SKKN Nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng tập thể lớp đoàn kết, tiến bộ

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy: “Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người”
Ngoài công việc giảng dạy thì giáo viên còn đảm nhận một nhiệm vụ, một trọng trách hết sức cao cả đó là việc quản lý, tổ chức và hình thành nhân cách cho học sinh thông qua công tác chủ nhiệm lớp. Từ đó nhằm xây dựng lớp học thành một tập thể đoàn kết, tích cực trong mọi hoạt động, mang tính chất giáo dục toàn diện, phát huy khả năng tự quản, tự giác của HS dưới sự chỉ đạo thống nhất về công tác chủ nhiệm của nhà trường. Công tác chủ nhiệm lớp thường vẫn được coi là vừa “khó”, lại vừa “khổ”. Giáo viên chủ nhiệm lớp không đơn thuần quản lý học sinh mà phải biết phối hợp với các giáo viên bộ môn, với tổ giám thị trong nhà trường, với hội cha mẹ học sinh để quản lý theo dõi việc học tập, tinh thần thực hiện nội quy của nhà trường.
Nhiệm vụ chính trị quan trọng của nhà trường phổ thông là giáo dục HS phát triển toàn diện nhằm đáp ứng yêu cầu mà Đảng ta đã đặt ra là xây dựng con người mới có sự phát triển cao về trí tuệ, có đạo đức trong sáng, cường tráng về thể chất và phong phú về tâm hồn. Công tác chủ nhiệm lớp là một vấn đề không mới nhưng nó luôn được yêu cầu đổi mới cho phù hợp với sự phát triển của nhà trường nói riêng và của xã hội nói chung. GVCN có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển nhân cách HS và các phong trào hoạt động của một tập thể lớp.
Để có một tập thể đoàn kết, tiến bộ là điều mong ước của nhiều thầy cô giáo làm công tác chủ nhiệm. Nhưng thực hiện được điều này không phải dễ. Chúng ta ai cũng biết mỗi tập thể học sinh là một bức tranh mà trong đó mỗi học sinh đóng vai trò là một mảnh ghép để tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh. Mỗi học sinh lại mang một màu sắc, một cá tính riêng và có những điểm mạnh, điểm yếu khác nhau. Tập thể lớp có đoàn kết, có tiến bộ hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố nhưng yếu tố ảnh hưởng lớn nhất vẫn là vai trò của giáo viên chủ nhiệm. Một tập thể lớp đoàn kết, tiến bộ sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động chung của nhà trường phát triển, đặc biệt là hoạt động học tập. Bên cạnh đó, khi giáo viên chủ nhiệm làm tốt công tác chủ nhiệm của mình thì sẽ có thời gian để bồi dưỡng và hoàn thành tốt chuyên môn của mình.
Đối với học sinh THCS, lứa tuổi mà ở đó đặc điểm tâm sinh lý đang phát triển. Các em bắt đầu quan tâm hơn đến thế giới xung quanh mình cũng như quan tâm đến sự thay đổi về lượng và chất của chính bản thân mình. Ở lứa tuổi này các em muốn khẳng định bản thân, trong khi các em không còn là trẻ con và

