SKKN Một số phương pháp phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh trong một tiết học Sinh 9

PHẦN NỘI DUNG ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Tên đề tài: Một số phương pháp phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh trong một tiết học Sinh 9

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Sinh học là môn khoa học tự nhiên, các kiến thức sinh học gắn liền với thực tế cuộc sống. Môn sinh học giúp các em làm quen, nghiên cứu về thế giới sinh vật trong tự nhiên. Ở bậc trung học cơ sở, các em nắm bắt được những kiến thức sinh học cơ bản phổ thông như hình thái, cấu tạo, sinh lí của sinh vật qua quan sát những mẫu vật xung quanh thiên nhiên để tích lũy kiến thức sinh học cho mình nhất là chương trình sinh học 6,7,8.

Trong chương trình sinh học 9, các em bắt đầu tìm hiểu về cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của các hiện tượng di truyền và biến dị; quy luật cân bằng và biến đổi hệ sinh thái tự nhiên. Đây là loại kiến thức khó và trừu tượng, đòi hỏi các em phải tích cực chủ động, tìm tòi, tư duy để chiếm lĩnh tri thức mới, biết vận dụng kiến thức đã học trên lớp để giải một số bài tập, đồng thời kết hợp với các bộ môn khác để giải thích được các hiện tượng tự nhiên, giải quyết được các vấn đề thường gặp trong cuộc sống bản thân, gia đình và xã hội. 

Trải qua những thăng trầm của lịch sử , sinh học không ngừng phát triển nó đã đóng góp một phần không nhỏ vào sự nghiệp giáo dục học sinh trong nhà trường phổ thông trở thành những người có tài đức, xây dựng xã hội và bảo vệ tổ quốc.  Ngày nay xã hội càng đổi mới đòi hỏi con người cần phải tiến kịp với tiến bộ trong xã hội. Chính vì vậy việc giảng dạy trong nhà trường càng cần phải đổi mới cho phù hợp với sự vận động đi lên của thời đại. Giờ dạy sinh học cần phải đạt chất lượng cao giúp các em học sinh lĩnh hội được những tinh hoa của cuộc sống. Từ đó giúp các em hình thành và hoàn thiện nhân cách của mình hơn.

Cho nên việc dạy sinh học cần được nâng cao chất lượng, cần được giáo viên quan tâm. Vậy muốn đáp ứng yêu cầu trên đòi hỏi người giáo viên cần phải có phương cách chủ động. Vì vậy qua thực tế giảng dạy cộng với sự học hỏi kinh nghiệm của các phương pháp giảng dạy phù hợp, phát huy được khả năng nhận thức của học sinh đối với bộ môn. Tôi đã rút ra cho mình môt số phương pháp dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo học tập của học sinh trong một tiết học môn sinh học

Đây cũng chính là lí do tôi chọn đề tài: “Một số phương pháp phát huy tính tích cực và sang tạo của học sinh trong một tiết học Sinh 9”.

II.LỊCH SỬ ĐỀ TÀI:

Trước thực tế bộ môn sinh học 9 với nội dung khó và trừu tượng lại hoàn toàn mới đối với học sinh, đặc biệt là phần I Di truyền và Biến dị. Với cương vị là một giáo viên, trong thời gian giảng dạy, được sự quan tâm giúp đỡ của BGH nhà trường, tổ chuyên môn, những kinh nghiệm học hỏi từ các thầy cô, anh chị đi trước. Bản thân đã nghiên cứu các loại tài liệu tham khảo chuyên môn, dự giờ rút kinh nghiệm đồng nghiệp, kết hợp với kinh nghiệm giảng dạy thực tế, tôi cố gắng tìm ra một số biện pháp tích cực, hiệu quả để giúp học sinh phát huy tính tích cực và sáng tạo bên cạnh đó dễ dàng hơn khi chiếm lĩnh tri thức.

