SKKN Một vài kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi văn 9

1. Cơ sở lý luận và thực tiễn:

Tài năng là vốn quý của nước nhà. Tài năng sẽ có và đến nhờ năng khiếu song có năng khiếu cũng không trở thành tài năng được nếu không có quá trình giáo dục, bồi dưỡng một cách khoa học. Vì vậy để thực hiện mục tiêu đào tạo thế hệ trẻ Việt nam trở thành con người Việt nam có tài có đức kế tục sự nghiệp cách mạng thì nhiệm vụ của các thầy cô giáo phải kịp thời phát hiện và có kế hoạch bồi dưỡng học sinh có năng khiếu. Giáo sư Nguyễn Cảnh Toàn đã nói: “Không có nền có gốc thì không có cây cao bóng cả”. Nguồn lực đó là người lao động có trí tuệ có tay nghề thành thạo, có phẩm chất tốt đẹp, được đào tạo bồi dưỡng và phát huy bởi một nền giáo dục tiên tiến gắn liền với một nền khoa học công nghiệp hiện đại. Nhận thức đầy đủ và sâu sắc về vai trò tầm quan trọng của nhiệm vụ bồi dưỡng những học sinh có khả năng  theo học bồi dưỡng các môn văn hóa của nhà trường. Với trách nhiệm của người trực tiếp giảng dạy công tác bồi dưỡng học sinh giỏi liên tục tám năm qua và đặc biệt là năm ………….tôi được Ban giám hiệu trường tín nhiệm giao công tác bồi dưỡng học sinh giỏi . Đề tài này tôi đã áp dụng hai năm trước đây và có hiệu quả cao. Bên cạnh đó tôi cũng được đồng nghiệp ở đơn vị sở tại cũng như đồng nghiệp gần xa trong huyện, tỉnh nhà ủng hộ. Điều đó khích lệ tôi hứng thú và tâm đắc với công việc hơn. Bản thân muốn nhân cơ hội này tiếp tục nghiên cứu và mạnh dạn đưa ra những kinh nghiệm đã có và mới mẽ trong công tác giảng dạy và bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi văn tại đơn vị trường THCS Phước Lý.

1. Mục đích và phương pháp nghiên cứu:

Mục đích tôi viết đề tài này nhằm cùng các đồng nghiệp chia sẻ những kinh nghiệm giảng dạy bồi dưỡng học sinh giỏi, đồng thời tìm ra những biện pháp thiết thực, khả thi để việc bồi dưỡng đạt được nhiều học sinh giỏi môn Ngữ văn hơn. Đó còn là tài liệu để tôi tiếp tục làm tốt công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở những năm sau.

III. Giới hạn của đề tài:

Trong phạm vi bài viết này, tôi không có tham vọng nêu hết các phương pháp thuần túy để dạy học sinh trở thành học sinh giỏi văn mà chỉ là những trải nghiệm qua thực tiễn làm nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi văn của bản thân cho học sinh do tôi phụ trách.

1. Kế hoạch thực hiện:

– Chọn đề tài: Tháng………….

– Viết đề cương chi tiết: Tháng ………….

– Tiến hành thực hiện đề tài: Tháng ………….và Tháng ………….

– Viết bản thảo SKKN theo đề cương đã chuẩn bị: Tháng ………….

– Hoàn chỉnh bản SKKN, đánh máy, in ấn: Tháng ………….

1. Thực trạng của đề tài:

Làm thế nào để học sinh trở thành học sinh giỏi nói chung và học sinh giỏi văn nói riêng là vấn đề toàn ngành giáo dục quan tâm. Mỗi trường học, mỗi thầy cô, thậm chí mỗi học sinh đều có những cách thức giống nhau và những cách làm đặc thù riêng biệt. Đó là sự phong phú, sáng tạo, sự đa dạng nhưng đó cũng là sự phức tạp, sự tất yếu của khoa học và cuộc sống xã hội.

Đối với bộ môn Ngữ văn, có thể nói công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là việc làm rất khó trong tình hình hiện nay. Học sinh ít đọc sách. Học sinh thích tìm thông tin trên mạng, bằng các phương tiện kỹ thuật nghe nhìn sẽ tiện lợi hơn đọc sách. Văn trên mạng lại không phải lúc nào cũng chuẩn mực.