cũng chẳng phải là người lớn. Tính nết của các em rất dễ thay đổi, sáng nắng, chiều mưa.
Xuất phát từ thực trạng đạo đức của học sinh hiện nay ngày càng sa sút. Biểu hiện phẩm chất đạo đức trước thời cuộc, trước sự thay đổi của đất nước tư tưởng đạo đức của nhiều HS bị xuống cấp, tình yêu với thiên nhiên không có, tình cảm giữa người với người, giữa các em với nhau thiếu tình yêu thương, đoàn kết nhân ái, các em không quan tâm những người xung quanh hoặc không đồng cảm với những người nghèo, người rủi ro, bất hạnh. Rất hiếm thấy những tình cảm bạn bè cao đẹp sẵn sàng giúp đỡ san sẻ với bạn một cách vô điều kiện.
Mặt khác, trong tình hình hiện nay đất nước đang chuyển mình vào xu thế hội nhập toàn cầu, các nhà trường cũng đang tiến đến mục tiêu trường chuẩn quốc gia và khẳng định thương hiệu trong tương lai, đổi mới phương pháp đào tạo nhằm phát huy tính tích cực trong học tập cũng như hoạt động của HS là một trong các phương hướng cải cách giáo dục nhằm tạo ra những con người lao động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm chủ đất nước – có cả đức lẫn tài. Song song với việc “dạy chữ” cho các em, chúng ta cần hết sức quan tâm đến việc “dạy người”. Vì đây là sự nghiệp giáo dục của toàn Đảng, toàn dân mà trong đó ngành sư phạm giữ vai trò then chốt.
Xuất phát từ những lí do trên đây, tôi quyết định chọn đề tài “Nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng tập thể lớp đoàn kết, tiến bộ” nhằm đóng góp một chút kinh nghiệm cùng đồng nghiệp học hỏi trao đổi và làm tốt hơn nữa vai trò chủ nhiệm của mình.
II. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu chủ yếu là đối tượng ở bậc THCS.
III. Phạm vi nghiên cứu
Vì điều kiện và thời gian có hạn nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu và ứng dụng vào thực tế HS lớp 8, 9 của nhà trường.
IV. Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động học tập và sinh hoạt tập thể của HS.
– Phương pháp điều tra: Trò chuyện, trao đổi với các GVBM, với HS, với hội cha mẹ HS.
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tham khảo những bản báo cáo, tổng kết hàng năm của trường; tham khảo những kinh nghiệm của các GVCN lớp khác trong trường.
I. Cơ sở lý luận và thực tiễn
1. Cơ sở lý luận
1.1. Vị trí, vai trò của GVCN lớp:
– GVCN là người được Ban giám hiệu bổ nhiệm, chịu trách nhiệm quản lý công tác giáo dục và đào tạo học sinh ở lớp mình phụ trách, là người chịu toàn bộ trách nhiệm trước Ban giám hiệu và nhà trường về mọi vấn đề thuộc lớp mình.
– GVCN lớp là người thay mặt Hiệu trưởng, Hội đồng sư phạm nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý và chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục toàn diện học sinh lớp mình phụ trách.
– GVCN là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra mọi hoạt động và các mối quan hệ ứng xử thuộc lớp mình phụ trách theo đúng chủ trương, kế hoạch của nhà trường.
– GVCN là cầu nối, là nhân vật trung gian thiết lập các mối quan hệ hai chiều: nhà trường – tập thể học sinh, nhà trường – phụ huynh. Như vậy GVCN vừa là đại diện cho nhà trường để giáo dục học sinh, để trao đổi với phụ huynh; vừa là đại diện cho tập thể học sinh, cha mẹ học sinh để liên lạc với nhà trường.
– GVCN là nhà giáo dục và là người lãnh đạo gần gũi nhất đối với HS và tập thể lớp.
– GVCN là người cố vấn cho công tác Đội và các hoạt động ngoài giờ khác ở lớp chủ nhiệm.
1.2. Chức năng của GVCN lớp:
– GVCN xây dựng, tổ chức, lãnh đạo tập thể lớp thành một tập thể đoàn kết, tiến bộ.
– GVCN vừa giáo dục tập thể vừa giáo dục cá nhân.
– GVCN tổ chức các hoạt động giáo dục và các quan hệ của học sinh theo định hướng phát triển toàn diện nhân cách.
1.3. Nhiệm vụ của GVCN lớp:
Giáo viên chủ nhiệm, ngoài các nhiệm vụ của một GV, còn có những nhiệm vụ sau đây:
a) Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp;
b) Cộng tác chặt chẽ với gia đình học sinh, chủ động phối hợp với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh của lớp mình chủ nhiệm;
c) Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học, đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh, đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc ghi vào sổ điểm và học bạ học sinh;
d) Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
1.4. Quyền hạn của GVCN lớp:
Giáo viên chủ nhiệm ngoài các quyền hạn của một GV, còn có những quyền sau đây:
a) Được dự các giờ học, hoạt động giáo dục khác của học sinh lớp mình;
b) Được dự các cuộc họp của Hội đồng khen thưởng và Hội đồng kỷ luật khi giải quyết những vấn đề có liên quan đến học sinh của lớp mình;
c) Được dự các lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm;
d) Được quyền cho phép cá nhân học sinh nghỉ học không quá 3 ngày;
e) Được giảm giờ lên lớp hàng tuần theo quy định khi làm chủ nhiệm lớp.
1.5. Các yêu cầu đối với GVCN lớp hiện nay:
– GVCN phải có đạo đức nghề nghiệp.
– GVCN cần quán triệt đường lối, chính sách, mục tiêu, nguyên lý giáo dục….
– Thu thập và xử lý thông tin đa dạng về lớp chủ nhiệm.
– GVCN phải biết lập kế hoạch năm học và các kế hoạch giáo dục ngắn hạn…
– Xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
– Tổ chức các hoạt động giáo dục và các hình thức giao lưu đa dạng.
– Phát hiện kịp thời và ngăn ngừa những xung đột trong lớp.
– Đánh giá kết quả tu dưỡng, học tập và sự tiến bộ của học sinh về các mặt giáo dục.
– Phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.
– Cập nhật hồ sơ công tác GVCN và hồ sơ học sinh.
1.6. Những phẩm chất chủ yếu của GVCN:
– GVCN phải hết lòng yêu thương học sinh. Biết vui mừng, hạnh phúc với những tiến bộ hay thành công trong học tập của học sinh. Biết buồn hay lo lắng với những khuyết điểm mà học sinh mắc phải. GVCN phải có những tìm tòi sáng tạo mong muốn đến đến những gì tốt đẹp nhất cho học sinh.
– GVCN phải có lòng yêu nghề, tận tâm với nghề và có tinh thần trách nhiệm cao, có ý chí vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ.
– Luôn khiêm tốn học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp và không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. – Có lối sống mẫu mực, gần gũi, thân thiện với học sinh và đồng nghiệp. Lời nói phải đi đôi với việc làm.
2. Cơ sở thực tiễn
– Hiện nay công tác chủ nhiệm mặc dù được chú ý đến nhưng chưa có phương pháp, nhiều giáo viên chỉ chú tâm vào bồi dưỡng chuyên môn mà xem nhẹ công tác chủ nhiệm.
– GVCN chưa thấy hết được vị trí và chức năng của mình.
– Các giáo viên chủ nhiệm chưa có phương pháp tối ưu hoặc dùng một số phương pháp trong công tác chủ nhiệm không phù hợp, không hiệu quả. Nhất là đối với các GV trẻ mới ra trường.
– Trong công tác chủ nhiệm chỉ chú tâm vào việc rèn luyện mà không chú ý đến việc xây dựng tập thể lớp đoàn kết. Do vậy, một số lớp dù học sinh đạt kết quả cao trong học tập nhưng lại chưa đạt được thành tích trong các hoạt động phong trào cũng như chưa tạo được không khí thân thiện trong lớp học.II. Thực trạng vấn đề
1. Thực trạng:
Năm học ………, tôi được BGH phân công tiếp tục làm công tác chủ nhiệm lớp 9C gồm 43 học sinh, trong đó có 24 học sinh nam và 19 học sinh nữ. Kết quả của lớp khi chưa thực hiện đề tài (Học kì I lớp 8 năm học ………):
Kết
quả Tốt (Giỏi) Khá Trung bình Yếu
SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ
Hạnh kiểm4093%37%00
Học lực1740%2046%614%0

