SKKN Một vài kinh nghiệm giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập với trường THCS

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong cuộc sống, bất kì người cha người mẹ nào cũng luôn mong muốn sinh ra những đứa con bình thường, khỏe mạnh về cả thể chất và trí tuệ. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người làm cha mẹ đều đạt được  nguyện vọng này. Vẫn có những trẻ sinh ra có những khiếm khuyết về về trí tuệ và thể chất… tạo gánh nặng về tâm lý và kinh tế trong công tác điều trị đối với cả gia đình và xã hội. Nhưng không vì những khiếm khuyết này mà hầu hết những người làm cha, làm mẹ cũng như toàn xã hội bỏ rơi các em. Với tấm lòng nhân ái, yêu thương con người, tất cả chúng ta luôn quan tâm, động viên, sẵn sàng chia sẻ những khó khăn để giúp  gia đình các em, chính bản thân các em có sự tự tin để hòa nhập với cộng đồng.
Có rất  nhiều  nguyên  nhân dẫn đến  việc trẻ bị khiếm khuyết  về sức khoẻ, về các chức năng cơ thể từ đó dẫn đến việc trẻ gặp khó khăn  trong  hoạt  động  cá  nhân,  hoạt  động  học  tập  và  trẻ  hay  có những hành vi bất thường.     Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong các nhà trường hiện nay là một vấn đề rất quan trọng. Không ai khác ngoài lực lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên nói chung, trong đó giáo viên chủ nhiệm nói riêng là nòng cốt, đã góp phần làm nên sự thành công trong công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật.
Hiện nay công tác giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật vẫn còn xem nhẹ, chưa thực sự được các thầy cô giáo nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng đặc biệt quan tâm một cách đúng mức, bởi do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, cụ thể: Về phía Đảng, Nhà nước, cơ quan chủ quản chưa có chính sách ưu đãi đối với giáo viên chủ nhiệm có trẻ khuyết tật học hoà nhập, giáo viên chủ nhiệm quá nhiều áp lực, nhiều việc phải hoàn thành, phải bắt nhịp với sự đổi mới, đội ngũ giáo viên chủ nhiệm chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật, đại đa số chú trọng chất lượng đại trà, chất lượng mũi nhọn, các phong trào, dường như họ ít chú trọng, còn xem nhẹ đến công tác giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật, thậm chí có giáo viên chủ nhiệm suy nghĩ chưa đúng đắn: “Trong lớp có học sinh khuyết tật học hoà nhập như có thêm gánh nặng”, khi phân công chuyên môn giáo viên chủ nhiệm không muốn nhận lớp có trẻ khuyết tật học hoà nhập,… Song song với nhiều yếu tố nhận thức, tâm lý, tinh thần trách nhiệm,… thì giáo viên chủ nhiệm họ chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kĩ năng về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật một cách bền vững,  nên công tác giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật còn nhiều hạn chế, chất lượng chưa cao.
Bên cạnh đó năng lực của cán bộ quản lý còn hạn chế trong các khâu điều hành, tổ chức thực hiện giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật, cơ sở vật chất phục vụ cho việc giáo dục trẻ hòa nhập còn thiếu thốn, nhận thức của cha mẹ học sinh về giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật chưa cao, phó mặc cho nhà trường. Công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật gặp nhiều khó khăn cần được sớm tháo gỡ.
Theo Bộ GD-ĐT, so với 20 năm trước, số trẻ khuyết tật được học hòa nhập tăng 10 lần. Nhưng theo kết quả nghiên cứu về sự sẵn sàng cho giáo dục khuyết tật tại 8 tỉnh thành của Việt Nam (An Giang, Kon Tum, Ninh Thuận, TP.HCM, Lào Cai, Gia Lai, Đồng Tháp, Điện Biên) do Bộ GD-ĐT, ĐH Toronto, Đại sứ quán Úc và Unicef tổ chức công bố tại hội thảo, mới chỉ có 30% các trường được khảo sát cho biết đã làm tròn trách nhiệm liên quan đến trẻ khuyết tật theo văn bản pháp quy của Việt Nam. Rào cản lớn nhất trong việc giáo dục học sinh khuyết tật là thiếu kinh phí. 86% trong số các trường tham gia khảo sát cho biết: họ không có bất kỳ khoản ngân sách nào phân bổ cho việc giáo dục trẻ khuyết tật.
