SKKN Nâng cao hiệu quả dạy học môn Địa lí THPT thông qua sinh hoạt chuyên môn cụm trường

PHẦN I.  ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Căn cứ vào Nghị quyết số 29 – NQ/TW ngày 04/11/2013 của BCH Trung  ương Đảng về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. 

Căn cứ vào Công văn  số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014 V/v hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng. Căn cứ Công văn số 1776/SGD&ĐT-GDTrH ngày 26/8/2022 của Sở GD&ĐT Nghệ An về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022 – 2023. 

Căn cứ vào chương trình GDPT 2018. Xuất phát từ mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực; thực trạng dạy học Địa lí ở trường phổ thông và ý nghĩa thực tiễn trong dạy học bộ môn Địa lí. 

Xuất phát từ thực trạng sinh hoạt chuyên môn ở các nhà trường hiện nay, những khó khăn khi thực hiện.  

Vấn đề nâng cao hiệu quả dạy học môn Địa lí THPT thông qua SHCM cụm trường rất quan trọng và cần thiết, đây là vấn đề mới có ý nghĩa thiết thực. Qua khảo sát cho thấy vấn đề này đã tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên các trường chia sẻ kinh nghiệm, hiểu biết của bản thân, việc làm tại đơn vị mình cho đơn vị bạn. Tăng sự phối hợp trong công tác chuyên môn giữa các đơn vị từ đó nâng cao chất lượng dạy học đại trà môn học. 

Việc SHCM cụm trường giúp cho GV đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới hình thức dạy học từ đó góp phần thực hiện tốt mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018, gắn liền lí thuyết với thực tiễn, theo định hướng  phát triển các phẩm chất, năng lực cần có của người học. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay vấn đề cam kết chất lượng trong giảng dạy từng môn học được đặc biệt quan tâm để đánh giá đầu ra của học sinh, về chất lượng giáo dục các môn học, chất lượng giáo dục của nhà trường. 

Vì vậy, tác giả chọn và nghiên cứu đề tài “Nâng cao hiệu quả dạy học môn Địa lí THPT thông qua sinh hoạt chuyên môn cụm trường” làm SKKN. 

Với sáng kiến này hy vọng góp phần nhỏ để nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Địa lí và chất lượng giáo dục nhà trường. 

• Lịch sử nghiên cứu 

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả tìm hiểu một số đề tài nghiên cứu trong cùng lĩnh vực. Chúng tôi nhận thấy, đề tài về vấn đề SHCM cụm trường đang ngày càng được quan tâm; Có một số SKKN cùng chủ đề như“Tổ chức sinh hoạt chuyên môn cụm trường để xây dựng các chủ đề dạy học góp phần phát triển phẩm chất, năng lực cho giáo viên, học sinh huyện Diễn Châu thông qua môn Địa lí” đã đề cập khá chi tiết về quy trình triển khai sinh hoạt chuyên môn, các bài dạy thực nghiệm và kết quả…Tuy nhiên, đề tài trọng tâm khai thác vào nội dung các bài dạy theo chủ đề trong sinh hoạt chuyên môn cụm trường chứ chưa đưa ra cái nhìn tổng thể chung về SHCM cụm trường hay các giải pháp đa dạng hình thức, nội dung tiến hành. Chủ đề này cũng được đề cập ở SKKN “Quản lý công tác chuyên môn theo định hướng đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn ở trường THCS – THPT Bàu Hàm, T.p Biên Hoà, Đồng Nai ”, là một sáng kiến hay đưa ra được một số giải pháp khả quan về đổi mới SHTCM nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, tuy vậy đề tài cũng không bàn nhiều đến SHCM cụm trường mà chủ yếu giải pháp cho SHTCM trong nhà trường. 