2. Thuận lợi và khó khăn:
a) Thuận lợi:
– Học sinh cả lớp cùng một độ tuổi, lớp lớn nhất của cấp THCS
– Tất cả các em đều đang sinh sống tại địa phương.
– Đa số các em học sinh đều ngoan, học lực đều từ trung bình khá trở lên.
– Đa số học sinh được sự quan tâm chu đáo của phụ huynh học sinh cũng như phụ huynh phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục học sinh.
– Cùng với các tập thể lớp khác, tập thể lớp 9C luôn được sự quan tâm, chỉ đạo của BGH nhà trường, của Đoàn – Đội…

– Nhà trường tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất để học sinh được học hành, vui chơi, giải trí, tham gia các hoạt động đoàn thể.
b) Khó khăn:
– Tôi mới được phân công chủ nhiệm các em được một năm, từ năm ………
– Sự hiểu biết giữa học sinh và GVCN chưa có nhiều.
– Trong lớp học sinh chia bè chia phái mà không có sự đoàn kết, lí do là vì em thì học rất giỏi, rất ham học chỉ tập trung cho việc học như em Nguyễn Thành Đạt, em Nguyễn Thị Minh Nguyệt; em thì học trung bình và còn yếu ở một số môn như em Đinh Trung Anh, em Vũ Đức Quyết.
– Đa số phụ huynh các em còn trẻ đều đi làm từ sáng đến tối mới về hoặc bố mẹ đều đi làm ăn xa phải ở nhà với ông bà nội nên các em ít nhiều cũng thiếu đi sự quan tâm sát sao của các bậc phụ huynh.
– Nhiều em đã có dấu hiệu lún sâu vào chuyện tình cảm hoặc có em nghiện chơi game…

III. Các biện pháp tiến hành
1. Ổn định tổ chức lớp học.
1.1. Lựa chọn ban cán sự lớp:
a) Cơ sở lựa chọn:
Một ngôi nhà muốn chắc chắn thì trước tiên phải có khung nhà vững chắc. Một lớp học cũng như một ngôi nhà, muốn vững chắc trong mọi hoạt động và thực sự là ngôi nhà của mọi thành viên thì cần có một đội ngũ ban cán sự lớp có năng lực, nhiệt tình, năng động được các bạn tin yêu để điều hành duy trì mọi hoạt động của lớp. Để thực hiện ý định trên tôi dựa vào các căn cứ sau:
– Dựa vào kết quả học tập của năm học trước.
– Dựa vào sự tín nhiệm của tập thể lớp thông qua bầu dân chủ qua đại hội Chi đội đầu năm học.
– Gần gũi trao đổi với những em mà tôi tin tưởng để tìm hiểu thông tin về những học sinh trong dự kiến làm cán bộ lớp.
b) Thành lập sơ đồ cơ cấu tổ chức lớp học:
Căn cứ vào các cơ sở trên tôi quyết định thành lập cơ cấu tổ chức lớp học như sau: