SKKN Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua một số phương pháp dạy học tích cực ở môn Lịch sử trường THPT

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 

                                            PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đổi mới phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực của chương trình giáo dục phổ thông 2018. 

Việc thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông đòi hỏi phải đổi mới đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học đến cách thức đánh giá kết quả dạy học, trong đó khâu đột phá là đổi mới phương pháp dạy học. 

Phương pháp dạy học cần hướng vào việc tổ chức cho người học trong hoạt động học tập và bằng hoạt động tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo. Định hướng này có thể gọi tắt là học tập trong hoạt động và bằng hoạt động hay ngắn gọn hơn là hoạt động hóa người học. Đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của HS nhằm khơi dậy và phát triển các phẩm chất và năng lực cốt lõi, hình thành cho HS tư duy tích cực độc lập sáng tạo, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS. 

Xuất phát từ mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018 về phát triển năng lực hợp tác – một trong những năng lực cốt lõi cho học sinh THPT. 

Đổi mới phương pháp và kĩ thuật dạy để đạt được mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực người học của chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 đã và đang là động lực thúc đẩy quá trình dạy học tương tác – một hướng dạy học tiếp cận tổng hợp, tập trung vào người học trong mối quan hệ tương tác giữa người dạy, người học và môi trường nhằm phát huy hết các năng lực của học sinh trong đó có năng lực hợp tác. Năng lực hợp tác là một năng lực quan trọng, đó là biết lắng nghe, học hỏi, chia sẻ, biết chủ động đề xuất mục đích hợp tác để giải quyết các vấn đề do bản thân hoặc người khác đề xuất; biết lựa chọn hình thức làm việc nhóm với quy mô phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ. Năng lực hợp tác là một trong những năng lực cốt lõi của nội dung đổi mới chương trình hiện nay. Sự hợp tác giữa người dạy với người học, người học với người học, là yếu tố quyết định nên chất lượng, hiệu quả của dạy học. 

Xuất phát từ thực trạng dạy học và ôn tập của học sinh Trung học phổ thông. 

Từ thực tiễn dạy học chúng tôi nhận thấy, rèn luyện được các kĩ năng biết lắng nghe, học hỏi, chia sẻ, biết chủ động để giải quyết các vấn đề do bản thân hoặc người khác đề xuất, biết lựa chọn những hình thức làm việc phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ để nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả cho học sinh THPT là kĩ năng cần thiết để người học trở thành người lao động có hiệu quả trong tương lai. 

Nhìn chung, tư tưởng chủ đạo của đổi mới phương pháp là tập trung vào các hoạt động của trò; trò tự nghiên cứu, tìm tòi, khám phá; tăng cường giao lưu trao đổi giữa trò và trò. Tuy nhiên trên thực tế, việc đổi mới phương pháp dạy học còn rất chậm. GV chưa chủ động trong việc vận dụng linh hoạt các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Việc vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực là yếu tố quan trọng để bồi dưỡng và phát triển phẩm chất, năng lực cốt lõi cho HS.  

Nhận thức được tầm quan trọng đó, chúng tôi nghĩ việc phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua một số phương pháp dạy học tích cực ở môn Lịch sử trường THPT cũng là một giải pháp quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử nói riêng và các môn học khác nói chung. 

 Xuất phát từ những lý do trên, với mong muốn góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử ở trường THPT chúng tôi quyết định làm sáng kiến kinh nghiệm với đề tài “Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh thông qua một số phương pháp dạy học tích cực ở môn Lịch sử trường THPT” để nghiên cứu, tìm hiểu và áp dụng trong quá trình dạy học, ôn thi Tốt nghiệp THPT cũng như giúp học sinh cách giải quyết công việc trong cuộc sống sau này. 

• Mục đích và phương pháp nghiên cứu 

• Mục đích nghiên cứu của đề tài 

Từ nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn, đề ra một số phương pháp dạy học tích cực để phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học môn Lịch sử nói riêng và các bộ môn học khác nói chung. 

• Phương pháp nghiên cứu 

• Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Sưu tầm, nghiên cứu tài liệu, thu thập thông tin, sách về phương pháp dạy học; nghiên cứu các văn bản, quy định, hướng dẫn… về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực cho học sinh. 
• Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, khảo sát, phân tích, thống kê, thu thập và xử lí thông tin, đánh giá, thực nghiệm thực tế một số nội dung bài học để rút kinh nghiệm. 

3. Kế hoạch thực hiện đề tài 

• Năm học 2020-2021: Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận, điều tra thực trạng việc dạy học ở trường trung học phổ thông để lựa chọn các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh. 
• Năm học 2021-2022: Tiến hành thực nghiệm sư phạm, viết đề tài sáng kiến kinh nghiệm và tham vấn đồng nghiệp. 

4. Tính mới và đóng góp của đề tài