SKKN Rèn luyện kĩ năng so sánh nhằm nâng cao hiệu quả viết văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cho học sinh lớp 9

MỤC LỤC

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài.

Trong nhà trường phổ thông, Ngữ văn là môn khoa học xã hội có vai trò rất quan trọng trong đời sống và trong sự phát triển tư duy của con người. Học Ngữ văn vừa giúp người học có trình độ học vấn phổ thông vừa giúp người học phát triển và hoàn thiện về mặt nhân cách, giúp các em biết yêu cái hay cái đẹp, ghét cái xấu, biết cách ăn nói, giao tiếp … trong cuộc sống hàng ngày. Giúp học sinh cảm nhận và bày tỏ ý kiến về cái hay cái đẹp của tác phẩm văn chương là một trong những sứ mệnh của người giáo viên để hoàn thành mục tiêu giáo dục ấy. Làm sao để từ những nội dung vấn đề của tác phẩm các em có thể bộc lộ những đánh giá, suy nghĩ riêng của cá nhân mình qua các bài viết một cách sâu sắc, toàn diện ? 

 Tác phẩm truyện có ảnh hưởng rất lớn trong nhận thức và hình thành nhân cách của học sinh. Tuy nhiên, mục tiêu giáo dục của môn Ngữ văn không chỉ dừng lại ở việc đọc hiểu các tác phẩm truyện, mà từ đó còn rèn cho học sinh kĩ năng thực hành, bày tỏ ý kiến, quan điểm của mình về tác phẩm. Đó chính là kĩ năng nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). Thực tế, trong các đề bài trong sách giáo khoa hay các đề thi vào THPT yêu cầu tái hiện kiến thức về các văn bản văn học (nghị luận văn học) luôn chiếm 50% số điểm của bài thi. Trong đó phần nghị luận văn học về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là một trong những đơn vị kiến thức thuộc cấu trúc đề thi. Từ tầm quan trọng đó đã đặt ra nhiều băn khoăn, trăn trở đối với giáo viên phụ trách bộ môn Ngữ văn. Làm sao để học sinh cảm thụ văn bản truyện tốt, làm sao để các em vận dụng tốt các kĩ năng và kiến thức về tác phẩm truyện vào bài nghị luận văn chương,… Người giáo viên không chỉ hướng dẫn học sinh bám vào đặc trưng thể loại, vào kiến thức cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) mà còn phải hướng dẫn cho các em những cách vận dụng những kĩ năng hợp lí để giúp bài văn hay, sinh động hơn. 

 Trong bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích), kĩ năng so sánh không phải là một kĩ năng mới lạ. Song trên thực tế trong khung kiến thức chương trình, kĩ năng này lại không được hệ thống thành kiến thức riêng biệt, bài bản. Chính vì vậy, khi viết bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) việc sử dụng kĩ năng so sánh học sinh thường lúng túng, nhiều em không làm được, nếu có thì hiệu quả đạt được chưa cao. Bởi vậy, với học sinh khối 9, để thực hiện mục tiêu nâng cao hơn nữa chất lượng đại trà và chất lượng mũi nhọn thì việc hướng dẫn học sinh cảm thụ tác phẩm truyện bằng kĩ năng so sánh là một nhu cầu bức thiết đối với học sinh và cả với người dạy. 

         Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ văn trong nhà trường THCS thị trấn Cành Nàng nhiều năm ôn thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh đạt nhiều học sinh giỏi cho trường, bản thân thấy được vai trò ý nghĩa lớn của đổi mới phương pháp trong dạy và học hiện nay. Để góp phần nho nhỏ trong việc nâng cao kiến thức cho học sinh và việc đổi mới phương pháp trong quá trình giảng dạy và ôn luyện cho học sinh lớp 9 môn Ngữ văn, tôi xin góp một phần cách hiểu, cách rèn luyện học sinh qua đề tài: Rèn luyện kĩ năng so sánh nhằm nâng cao hiệu quả viết văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cho học sinh lớp 9 trường THCS thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước. Với đề tài này, bản thân tôi mong muốn đưa lại hiệu quả cao trong dạy và học Ngữ văn THCS. Vì vậy rất mong được sự ủng hộ và chia sẻ của các đồng nghiệp! 

1.2. Mục đích nghiên cứu.

Với đề tài Rèn luyện kĩ năng so sánh nhằm nâng cao hiệu quả viết văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cho học sinh lớp 9 trường THCS thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước, tôi mong muốn nâng cao chất lượng giờ học tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) và  kĩ năng viết bài văn nghị luận văn chương về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cũng như tạo được niềm yêu thích của các em học sinh với bộ môn Ngữ văn. Hơn thế, tôi cũng mong được chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân với các đồng nghiệp để góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng bộ môn Ngữ văn đáp ứng mục tiêu giáo dục mà cả xã hội đang kỳ vọng.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Đề tài Rèn luyện kĩ năng so sánh nhằm nâng cao hiệu quả viết văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cho học sinh lớp 9 trường THCS thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước, tôi sẽ tập trung nghiên cứu các khai thác, sử dụng kĩ năng so sánh có hiệu quả cho học sinh lớp 9 khi làm kiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích). 

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

   Phương pháp xây dựng cơ sở lý thuyết : Nghiên cứu tài liệu, để nắm rõ như thế nào là dạy học so sánh và áp dụng vào bài học ra sao.

  Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Trong công tác giảng dạy giáo viên hiểu rõ tâm lí, năng lực của từng đối tượng học sinh, thông qua bài kiểm tra để đánh giá chất lượng học sinh, điều tra khảo sát thực tế giáo viên và học sinh về tình hình tiếp cận, sử dụng kĩ năng so sánh để thu thập thông tin; thống kê, xử lý số liệu…

Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Phân tích và xử lý số liệu kết quả bài kiểm tra trước và sau khi áp dụng đề tài. 

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

Kiểu bài văn nghị luận là một kiểu bài chiếm thời lượng lớn trong chương trình THCS. Các em được học văn nghị luận từ học lớp 7, lớp 8 và lớp 9. Ở lớp 7, các em được học kiến thức khái quát chung về văn nghị luận và chú trọng hai phép lập luận chứng minh và giải thích. Lớp 8, học sinh được học tiếp về văn nghị luận ở nội dung cách viết bài văn nghị luận có sử dụng yếu tố biểu cảm, tự sự và miêu tả. Ở lớp 9 đã có sự kế thừa, nâng cao kiến thức về văn nghị luận. Đó là cung cấp cho các em phép lập luận phân tích và tổng hợp trong văn nghị luận; là kiến thức và kĩ năng về kiểu bài nghị luận văn chương và nghị luận xã hội.