SKKN Rèn luyện kỹ năng bản đồ thông qua các hoạt động ngoại khóa nhằm phát huy năng lực sáng tạo cho họcsinh lớp 10 Trường THPT Tân Kỳ 3

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Năm học 2022-2023 chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được triển khai giảng dạy ở lớp 10 tất cả các trường THPT trên cả nước. Với mục tiêu chính là: “phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ tổ quốc và hội nhập quốc tế”. Để đạt được mục tiêu đã đề ra tất cả các môn học nói chung và môn Địa lý nói riêng đang đứng trước yêu cầu đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học theo hướng phát huy khả năng sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy, năng lực tự giải quyết các vấn đề nảy sinh trong học tập cũng như trong đời sống xã hội. Để đáp ứng những yêu cầu đó, dạy học địa lí không chỉ cung cấp cho HS những kiến thức có sẵn mà phải rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cho HS, năng lực tự học và vận dụng được các kiến thức lý thuyết trong SGK ứng dụng vào thực tễ cuộc sống hằng ngày. 

Hiện nay môn Địa lý thuộc nhóm môn khoa học xã hội được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Vậy làm thế nào để học sinh yêu thích, đam mê học và có nguyện vọng đăng ký học môn Địa lý đây là nỗi trăn trở của giáo viên Địa lý cả nước nói chung và giáo viên nhóm địa Trường THPT Tân kỳ 3 nói riêng. 

Trong dạy và học địa lý thì bản đồ là phương tiện không thể thiếu ở tất cả các cấp học. Tuy nhiên hiện nay nhiều học sinh chưa vận dụng được các kiến thức từ bản đồ để ứng dụng vào đời sống hàng ngày như là xác định phương hướng để tìm đường đi, tính tỉ lệ trên bản đồ ra diện tích thực tế hay là tính quãng đường từ nhà đến trường từ bản đồ, chia sẻ xác định vị trí của mình, …. 

Sử dụng bản đồ trên thực tiễn đã và đang là một nguồn tri thức mà mọi tầng lớp dân cư đều có nhu cầu hiểu biết, nhất là nhằm phục vụ cho những chuyến du lịch, tham quan, thăm viếng những địa bàn xa lạ. Rèn luyện kỹ năng bản đồ cho học sinh phổ thông như vậy là một việc làm có ý nghĩa giáo dục và thực tiến lớn. 

Với những lí do trên cũng như những kinh nghiệm bản thân có được trong quá trình dạy học, chúng tôi chọn đề tài “Rèn luyện kỹ năng bản đồ thông qua các hoạt động ngoại khóa nhằm phát huy năng lực sáng tạo cho học sinh lớp 10 Trường THPT Tân Kỳ 3” để nghiên cứu, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn địa lí .  

2. Mục đích nghiên cứu 

Xây dựng các câu hỏi , bài tập thông qua tổ chức một số hoạt động thực tiễn 

ngoại khóa ngoài trời nhằm rèn luyện các kỹ năng bản đồ cho học sinh lớp 10 qua đó nhằm nâng cao chất lượng dạy và học địa lý. 

3. Phạm vi nghiên cứu 

• Đề tài nghiên cứu về các phương pháp để rèn luyện kỹ năng bản đồ cho học sinh lớp 10 thông qua các hoạt động trong thực tiễn cuộc sống. 
• Học sinh lớp 10 Trường THPT Tân Kỳ 3 

4. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Nghiên cứu những cơ sở lí luận của việc rèn luyện kỹ năng bản đồ cho học sinh thông qua các hoạt động ngoại khóa trong cuộc sống. 
• Chỉ ra được vai trò của bản đồ trong học tập và cuộc sống. 
• Xác định các kỹ năng bản đồ cần rèn luyện cho học sinh thông qua các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống. 
• Xác định các hình thức và bài tập dễ làm, dễ vận dụng. mang lại hiệu quả cao thông qua tổ chức sinh hoạt ngoài trời. 

5. Phương pháp nghiên cứu 

+ Phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu, thông tin : 

Tiến hành thu thập tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau: Sách báo chuyên ngành, tài liệu nghiên cứu khoa học và luận văn tốt nghiệp có liên quan, tài liệu tập huấn chuyên môn…để xem xét đối tượng được nghiên cứu trong một hệ thống hoàn chỉnh, từ đó xác định những nội dung cần thiết của đối tượng nghiên cứu.  

+. Phương pháp điều tra, khảo sát: 

Phương pháp này được sử dụng để điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kỹ năng bản đồ của học sinh lớp 10 ở các trường học hiện nay. Từ cơ sở đó rút ra những đánh giá về kỹ năng sử dụng bản đồ của HS 

+. Phương pháp bản đồ – biểu đồ  

Phương pháp bản đồ – biểu đồ là phương pháp đặc trưng của khoa học bản đồ. Sử dụng bản đồ và sử dụng kiến thức biểu đồ trong việc hình thành kiến thức địa lý cho HS.  

+. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn  

Phương pháp thực nghiệm: chủ yếu đánh giá tính khả thi của đề tài ở trường THPT, chọn một số bài tiêu biểu cho việc rèn luyện kỹ năng bản đồ thông qua hoạt động thực tiễn ở chương trình địa lý lớp 10 THPT để kiểm chứng đề tài. Qua đó tạo dựng được cơ sở, nền tảng vững chắc để nhận định một cách khách quan, khoa học và đề xuất những ý kiến đối với việc áp dụng rộng rãi phương pháp sử dụng bản đồ. 

+. Các phương pháp khác có liên quan.  

Thông qua kinh nghiệm giảng dạy môn Địa lí cấp THPT trong nhiều năm. Phương pháp quan sát: qua các tiết dự giờ thao giảng, trao đổi rút kinh nghiệm trong giảng dạy Địa lí. Phương pháp nghiên cứu các tài liệu về dạy học Địa lí: 

SGK, SGV, sách bài tập, sách chuẩn kiến thức kĩ năng Địa lí THPT… 

6. Tính mới của đề tài: 

+ Sử dụng các biện pháp sư phạm để tổ chức rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức bản đồ vào thực tiễn cho học sinh trong quá trình dạy địa lý lớp 10. 

+ Xây dựng được hệ thống bài tập thông qua hoạt động ngoại khóa ngoài trời giúp học sinh có thể vận dụng kiến thức bản đồ vào ứng dụng trong cuộc sống thường ngày và qua đó kích thích hứng thú học tập môn địa lý cho HS. 

+ Khi hoàn thành sẽ là tài liệu tham khảo tốt cho các GV giảng dạy địa lý lớp 10 THPT.