Ở một sáng kiến khác là “Một số biện pháp chỉ đạo đổi mới sinh hoạt tổ CM ở trường THPT Phan Bội Châu năm học 2015 – 2016” của tác giả Lê Thị Minh Tâm trăn trở các giải pháp đổi mới sinh hoạt tổ CM cho có chiều sâu và hiệu quả, nhưng đề tài này tập trung ở khía cạnh cho những người quản lý, chỉ đạo. “Chuyên đề đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn”đăng trên trang tin tiểu học Kì Đồng ngày 21/11/2015 cũng thể hiện sự quan tâm đến vấn đề SHCM nhưng chưa đề cập giải pháp nâng cao hiệu quả. Ngoài ra, một số bài viết như: “Hoạt động sinh hoạt CM cụm Lương Tài” đăng trên trang chủ Sở GD&ĐT Bắc Ninh ngày 25/12/2022 đã cho thấy hoạt động SHCM cụm trường hiện nay đang diễn ra ở nhiều trường với hiệu quả thiết thực, nhưng trong giới hạn dung lượng bài báo nên chỉ trình bày sơ lược; Bài báo khác cũng đã đề cập đến thực trạng của vấn đề này hiện nay ở cấp THPT như “Chỉ đạo đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học ở trường Trung học cơ sở” do Báo điện tử đăng, bài báo cho rằng việc nâng cao chất lượng SHCM là cần thiết nhưng vấn đề này trong quá trình thực hiện nhiều nơi chưa hiệu quả, bài báo cũng đưa ra một số nguyên nhân như việc giáo viên ngại phát biểu xây dụng ý kiến; thời lượng, thiết bị, tư liệu còn thiếu…Tuy nên ở giới hạn, bài báo chưa đề cập nhiều đến giải pháp cho vấn đề này.  

Qua tìm hiều về lịch sử đề tài, tác giả nhận thấy tầm quan trọng của vấn đề trong hiện tại và tương lai. Tuy nhiên, thực tế việc tổ chức SHCM cụm trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Địa lí ở trường THPT hiện nay, thật sự chưa được quan tâm đúng mức và chưa đề ra được nhiều giải pháp cụ thể, khả thi. SHCM cụm Trường hiện nay bên cạnh mặt ưu điểm vẫn còn một số tồn tại khiến tác giả trăn trở, chưa phát huy được hết ưu thế và đi vào chiều sâu. Cho nên, khi chúng tôi thực hiện đề tài này vừa mang tính kế thừa, học hỏi từ những đề tài cùng lĩnh vực, nhưng cũng mong muốn nâng cao hơn nữa chất lượng SHCM, đưa ra một số giải pháp về hình thức và nội dung đổi mới SHCM cụm trường THPT trên địa bàn Hoàng Mai, Quỳnh Lưu. Qua đó chúng tôi mong muốn vấn đề này sẽ được quan tâm, chú trọng áp dụng rộng rãi hơn trong mỗi nhà trường để nâng cao hơn nữa chất lượng dạy học.  

• Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu  

1. Mục tiêu  

• Vận dụng cơ sở lí luận và thực tiễn sinh hoạt chuyên môn cụm trường để xác định nội dung và hình thức sinh hoạt phù hợp. 
• Góp phần đưa ra các giải pháp hiệu quả khi tổ chức sinh hoạt cụm trường. 
• Góp phần cho GV chia sẻ những việc làm hay, những vấn đề còn chưa thấu hiểu trong công tác chuyên môn từ đó phân tích đánh giá, phối hợp trong công tác chuyên môn giữa các đơn vị để hoàn thành mục tiêu giáo dục của môn học.  

2. Nhiệm vụ

• Cập nhật cơ sở thực tiễn. 
• Tìm hiểu thực trạng về vần đề sinh hoạt chuyên môn cụm trường.  
• Nghiên cứu cách thức tổ chức sinh hoạt chuyên môn cụm trường.  
• Đánh giá và đề xuất các giải pháp để tổ chức hiệu quả hơn sinh hoạt chuyên môn cụm trường 

1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  

• Đối tượng nghiên cứu  

Nghiên cứu nội dung, hình thức, phương pháp sinh hoạt chuyên môn Địa lí cụm trường THPT.  

• Phạm vi nghiên cứu 

– Về nội dung: Sinh hoạt chuyên môn cụm trường môn Địa lí THPT. – Về thời gian nghiên cứu: năm học 2021- 2022, 2022 – 2023. 

3. Địa bàn nghiên cứu và thực nghiệm

Các trường THPT trên địa  bàn Thị xã Hoàng Mai, huyện Quỳnh Lưu – Nghệ An.