trò của môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học. Để nâng cao hiểu biết cho học sinh giúp các em có thêm kiến thức, kỹ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức -Trí – Thể – Mĩ, nên Ban giám hiệu luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để việc dạy và học môn Mĩ thuật đạt được kết quả cao.

2.2.3.  Giáo viên và học sinh – phụ huynh trong nhà trường:

Đội ngũ giáo viên của trường đều có trình độ đào tạo đạt chuẩn trở lên, có kinh nghiệm trong giảng dạy. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số giáo viên cho rằng đó là môn phụ nên chưa thực sự có cách nhìn nhận đúng về bộ môn. 

Mặc dù có nhiều học sinh được gia đình quan tâm mua cho đầy đủ đồ dùng học tập. Nhưng em chưa nắm kĩ và chưa phân biệt được thế nào là học Mĩ thuật theo phương pháp mới. Nhiều em có năng khiếu thì rất thích môn Mĩ thuật nhưng có những em không thích môn Mĩ thuật vì nhiều lí do như: không có năng khiếu, cho rằng môn Mĩ thuật chỉ là môn phụ, cho rằng môn này học khó… Điều đó làm ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả dạy và học tập môn Mĩ thuật. Nhiều cha mẹ học sinh chưa hiểu rõ về phương pháp mới của bộ môn này và cho rằng đó là môn phụ nên chưa coi trọng, chưa quan tâm tạo điều kiện thuận lợi cho con em mình học… điều đó làm ảnh hưởng đến tâm lí, chất lượng và hiệu quả học tập.

2.2.4. Cơ sở vật chất: 

– Tranh, ảnh theo phương pháp mới không có.

– Mẫu vật chủ yếu là do giáo viên sưu tầm. Đặc biệt là mẫu vật thật để giới thiệu trong các chủ đề: Tĩnh vật, Trái cây bốn mùa…

– Chưa có các thiết bị, đồ dùng dạy học như: bục để vật mẫu, vải nền, các tạp chí… Giáo viên sưu tầm chưa được nhiều…

– Chưa có phòng bộ môn riêng dành cho môn Mĩ thuật.

– Có sự hỗ trợ của Công nghệ thông tin nhưng chưa đầy đủ…

2.2.5. Thực trạng thực tế của giáo viên chuyên trách:

– Bản thân là giáo viên được đào tạo hệ chính quy sư phạm mĩ thuật và hệ chuyên tu Đại học mĩ thuật và qua nhiều lớp bồi dưỡng chuyên môn của ngành.  

– Hiện nay đối với môn mĩ thuật được ngành trang bị sách giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy cụ thể.

– Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện cho hoạt động giảng dạy và tổ chức Câu lạc bộ Mĩ thuật.

– Môn Mĩ thuật hiện nay có chương trình của từng chủ đề rõ ràng.

2.2.6. Thực trạng của việc dạy – học môn Mĩ thuật – trường Tiểu học Thành Kim.

* Thực trạng của môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch:

     Giáo viên được đào tạo cơ bản, chính quy trẻ nên có sự nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ. Giáo viên được đào tạo và lĩnh hội các phương pháp dạy học mới phù hợp và hiệu quả hơn. Tuy nhiên kinh nghiệm vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học chưa đạt kết quả cao, chưa áp dụng Công nghệ thông tin vào trong giảng dạy nên chưa tạo được hứng thú cho học sinh. Do đó, hiệu quả của việc dạy học chưa cao, học sinh chưa có hứng thú nhiều với môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch

– Các chủ đề của môn Mĩ thuật được sắp xếp hợp lí giúp học sinh dễ hiểu, dễ theo dõi.

*  Thực trạng nghiên cứu lớp 5:

Năm học ……….., trường Tiểu học Thành Kim, khối lớp 5 có 107 học sinh. .

– Thuận lợi:

+ Học sinh lớp 5 rất yêu thích môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch.

+ Học sinh lớp 5 luôn chờ đón các giờ học Mĩ thuật vì các em có thể tự do sáng tạo những gì mà các em thấy tâm đắc và thích thú.

+ Học sinh lớp 5 hoàn thành tốt thao tác trải nghiệm nhanh, thuần thục hơn và sản phẩm đẹp.