(Theo báo Tuổi trẻ online ra ngày ………)
Xuất phát từ nhiều nguyên nhân trên, từ tình hình thực tế về công tác giáo dục trẻ khuyết tật trong trường, trong lớp tôi trăn trở và chọn đề tài “Một vài kinh nghiệm giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập với trường THCS”, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng yêu cầu mục tiêu giáo dục mà Đảng, Nhà nước và nhiệm vụ chính trị nhà trường đặt ra trong thời kỳ đổi mới giáo dục hiện nay.
Tôi hy vọng sau khi thực hiện đề tài này sẽ có hiệu quả thiết thực, giáo viên chủ nhiệm sẽ có thêm kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm và biết vận dụng linh hoạt để góp phần làm tốt công tác giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật hàng năm của nhà trường, chia sẻ phần nào gánh nặng đối với gia đình các em, giúp cho các em trở thành người công dân có ích cho đất nước trong tương lai.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của  đề tài
Nhằm tìm ra các giải pháp chủ yếu để phát huy hơn nữa vai trò trách nhiệm của người giáo viên chủ nhiệm nhằm làm tốt hơn công tác giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật, góp phần phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới hiện nay. Tăng hiệu quả và chất lượng giáo dục hoà nhập cho trẻ khuyết tật, thực hiện tốt các mục tiêu giáo dục trong năm học đề ra .v.v…
Giáo viên chủ nhiệm thực hiện tốt các chủ trương về phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước ta trong giai đoạn hiện nay trong đó có giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật. Đây là một trong các nhiệm vụ trọng tâm, đồng thời thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của nhà trường đặt ra trong năm học.
Giáo viên chủ nhiệm có thêm kinh nghiệm để làm tốt công tác phối hợp với các tổ chức đoàn thể, giáo viên bộ môn, cha mẹ học sinh để hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục toàn diện trong nhà trường.
3. Đối tượng nghiên cứu
Một số kinh nghiệm, phương pháp trong công tác chủ nhiệm để giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập trong nhà trường. Cụ thể, tại trường THCS Lê Đình Chinh, xã Quảng Điền, huyện Krông Ana.
4. Giới hạn của đề tài
– Giới hạn về thời gian: Nghiên cứu lĩnh vực giúp giáo viên chủ nhiệm làm tốt công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong nhà trường trong năm học ……….
– Giới hạn về không  gian: Tại trường THCS Lê Đình Chinh, xã Quảng Điền, huyện Krông Ana.
Mặc dù bản thân đã có sự quan tâm đầu tư cho công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong nhà trường và cụ thể là đối với học sinh Nguyễn Thi Phước – lớp 7A3, tuy nhiên do kinh nghiệm còn chưa nhiều và đặc thù tình hình thực tế nên đề tài chỉ mới được tiến hành nghiên cứu từ năm học ………nên còn mang tính chủ quan cá nhân. Hy vọng trong thời gian tới, với sự nỗ lực học hỏi của cá nhân, sự tạo điều kiện của các cấp các ngành trong công tác tập huấn, hỗ trợ về chuyên môn đối với công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong nhà trường, tôi sẽ có thêm thời gian và kinh nghiệm để kiểm chứng, hoàn thiện hơn nữa những nội dung trong đề tài này.
