SKKN Một số lỗi cần lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 8

1. PHẦN MỞ ĐẦU

Trong thời buổi công nghệ hiện đại như ngày nay, nền công nghệp 4.0 được xem là ngành công nghiệp chủ lực để ứng dụng vào việc phát triển kinh tế của một quốc gia. Với thực tế đó ở góc độ giáo dục việc đào tạo, hướng dẫn cho thế hệ trẻ học sinh hiện nay nhất là việc học lập trình đối với học sinh được xem là một học phần khó và trừu tượng. Để đáp ứng cho nền kinh tế phát triển theo hướng công nghiệp 4.0 thì người lao động và làm việc hiện nay cần phải biết sử dụng từ mức độ biết đến thành thạo những trang thiết bị ở lĩnh vực công nghệ là điều rất cần thiết với mọi người, trong đó lĩnh vực giáo dục nói chung và phân môn Tin học nói riêng ở nhà trường đóng vai trò khá quan trọng đối với học sinh. Mà xuất phát điểm cho các trang thiết bị sẳn có trong lĩnh vực công nghệ là khâu lập trình cho các máy móc hay dây chuyền sản xuất, vì thế tôi quyết định chọn đề tài “Một số lỗi cần lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 8” để hướng dẫn học sinh.

1. Lý do chọn đề tài 
2. Cơ sở lý luận

– Chỉ thị số 55/2008/CT-BGDĐT ngày 30/09/2008 về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 2008 – 2012. Công nghệ thông tin (sau đây viết tắt là CNTT) là công cụ đắc lực hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập và hỗ trợ đổi mới quản lý giáo dục, góp phần nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục. Phát triển nguồn nhân lực CNTT và ứng dụng CNTT trong giáo dục là một nhiệm vụ quan trọng có ý nghĩa quyết định sự phát triển CNTT của đất nước.

– Với thời đại thông tin bùng nổ ngày nay, việc lập được các chương trình chạy trên máy tính, các thiết bị điện tử thông minh, tạo ra các trò chơi học vui – vui học là điều rất cần thiết. Và để làm được việc đó cần có một quá trình nghiên cứu, học tập về ngôn ngữ lập trình lâu dài, qua đó nhà lập trình có thể chọn một ngôn ngữ lập trình thích hợp để viết chương trình. 

2. Cơ sở thực tiễn

Tin học là một môn học tự chọn ở các trường phổ thông hiện nay và là môn chính khóa với mô hình trường học mới nên học sinh còn nhiều bỡ ngỡ, chưa nhận thấy tầm quan trọng của môn học này. Nội dung tin học lập trình lớp 8 là một nội dung mới lạ đối với đa số học sinh với nhiều khái niệm, thuật ngữ, cấu trúc dữ liệu mà học sinh mới được tiếp xúc lần đầu. Chính vì vậy mà học sinh dễ mắc sai lầm khi lập trình giải quyết các bài toán. Nguyên nhân dẫn đến những khó khăn mà học sinh thường gặp là rất phong phú nhưng có thể thấy một số nguyên nhân chính như (Học sinh thường gặp khó khăn khi xác định bài toán, học sinh khó liên hệ phương pháp giải một bài toán trong Toán học với thuật giải trong Tin học). Tuy nhiên mọi thứ điều có điểm khởi đầu của nó, với học sinh việc học ngôn ngữ lập trình Pascal là khởi đầu cho việc tiếp cận ngôn ngữ lập trình bậc cao, qua đó giúp các em hình dung được sự ra đời, cấu tạo, hoạt động cũng như ích lợi của các chương trình hoạt động trong máy tính, các máy tự động, Robot, … Qua đó giúp các em có thêm một định hướng, một niềm đam mê về Tin học, về nghề nghiệp mà các em chọn lựa sau này, xuất phát từ cơ sở trên đã thúc đẩy tôi chọn đề tài “Một số lỗi cần lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 8” nhằm giúp các em cải thiện được khó khăn như trên.

1. Mục đích và phương pháp nghiên cứu

1. Mục đích

– Do gặp phải những khó khăn trong quá trình lập trình giải các bài toán học thường mắc rất nhiều lỗi, có những lỗi các em vướn phải nhiều lần mà không hiểu nguyên nhân xuất hiện các lỗi do đâu. Vì vậy trong đề tài này tôi nêu ra một số lỗi các em thường mắc phải và cách khắc phục các lỗi này cùng một số kinh nghiệm mà cá nhân đã nhận thức được qua thời gian giảng dạy.

– Tuy nhiên đối với các đối tượng học sinh khá, giỏi các em lại hứng thú với việc lập trình khi các em hoàn thành một bài cụ thể bằng ngôn ngữ Pascal. Vì thế trong đề tài này tôi cũng muôn trình bày thêm một vài bài tập nâng cao so với khả năng kiến thức chương trình Tin học 8 mà các em được tiếp thu.

1. Phương pháp nghiên cứu

Viết sáng kiến kinh nghiệm thường xuyên liên tục cũng là nhiệm vụ chính trị của mỗi giáo viên, nhưng cần phải lựa chọn phương pháp nghiên cứu đúng đắn và phù hợp với nhà trường trung học phổ thông. Sáng kiến kinh nghiệm đang trình bày của tôi dựa theo các luận cứ khoa học hướng đối tượng, cụ thể: thuyết trình, quan sát, điều tra cơ bản, phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm, … phù hợp với bài học và môn học.

III. Giới hạn của đề tài

Nội dung khi dạy ngôn ngữ lập trình nói chung, ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal hay Free Pascal nói riêng là rất nhiều, rất phong phú. Tuy nhiên trong phạm vi sáng kiến kinh nghiệm này tôi chỉ trình bày một số lỗi cần lưu ý, kinh nghiệm của cá nhân tôi qua các nội dung cụ thể sau:

– Một số lỗi sai phổ biến của học sinh khi học lập trình Pascal;

– Một số kinh nghiệm dạy lập trình nói chung và Turbo Pascal nói riêng;

– Một số bài tập làm thêm với đối tượng học sinh khá, giỏi.

1. Kế hoạch thực hiện

Thực hiện thu thập thông tin trực tiếp qua các tiết dạy lý thuyết cũng như các tiết thực hành viết chương trình của các em trên giấy và thông qua phần mềm trên máy tính.

1. PHẦN NỘI DUNG
2. Cơ sở lý luận

Để có thể hướng dẫn cho học sinh nhận thấy và hiểu rõ những lỗi khi gặp phải trong việc lập trình bản thân đã tham khảo một số tài liệu: Sách Tin học dành cho THCS quyển 3; Sách hướng dẫn học Tin học 8 (sách thử nghiệm); Các bài tập Pascal được thẩm định cấp Phòng giáo dục; Lập trình Pascal của Bùi Việt Hà; Sách Tin học 11; 100 bài tập Turbo Pascal lớp 8; …

1. Cơ sở thực tiễn

Qua thực tế giảng dạy tại trường THCS Đại Phước những năm qua, tôi nhận thấy khi học đến chương trình Tin học lớp 8 đa số học sinh đều cảm thấy khó khăn và trừu tượng với mô đun lập trình. Các học sinh thường gặp khá nhiều lỗi khi viết một chương trình trong ngôn ngữ lập trình Pascal. Tuy nhiên cũng có một số lượng không nhỏ học sinh rất yêu thích Tin học và thích tìm hiểu một số bài toán, dạng toán mà các em đam mê từ phân môn Toán học, đối với đối tượng học sinh khá giỏi, đa phần các em rất hào hứng với việc học lập trình, cụ thể là ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal. Do đó trong đề tài này tôi cũng trình bày thêm một số lưu ý cũng như kinh nghiệm dạy lập trình Pascal đề giúp học sinh có thể hiểu bài một cách nhanh chóng, nắm chắc kiến thức và kĩ năng lập trình Pascal và một số ví dụ mở rộng, nâng cao với đối tượng học sinh này.

III. Thực trạng của nội dung đề tài nghiên cứu

Trong năm học ………. tôi được phân công dạy Tin học khối 8 với kết quả đạt được của học sinh ở phần lập trình cuối học kì I cụ thể như sau: 

Những lỗi mà học sinh mắc phải qua các năm học mà bản thân đã hướng dẫn, tôi nhận thấy đa phần các em điều mắc các lỗi tương tự nhau từ đó chất lượng học sinh khá, giỏi chưa đạt hiệu quả đề ra. Từ đây tôi quyết định thực hiện đề tài này nhằm cải thiện kết quả học tập của các em và giúp các em khắc phục các lỗi cơ bản khi lập trình với ngôn ngữ Pascal.

1. Giải pháp – nội dung vấn đề nghiên cứu
2. Một số lỗi sai thường gặp của học sinh trong lập trình Pascal

1- Sử dụng sai vị trí hoặc thiếu dấu “;”

Trước Else không có dấu chấm phẩy, sử dụng dấu chấm phẩy sau từ khoá do trong các câu lệnh lặp ⭢ câu lệnh lặp rỗng không làm việc gì cả.

2- Không phân biệt được hằng xâu và biến 

Học sinh cần phải chú ý hằng xâu đặt trong cặp nháy đơn để nội dung được in ra màn hình còn biến thì không cần đặt trong cặp nháy đơn.