Mặt khác, có những phụ huynh không muốn cho con chú tâm học môn văn mà tập trung vào học các môn khoa học tư nhiên vì học môn văn ít có cơ hội chọn nghề. Cách dạy học môn văn từ lâu không tạo được hứng thú vì không tìm thấy sự hấp dẫn. Hơn nữa, điểm học môn văn thường không cao (vì giáo viên chỉ hay cho thang điểm 5 – 6 – 7, hiếm khi được điểm 8 điểm 9 cho dù học sinh đã có những cố gắng). Còn người dạy thì cứng nhắc, rập khuôn, làm hạn chế sức sáng tạo của học sinh, (vì em nào viết văn phải theo như đáp án mới cao điểm).Vì những lý do trên, việc tìm học sinh có nguyện vọng học bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn là công việc vô cùng khó khăn.

Theo tôi, hai yếu tố cơ bản cần có trước nhất là giáo viên phải giỏi, yêu nghề, tin yêu học sinh và thứ hai là học sinh phải có tình yêu con người, yêu cuộc sống, yêu thầy cô giáo. Cho nên để có hai yếu tố đó đã khó, và làm cho hai yếu tố đó gặp nhau lại càng khó hơn. (Cứ giả sử, người dạy đã có tâm huyết, đủ tri thức để giảng dạy nhưng người học không cùng đồng hành thì sẽ không có kết quả như mong muốn). Có thể coi đó là hai yếu tố cần để làm nên thành công, nhưng thiết nghĩ yếu tố thứ nhất, người thầy, vẫn là đòi hỏi trước tiên và cấp bách hơn. Người thầy giỏi, biết cảm thụ văn chương, biết làm cho học sinh khám phá được cái hay của hình tượng văn học  và giá trị của cuộc sống sẽ giúp cho tâm hồn các em được yêu đời, yêu người, yêu văn học. Từ đó, các em sẽ thích học văn và từng bước các em sẽ học giỏi văn.

Muốn vậy, người thầy phải nêu cao vai trò “tự học, sáng tạo” để tích luỹ kiến thức, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn cần thiết để có đủ năng lực bồi dưỡng học sinh.

Về phía học sinh, thực tế cho thấy, hiện nay số lượng học sinh giỏi văn không nhiều, chất lượng lại có chiều hướng giảm đi. Học sinh có khả năng lại không muốn học. Những học sinh chấp nhận học bồi dưỡng môn văn nhưng lại học yếu. Thực trạng này đã được nhiều người tâm huyết với nghề trao. Lý do đưa ra cũng khá phong phú, đa dạng, song tập trung chủ yếu vào các nguyên nhân sau:

– Người dạy văn chưa làm cho học sinh cảm nhận được cái hay về cả nội dung lẫn nghệ thuật của tác phẩm văn chương.

– Học sinh nói và viết rất ngô nghê, không đúng với mục đích diễn đạt do ít rèn luyện.

– Một số giáo viên chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm khi chấm, trả bài nên học sinh không nhận ra thiếu sót để sửa chữa (thậm chí đọc bài hời hợt, không phát hiện ra những tứ văn mới, những sáng tạo (dù nhỏ) của học sinh, do đó không có sự khuyến khích kịp thời (và đó cũng là lý do làm thui chột lòng ham thích học văn của các em).

Tất cả những lý do trên đây đã làm hạn chế niềm đam mê học văn của học sinh.

Từ thực tế trên, qua những việc đã làm của bản thân, tôi muốn được cùng các đồng nghiệp chia sẻ, trao đổi để ngày càng có nhiều học sinh “chịu” học văn hơn. Tôi mạnh dạn đề xuất một số biện pháp mà bản thân tôi đã làm trong thời gian qua.

1. Các biện pháp giải quyết vấn đề:

Trình tự các bước từ khâu chọn học sinh đi bồi dưỡng đến việc hướng dẫn cách cảm thụ và rèn luyện cho học sinh kỹ năng viết văn như sau:

*Bước 1: Phát hiện những học sinh có khả năng cảm thụ văn học

1. Chọn học sinh có năng khiếu:

– Là những học sinh có năng lực tư duy tốt ở mọi vấn đề.

– Có hiểu biết và khá thông tuệ mọi vấn đề.

– Có khả năng nhớ lâu, khả năng suy diễn, giải quyết xử lý tình huống linh hoạt hiệu quả cao.

1. Khả năng sáng tạo:

– Luôn có phát hiện mới mẻ độc đáo.

– Luôn chủ động độc lập trong tư duy.

– Có khả năng tự học và tự tìm tòi.

1. Tinh thần say mê ham học:

– Là những học sinh có chính kiến, biết bảo vệ chính kiến.

– Trung thực, điềm đạm và nhạy cảm.