III.PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

Gần 10 năm trực tiếp giảng dạy trên lớp, trong đó gần 7 năm tiếp xúc HS khối 9, và tìm hiểu chương trình Sinh học cấp II, tôi thấy rằng học sinh cần nắm vững kiến thức về những diễn biến cơ bản của nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào, trong nguyên phân và giảm phân; ý nghĩa của nguyên phân và giảm phân, từ đó làm cơ sở để các em giải một số bài tập về chương này, học tốt và giải bài tập các chương khác, nhất là chương các thí nghiệm của Menden và là nền tảng để các em tiếp tục chương trình sinh học cấp III và các bậc cao hơn nữa.

Sáng kiến này là những kinh nghiệm của bản thân được tích lũy từ thực tế đứng lớp trong nhiều năm. Đây là đề tài được áp dụng đối với môn Sinh 9 trường THCS Thuận Thành

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Với những yêu cầu của xã hội đối với giáo dục, mục tiêu dạy học không chỉ là những yêu cầu thông hiểu, ghi nhớ, tái hiện kiến thức và lặp lại đúng, thành thạo các kĩ năng như trước đây, mà còn đặc biệt chú ý đến năng lực nhận thức, năng lực tự học của học sinh. Với quan điểm dạy học tích cực có thể hiểu: “phương pháp dạy học là cách thức, là con đường, là hệ thống và trình tự các hoạt động giữa giáo viên và học sinh, được giáo viên sử dụng để tổ chức chỉ đạo và hướng dẫn học sinh tự lực và tích cực đạt tới kiến thức, rèn luyện và phát triển kỹ năng và các năng lực nhận thức cũng như góp phần hình thành các phẩm chất nhân cách mà mục tiêu dạy học đề ra”. Trong xu thế chung của dạy học hiện nay, người ta coi dấu hiệu cơ bản của phương pháp là tính chất tổ chức chỉ đạo hoạt động nhận thức của giáo viên đối với học sinh. Mỗi phương pháp đảm bảo một tính chất xác định hoạt động nhận thức của học sinh, tiếp nhận một cách chủ động các tri thức do giáo viên truyền đạt hay độc lập tìm tòi, nghiên cứu để lĩnh hội tri thức. Giáo viên chỉ giúp học sinh định hướng vấn đề và chịu trách nhiệm cố vấn trong quá trình học tập của các em. 

Từ những thực tiễn và cơ sở trên đề tài này nhằm mục đích:

• Giúp các em tiếp thu bài một cách chủ động, sáng tạo, gây hứng thú trong tìm tòi chiếm lĩnh tri thức mới. 
• Hình thành cho các em một số kỹ năng giải bài tập di truyền. 
• Các em được giải đáp những thắc mắc, sửa chữa những sai lầm khi chiếm lĩnh tri thức mới và vận dụng làm các bài tập.
• Từ đó, các em càng hứng thú, say mê và yêu thích bộ môn, tạo tiền đề cho các em tiếp thu kiến thức ở những bậc cao hơn, có hoài bão, ước mơ được góp phần mình vào sự phát triển đất nước, làm cho cuộc sống hạnh phúc, đất nước phồn vinh.

Tuy nhiên lựa chọn phương pháp nào không do ý muốn chủ quan của giáo viên quyết mà phải xuất phát từ :

– Mục tiêu đào tạo là hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh tạo những tiền đề để các em trở thành “người lao động có tri thức và có tay nghề, có năng lực thực hành, tự chủ, năng động và sáng tạo …” .

– Mục đích lí luận dạy học là nhằm gây ý thức, động cơ học tập, tri giác tài liệu mới hay củng cố, ôn tập, kiểm tra.

– Nội dung bài học thuộc thành phần kiến thức nào? Là kiến thức về di truyền hay kiến thức biến dị, sinh thái hoặc kiến thức vệ sinh. 

– Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi. Ở lứa tuổi học sinh lớp 9 kinh nghiệm sống còn ít, vốn hiểu biết còn nghèo nàn, các biểu tượng tích luỹ còn hạn chế, các em còn nặng về tư duy hình tượng cụ thể, tư duy thực nghiệm thì việc xây dựng các khái niệm đòi hỏi phải lấy “trực quan” làm điểm tựa.

– Điều kiện cơ sở vật chất thiết bị của bộ môn trong nhà trường khá đầy đủ và hiện đại.

PHẦN NỘI DUNG