5. Phương pháp nghiên cứu
a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
– Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu;
– Phương pháp khảo sát.
b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
– Phương pháp điều tra;
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
– Phương pháp nghiên cứu các nguồn tài liệu;
– Phương pháp quan sát;
– Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
c) Phương pháp thống kê
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Ngày nay, trẻ khuyết tật là một phần không thể tách rời của xã  hội. Vì vậy việc quan tâm, chăm sóc và giáo dục trẻ khuyết tật đã trở thành việc làm cần thiết và cấp bách của toàn xã hội nói chung cũng như ngành giáo dục nói riêng. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2012/NĐ-CP ngày 10/4/2012 Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Người khuyết tật, Đề án Hỗ trợ người khuyết tật giai đoạn 2012 – 2020 theo Quyết định số 1019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu giúp người khuyết tật được hưởng quyền học tập bình đẳng như những người khác. Tạo điều kiện và cơ hội cho người khuyết tật học tập văn hoá, học nghề, phục hồi chức năng và phát triển khả năng của bản thân để hoà nhập cộng đồng”. Giáo dục trẻ khuyết tật chất lượng, thân thiện và bình đẳng luôn được Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm. Trẻ khuyết tật cũng như mọi trẻ em khác đều có quyền được giáo dục, học tập. Theo số liệu thống kê, tại Việt Nam có khoảng 1,3 triệu trẻ khuyết tật và là nước đầu tiên của Châu Á, thứ 2 trên thế giới ký cam kết thực hiện Công ước Quốc tế về quyền trẻ em vào năm 1991. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chương trình, đề án, cơ chế chính sách để hỗ trợ giáo dục người khuyết tật. Bộ GD-ĐT cũng đã ban hành theo thẩm quyền và phối hợp ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, cụ thể hóa các chính sách của Chính phủ về giáo dục đối với trẻ khuyết tật.
Từ những chính sách, đề án nêu chúng ta đều có thể nhận thấy rằng  Đảng, Nhà nước luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến đối tượng  trẻ em khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, luôn tạo mọi điều kiện thuân lợi nhất để các em có có hội hòa nhập với cộng đồng. Trong đó, công tác giáo dục hòa nhập được Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định là hướng đi chủ yếu nhằm đảm bảo sự bình đẳng, công bằng cho trẻ khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn. Theo đó, phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt đào tạo và bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý về kiến thức, kỹ năng, phương pháp trong giáo dục hòa nhập là một yêu cầu cấp thiết của ngành Giáo dục và Đào tạo.
Việc giáo dục trẻ khuyết tật học hòa nhập là một chủ trương đúng đắn của
Đảng, Nhà nước ta, thể hiện sự quan tâm đúng mức đến Quyền trẻ em, thể hiện giàu tính nhân văn và thực sự có ý nghĩa đối với trẻ khuyết tật trong toàn xã hội. Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật ngày càng được Đảng, Nhà nước quan tâm sâu sắc, coi đây như một nhiệm vụ chính trị phải hoàn thành trong thời kì đổi mới và hội nhập được xác định là một trong những mục tiêu quan trọng của nền giáo dục nước ta hiện nay.
Mỗi  năm học đều có các văn bản chỉ đạo cụ thể của các cấp các ngành về công tác giáo dục trẻ khuyết tật học hòa nhập. Trong đó, sở GD&ĐT phối hợp với Trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật của tỉnh tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ, giáo viên cốt cán của các trường , để góp phần giúp các nhà trường và giáo viên làm tốt công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật, lựa chọn hình thức giáo dục cơ bản đáp ứng với nhu cầu giáo dục của trẻ khuyết tật ở nước ta.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
– Việc quan tâm đối với con em mình của cha mẹ em Phạm Thi Phước còn hạn chế, hoàn cảnh kinh tế gia đình còn nhiều khó khăn, cha mẹ em kiếm sống bằng  việc canh tác hơn hai sào lúa nước những khi rảnh rỗi lại việc đi làm thuê những công việc mang tính thời vụ ở ngoài thị trấn Buôn Trấp nên có tâm lý chung phó mặc cho số phận, cho nhà trường và thậm chí có suy nghĩ con học đến đâu thì hay đến đó, nếu không học được cho nghỉ ở nhà cùng đi làm thuê kiếm tiền với cha mẹ. Thậm chí nếu thầy cô có gặp gỡ trao đổi còn tỏ thái độ buông xuôi, không hợp tác, thiếu trách nhiệm.
