SKKN Phát triển kỹ năng thích ứng xã hội cho học sinh thông qua công tác chủ nhiệm lớp ở trường thpt hiện nay

PHẦN I. MỞ ĐẦU 

1. Lý do chọn đề tài 

Ngày 19/8/2022 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) ban hành Chỉ thị số 1112/CT- BGDĐT về thực hiện nhiệm vụ trọng tâm năm học 2022-2023. 

Ngành Giáo dục xác định chủ đề là “Đoàn kết, sáng tạo, ra sức phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ và mục tiêu đổi mới, củng cố và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”. 

 Mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở cấp trung học phổ thông đó là: giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới. Do đó, ngoài việc truyền thụ cho học sinh các tri thức cơ bản thì mục tiêu giáo dục kỹ năng mềm cho học sinh trong bối cảnh mới là một thách thức không nhỏ cho nền giáo dục Việt Nam. 

Một trong những kỹ năng mềm đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc sống đó là kỹ năng thích ứng xã hội. Nhà triết gia Heraclitus nói rằng, “Thứ duy nhất không đổi trong cuộc sống là sự thay đổi”. Mỗi giây phút trôi qua đều có những sự thay đổi không ai có thể lường trước được. Đặc biệt học sinh THPT- đây là độ tuổi có nhiều biến đổi mạnh mẽ về tâm và sinh lý, có nhiều quan niệm và hành động mới, nhất là những quan niệm về tình bạn, tình yêu… Thời gian qua, tuy chưa có con số thống kê cụ thể nhưng học sinh trầm cảm, học sinh tự tử có chiều hướng gia tăng. Theo truyền thông ngày 1 tháng 4 năm 2022, một nam sinh cấp 3 ở Hà Nội tự tử bằng cách nhảy từ tầng 28 chung cư xuống đất… Những điều đó đã nói lên một thực trạng nhức nhối ngày nay của các thế hệ học sinh – đang còn thiếu hụt rất nhiều những kỹ năng thích ứng xã hội cơ bản, cần thiết để đáp ứng tốt những yêu cầu cuộc sống đặt ra. Vì vậy, cần được trang bị và rèn luyện các kỹ năng thích ứng xã hội ngay từ đầu sẽ là điều kiện tốt giúp mỗi cá nhân chuyển dịch nhận thức, thái độ thành hành động thực tế mang tính tích cực tạo nên sự thích ứng với môi trường học tập, môi trường xã hội luôn thay đổi từng ngày. Do đó, việc hình thành, rèn luyện và phát triển các kỹ năng thích ứng xã hội là một vấn đề rất cần thiết nhằm trang bị cho các em kiến thức và kỹ năng giải quyết một các chủ động, sáng tạo các tình huống cuộc sống khi các em phải đối mặt. 

Cũng như nhiều trường THPT khác trường THPT Thanh Chương 3 đã chú trọng vào việc phát triển các kỹ năng mềm cho học sinh trong đó có kỹ năng thích ứng xã hội. Ngoài việc lồng ghép giáo dục kỹ năng thích ứng xã hội cho các em trong những giờ học trên lớp thì các em còn được tham gia vào các hoạt động trải nghiệm, chương trình ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp… Với vai trò là giáo viên chủ nhiệm trực tiếp giảng dạy, ý thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình, là người chịu trách nhiệm chính trong việc quản lý nề nếp định hướng xây dựng tập thể, tạo môi trường để hình thành, hoàn thiện nhân cách học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm, có ý nghĩa rất lớn trong quá trình giáo dục học sinh, nhất là trong giai đoạn hiện nay, giúp các em tự tin trong giao tiếp, có kỹ năng giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, biết kiềm chế và sáng tạo…việc quan tâm giáo dục kỹ năng sống, phát triển phẩm chất, năng lực, kỹ năng mềm trong cuộc sống đã trở thành một nhu cầu cấp thiết.  

Qua nhiều năm thành công trong công tác chủ nhiệm, nhiều lớp học rất “đặc biệt” đã thành công, các em đến trường với những “ngày vui” và trưởng thành quay về lớp cũ, trường cũ để tri ân thầy cô, tri ân mái trường, giúp đỡ và dìu dắt các lớp kế cận. Với những băn khoăn, trăn trở tìm kiếm những giải pháp hiệu quả để các em học sinh nâng cao được khả năng nhận thức, rèn luyện tư duy một cách sáng tạo để giải quyết các vấn đề sẽ gặp trong cuộc sống một cách chủ động và tích cực giúp lớp chủ nhiệm có được một môi trường học tập an toàn, đoàn kết tôi xây dựng đề tài: “Phát triển kỹ năng thích ứng xã hội cho học sinh thông qua công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT hiện nay”. Hy vọng những kinh nghiệm nhỏ bé của mình góp phần cùng các đồng nghiệp thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của ngành giao phó và hoàn thành thiên chức người thầy. 

2. Mục đích nghiên cứu 

 + Phát triển phẩm chất và kỹ năng thích ứng xã hội cho học sinh thông qua một số giải pháp cụ thể, khơi dậy sự tự tin, phát huy mọi sở trường của các em. 

+ Giúp cho giáo viên làm công tác chủ nhiệm có thêm kinh nghiệm và giải pháp trong nhiệm vụ của mình để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 

+ Cùng các nhà trường thực hiện thắng lợi phong trào xây dựng trường học an toàn, mục tiêu xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực thành công.  

3. Đối tượng nghiên cứu 

Đề tài nghiên cứu về kỹ năng thích ứng xã hội của học sinh THPT Thanh chương 3, được tiến hành thực nghiệm và khảo sát trên các khách thể là học sinh  lớp chủ nhiệm. Nghiên cứu quá trình làm công tác chủ nhiệm của bản thân và kinh nghiệm từ đồng nghiệp tại trường THPT Thanh Chương 3. 

4. Phạm vi nghiên cứu 

Đề tài hướng đến xây dựng mô hình lớp học an toàn, đoàn kết và sáng tạo thông qua các biện pháp triển kỹ năng thích ứng xã hội cho học sinh đã được thực nghiệm tại trường tôi dạy từ năm học 2018 – 2019 đến năm học 2022 – 2023. 

5. Phương pháp nghiên cứu 

• Nhóm phương pháp lý thuyết 
• Nhóm phương pháp điều tra, khảo sát thực tế 
• Phương pháp sử dụng toán thống kê 
• Phương pháp so sánh 

6. Tính mới của đề tài 

+ Sáng kiến góp phần phát huy tính tích cực chủ động và phát triển năng lực phẩm chất toàn diện cho học sinh 

+ Chứng minh tính khả thi và tính cần thiết của việc xây dựng các biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng thành kỹ năng thích ứng xã hội đối với học sinh lớp chủ nhiệm hướng tới xây dựng trường học an toàn, hạnh phúc. 

+ Đề xuất một số giải pháp phát triển kỹ năng thích ứng xã hội cho học sinh 

THPT