1. PHẦN MỞ ĐẦU

• Lí do chọn đề tài:

Trong những năm gần đây nổi cộm lên hiện tượng tâm lí “sợ” môn Lịch sử , chính điều này làm cho các em học sinh cảm thấy chán nản, không muốn học, hoặc nếu học chỉ là học đối phó, “học vẹt”, kiến thức không thể khắc sâu hoặc “học xong lại trả cho thầy”. Cứ như thế, tâm lí đó theo các em đến hết lớp

12. Kết quả là điểm thi qua các kì thi của môn Lịch sử thường rất thấp.

Làm thế nào để các em không còn “sợ” môn Lịch sử, thích môn Lịch sử hơn, qua đó nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử? Đó là vấn đề không chỉ là của người thầy, người trò mà còn là vấn đề của toàn ngành và toàn xã hội.

Tại bất kì đất nước nào, những đổi mới giáo dục ở phổ thông mang tính cải cách giáo dục đều bắt đầu từ việc xem xét, điều chỉnh mục tiêu giáo dục với những kì vọng mới về mẫu người học sinh có được sau quá trình giáo dục. Đổi mới dạy học nói chung và đổi mới dạy học Lịch sử nói riêng là một quá trình được thực hiện thường xuyên và kiên trì, trong đó có nhiều yếu tố quan hệ chặt chẽ với nhau.

Dạy như thế nào, học như thế nào để đạt được hiệu quả học tập tốt nhất là điều mong muốn của tất cả thầy cô giáo chúng ta. Muốn thế phải đổi mới phương pháp, biện pháp dạy và học. Người giáo viên phải tổ chức một cách linh hoạt các hoạt động của học sinh từ khâu đầu tiên đến khâu kết thúc giờ học, từ cách ổn định lớp, kiểm tra bài cũ đến cách học bài mới, củng cố, dặn dò. Những hoạt động đó giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tự giác, chủ động, tích cực, sáng tạo và ngày càng yêu thích, say mê môn học.

Vậy làm thế nào để tăng cường sự hứng thú, tính tò mò của học sinh trong hoạt động tự học môn lịch sử? Có rất nhiều biện pháp, ví như: Phương pháp sử dụng tư duy 5W1H trong dạy học lịch sử, sử dụng hình ảnh minh họa để khai thác nội dung lịch sử có liên quan, dạy học tích hợp ,liên môn, kể chuyện trong dạy học lịch sử nói chung,tiến hành công tác ngoại khoá… là một trong những biện pháp rất quan trọng, rất có ưu thế để phát triển tư duy của học sinh. Quá trình hoạt động chung, thống nhất giữa thầy và trò nhịp nhàng sẽ làm cho học sinh nắm vững hơn những tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo và bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, hình thành nhân cách cho các em, khuyến khích các em tự mày mò, tự tìm hiểu lịch sử, yêu thích lịch sử…

Toynbee- một sử gia người Anh từng nói: “ Tại sao chúng ta phải nghiên cứu môn lịch sử? Chắc chắn loài người sẽ đi đến chỗ tự diệt vong nếu chúng ta không tạo được một cộng đòng giống như một đại gia đình. Vì thế chúng ta cần phải học cách hiểu lẫn nhau. Có nghĩa là học để hiểu lịch sử của chính dân tộc mình và những dân tộc khác. Bởi vì con người không chỉ sống với hiện tại mà còn sống trong một thứ dòng chảy thời gian của tinh thần , nhớ lại quá khứ và nhìn về tương lai ở phía trước với niềm hy vọng hoặc nỗi lo âu”.

Mặt khác nhằm giảm bớt số lượng học sinh yếu kém trong nhà trường và phát huy hết năng lực của các em khá giỏi nắm chắc được kiến thức bài học và hiểu sâu hơn các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử…

Để góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng, bản thân tôi mặc dù là giáo viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy cũng xin mạnh dạn trình bày một số vấn đề về: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG SỰ HỨNG THÚ, TÒ MÒ CỦA HỌC SINH TRONG VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC QUA MÔN LỊCH SỬ LỚP 10.

Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần giúp giáo viên tiến hành một giờ dạy học hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức của bài học. Đây cũng là lí do tôi chọn đề tài này.

• Mục đích nghiên cứu:

Đề tài nghiên cứu nhằm tìm đến những biện pháp phù hợp có thể mang lại hiểu sự hứng thú, tò mò tự học, tự tìm hiểu lịch sử của học sinh, đem lại hiệu quả cao nhất trong quá trình dạy học. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học. Nhất là trong bối cảnhxã hội hiện nay, việc học lịch sử đang dần bị sao nhãng,học sinh chỉ học đối phó, học vẹt…

• Đối tượng nghiên cứu:

Biện pháp tăng cường sự hứng thú, tò mò của học sinh trong hoạt động tự học bộ môn Lịch sử qua Sách giáo khoa Lịch sử 10.

• Phạm vi nghiên cứu:

– Học sinh khối lớp 10 của trường THPT Yên Định.

• Phương pháp nghiên cứu:

Để tiến hành làm đề tài này tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu bổ trợ.

+ Phương pháp phỏng vấn.

+ Phương pháp so sánh, đối chiếu.

+ Thao giảng, dự giờ, trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp trong quá trình

dạy.

+ Áp dụng kinh nghiệm, phương pháp mới trên lớp học.

+ Đánh giá kết quả ban đầu và điều chỉnh bổ sung.

+ Kiểm tra đánh giá cuối cùng và hoàn chỉnh công việc.

B- NỘI DUNG:

• Cơ sở lí luận:

Lịch sử có văn hoá, văn hoá gắn liền với các sự kiện lịch sử, trong các sự kiện lịch sử thường xuất hiện các câu chuyện lịch sử. Ngày trước, khi vô tuyến truyền hình, phim truyện chưa nhiều như bây giờ thì các tích truyện, nhân vật lịch sử trong các triều đại phong kiến, những nhà cách mạng qua hai cuộc kháng chiến chồng Pháp và chống Mỹ được đông đảo mọi người biết đến từ chính những bộ phim, vở kịch, chèo, cải lương ít ỏi đó. Nhưng ngày nay công chúng hiểu biết về lịch sử nhân loại cũng như lịch sử dân tộc ít nhiều có giảm đi, điều này phải chăng dân chúng không yêu lịch sử nữa? Không đúng bởi đông đảo mọi người vẫn yêu lịch sử dân tộc với những bản hùng ca dựng nước và giữ nước, nhưng cái khó ở đây là nếu trước kia tuồng, chèo, phim ảnh, đến với công chúng vừa ít lại phần nhiều là theo các tích cổ truyền thống, do vậy kiến thức về lịch sử của họ nhiều hơn, còn ngày nay nguồn thông tin đa chiều, trong khi đó các tác phẩm nghệ thuật lấy đề tài lịch sử lại không thành công, không lôi cuốn được người xem đến với mình, từ đó dẫn tới một chỗ trống qua kênh thông tin đó.

Và có lẽ điểm thi môn Lịch sử của học sinh phổ thông trong thời gian vừa qua quá thấp, đã là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả xã hội và những người làm giáo dục. Có nhiều ý kiến đổ lỗi do chương trình, sách giáo khoa lịch sử chưa được hoàn chỉnh. Sách còn đề cập tới quá nhiều vấn đề nhưng thời gian trong một tiết học 45 phút không đủ để truyền tải… Và những kiến thức trong sách giáo khoa được xem là phần cứng của giáo trình, giáo viên không được tùy tiện sửa đổi, điều này cũng khiến giáo viên thụ động hoàn toàn khi lên lớp.

Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên đứng lớp ở bậc phổ thông vẫn còn nhiều hạn chế. Thực tế hiện nay cho thấy, giáo viên ở bậc học phổ thông hầu hết đã được đào tạo chuẩn đại học, nhưng tâm huyết với quá trình giảng dạy và sự đầu tư cho bộ môn như thế nào là điều cần phải xét lại. Những lý do trên phần nào lý giải vì sao giờ lên lớp môn Lịch sử của giáo viên đơn điệu, thiếu hấp dẫn. Nhiều người cho rằng, do thời gian, điều kiện và cũng là yêu cầu của nội dung bài giảng nên họ chỉ có thể truyền đạt lại cho học sinh những nội dung cơ bản của sách là đủ.

Một trong những nguyên nhân của việc dạy và học Lịch sử kém hiệu quả nữa là học sinh không ham mê môn học này là do việc học của học sinh lâu nay là học chay và dạy chay. Chỉ đơn cử như việc cho học sinh xem phim về lịch sử cũng là rất hạn chế chứ chưa nói đến việc đi thực tế các địa danh lịch sử. Lên lớp giáo viên cũng khuyến khích học sinh đối thoại, nhưng tư liệu tham khảo thì lại quá thiếu, thế nên dù muốn, học sinh cũng khó có thể tìm đọc và thảo luận theo yêu cầu của giáo viên. Bên cạnh đó, nhiều học sinh và phụ huynh vẫn coi lịch sử là môn phụ nên rất xem thường.

Sau thời gian nghiên cứu và ứng dụng vào dạy học thực tiễn trong nhà trường THPT, tôi có tổng hợp được một số kĩ thuật và phương pháp dạy học tích cực có thể phát huy được tính tích cực, hứng thú và tự học của học sinh như học lịch sử qua nghiên cứu liên hệ với lịch sử địa phương, học qua những câu