– Em Phạm Thi Phước có hình thức bên ngoài bình thường nhưng do chậm phát triển trí não nên đọc còn chậm và đánh vần từng chữ, tính toán còn chậm, viết càng chậm. Đi học lại không chuyên cần, thích thì đi học, không thích thì nghỉ nên giáo viên chủ nhiệm rất vất vả, chất lượng học tập của em rất thấp.
– Đa số giáo viên chủ nhiệm trong nhà trường chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật.
– Hiệu quả công tác giáo hòa nhập cho trẻ khuyết tật ở một số giáo viên bộ môn chưa cao, công tác phối kết hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường chưa chặt chẽ, chưa năng động.
– Đảng và Nhà nước, các cấp ngành chưa có chính sách ưu đãi cụ thể cho giáo viên chủ nhiệm có học sinh khuyết tật học hòa nhập.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
3.1. Mục tiêu của giải pháp
Giúp giáo viên chủ nhiệm có thêm kinh nghiệm để làm tốt công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật trong nhà trường. Góp phần nâng cao chất lượng giáo giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật, đạt được mục tiêu giáo dục và hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị nhà trường đặt ra trong năm học.
Giúp học sinh khuyết tật học hòa nhập có thêm niềm vui, sự hứng khởi khi đến lớp, đến trường để cảm nhận được tình yêu thương chia sẻ của cả gia đình, thầy cô, bạn bè và cả cộng đồng phần nào giảm bớt thiệt thòi mà các em đang phải gánh chịu.
Góp phần tác động đến đến các tổ chức, cá nhân, cộng đồng và xã hội có sự quan tâm hơn nữa trong công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật,…
Từ mục tiêu trên tôi nghiên cứu, đúc kết rút kinh nghiệm giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập trong trường THCS qua những giải pháp, biện pháp cụ thể sau đây:
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
Nhà trường cần thực hiện tốt công tác bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý về giáo dục hòa nhập học sinh khuyết tật theo phương thức bồi dưỡng tại chỗ; căn cứ vào khả năng, nhu cầu của học sinh khuyết tật đã được xác định trong sổ kế hoạch giáo dục cá nhân và kế hoạch giáo dục chung, điều chỉnh nội dung chương trình các môn học, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả giáo dục phù hợp đối với từng học sinh khuyết tật học hòa nhập trên tinh thần động viên, khích lệ và ghi nhận sự tiến bộ của các em; đầu tư thiết bị dạy học, tạo môi trường và điều kiện cơ sở vật chất thuận lợi cho học sinh khuyết tật học hòa nhập; là đầu mối để tập hợp các nguồn lực cộng đồng hỗ trợ giáo viên, học sinh khuyết tật học tập có hiệu quả; tổ chức tiếp nhận học sinh khuyết tật từ Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật ra học hòa nhập và tiếp nhận học sinh khuyết tật lên các cấp học trên (nếu có).
Giáo viên hòa nhập ở lớp là người trực tiếp làm việc hàng ngày với học sinh khuyết tật nên có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hoạt động học tập, tham gia các hoạt động phong trào  của học sinh khuyết tật. Đặc biệt, nếu chúng ta muốn có kết quả tốt hơn thì cần phải tìm hiểu cụ thể về đối tượng học sinh, chủ động kiểm tra sự đáp ứng của học sinh đối với các quy trình và chương trình giáo dục cho trẻ khuyết tật để xây dựng phương pháp giáo dục phù hợp nhất. Dưới đây là một số nội dung mà bản thân tôi cho rằng thực sự cần thiết trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giáo dục để giúp học sinh khuyết tật chậm phát triển trí tuệ hòa nhập trong nhà trường.
Bước 1. Xác định đối tượng, thực hiện việc đánh giá cho mục đích phân loại học sinh
Ngay từ đầu năm, giáo viên chủ nhiệm xác định đối tượng khuyết tật học hòa nhập trong lớp mình phụ trách. Đó là dạng khuyết tật gì? Mức độ khuyết tật ra sao? Hoàn cảnh của gia đình em đó như thế nào? Những mặt nào còn hạn chế và những mặt nào cần giúp đỡ để phát triển hơn?
Bước 2. Lập kế hoạch cụ thể