SKKN Sử dụng câu chuyện tình huống nhằm nâng cao chất lượng giờ học môn Giáo dục công dân lớp 9

1. Phần mở đầu.
2. Lý do chọn đề tài.

           Môn giáo dục công dân là một môn khoa học xã hội, gắn với đường lối của Đảng, cùng với  các bộ môn khác, nó góp phần đào tạo người lao động mới vừa có tri thức vừa có đạo đức, có năng lực hoạt động thực tiễn, có trách nhiệm với gia đình, xã hội, có phương pháp suy nghĩ, hành động  phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của xã hội,lịch sử đất nước và nhân loại. 

       Ở trường trung học cơ sở môn giáo dục công dân nhằm trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản, phù hợp với lứa tuổi về hệ thống các giá trị đạo đức, pháp luật, văn hóa, lối sống của con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Quá trình dạy học môn giáo dục công dân là quá trình nhằm khai thác và phát triển tính tích cực hoạt động nhân thức, năng lực hoàn thiện nhân cách của học sinh. Có thể khẳng định rằng giáo dục công dân nói chung và và giáo dục đạo đức nói riêng là một môn học không thể thiếu trong chương trình học của các trường phổ thông hiện nay. Bởi đây là môn học tổng hợp nhiều tri thức khoa học, vừa góp phần nâng cao nhân thức vừa giúp các em hoàn thiện nhân cách của bản thân.

      Thực tế hiện nay dưới sự tác động mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường dẫn đến việc xuống cấp và suy đồi về đạo đức của giới trẻ ngày càng trầm trọng và đáng lo ngại hơn. Nhiều em luôn xem nhẹ việc học tập và rèn luyện đạo đức, nhân cách của người  học sinh. Các em chưa ý thức được tầm quan trọng của môn học này nên xem nhẹ, thậm chí coi thường môn học. giờ học môn giáo dục công dân đa phần học sinh ít tập trung, học theo kiểu đối phó hoặc làm việc riêng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên song một trong những nguyên nhân đó là do phương pháp dạy của giáo viên chưa tạo được sự  hứng thú và niềm say mê học tập ở học sinh. Điều đó ảnh hưởng không tốt đến việc đến việc thực hiện nhiệm vụ của bộ môn. Nhất là trong giai đoạn hiện nay chúng ta đang đứng trước một tình trạng : Nền kinh tế phát triển nhưng những vấn đề đạo đức chân chính lại bị coi thường. Chính vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học là việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết đối với mỗi giáo viên nói chung và giáo viên giảng dạy môn giáo dục công dân nói chung.

      Câu chuyện, bài tập tình huống trong giảng dạy môn giáo dục công dân vô cùng phong phú và đa dạng. những câu chuyện tình huống gắn liền với thực tiễn đời sống của con người,  là những bài học cho tất cả mọi người về mọi mặt của đời sống. nếu giáo viên biết cách lựa chọn, dẫn dắt, sử dụng phù hợp với bài học và đối tượng học sinhkhi dạy môn giáo dục công dân thì chắc chắn sẽ giúp học sinh say mê, hứng thú học tập, từ đó đạt kết quả tốt hơn… Việc khai thác câu chuyện thông qua các bài giảng giáo dục công dân có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong thời kì hội nhập quốc tế hiện nay.

      Những câu chuyện kể, những tình huống sẽ tác động trực tiếp đến nhận thức,  thái độ, hành vi của các em học sinh từ đó các em sẽ tìm ra những cách xử sự đúng đắn, phù hợp với đạo đức, pháp luật, các em sẽ nhận thức được vai trò, nghĩa vụ của mình đối với bản thân, gia đình, xã hội và đây chính là điều quan trọng dẫn đến niềm yêu thích môn giáo dục công dân của học sinh. Hơn nữa việc khéo léo sử dụng chuyện kể không chỉ có tác dụng tích cực đến kết quả học tập bộ môn mà còn có tác dụng trong việc giữ gìn văn hóa dân tộc , giáo dục truyền thông lịch sử , khơi gợi lòng yêu nước, tự hào dân tộc,… 

      Xuất phát từ những lí do trên và nhằm nâng cao chất lượng và sự hứng thú cho học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học  sinh tôi đã chọn đề tài : Sử dụng các câu chuyện tình huống nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục công dân 9 ở trường THCS.

2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu một số cơ sở lí luận từ đó đề ra giải pháp : Sử dụng các câu chuyện tình huống nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục công dân 9 ở trường THCS.

3. Đối tượng nghiên cứu:

          Các câu chuyện tình huống phù hợp phù hợp với nội dung day học môn giáo dục công dân 9 

4.Phương pháp nghiên cứu:

 Đối với đề tài này tôi sử dụng một số phương pháp sau:

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Nhằm xây dựng cơ sở cho đề tài.

– Phương pháp quan sát: Quan sát quá trình học tập, kiểm tra đánh giá lẫn nhau của học sinh trong giờ học.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế: Nhằm đánh giá thực trạng học sinh trước và trong khi áp dụng đề tài.

– phương pháp thực nghiệm: Áp dụng cụ thể đối với tập thể học sinh, đối tượng học sinh.

– Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Thông qua kết quả bài kiểm tra có thể đánh giá kết quả học tập của học sinh.

          II.Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:

          1.1.Cơ sở triết học:

           Lê Nin nói rằng “ Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn là con đường biện chứng của nhân  thức chân lí của sự nhân thức thực tiễn khách quan” luận điểm triết học này của lê nin chỉ ra rằng trực quan sinh động và tư duy trừu tượng gắn  bó mật thiết với nhau, bổ sung cho nhau trong quá trình nhận thức thế giới khách quan; từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn mới hoàn thành một chu trình của quá trình nhận thức. nhận thức là một quá trình từ cảm tính đến lí tính, đây là cơ sở khoa học quan trọng trong việc sưu tầm truyện kể để vận dụng một cách sáng tạo và linh hoạt vào bài học nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Bởi vì dạy học là một quá trình truyền thụ tri thức khoa học, kĩ năng và phương pháp hành động. Đó là sự tác động của người dạy vào các giác quan của học sinh, cung cấp các kiến thức mang tính chất kích thích tư duy nhận thức của người học. Do vậy giáo viên cần sưu tầm có hệ thống và có chọn lọc các câu chuyện phù hợp với nội dung bài học  mang lại kết quả cao nhất.

       Việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh là một hoặc nhiều chu trình của quá trình nhận thức thực tiễn khách quan đó. Quá trình học tập của học sinh có đạt kết quả nhanh hơn và tốt hơn hay không phụ thuộc vào việc giả quyết các bước của quá trình nhận thức như thế nào, người giáo viên có vai trò không nhỏ trong việc hiện thực hóa những chu trình nhận thức của học sinh. Cụ thể hơn trước khi để học sinh có những nhận thức về lí tính thì giáo viên cần giúp học sinh có được thật nhanh, thất nhiều những nhận thức về cảm tính. Đối với từng tiết học cụ thể ta thấy những câu chuyện sẽ tác đông rất nhanh đến sự nhận thức cảm tính đó của học sinhgiups học sinh lĩnh hội kiến thức tốt hơn từ đó hình thành cho các em những tư tưởng đạo đức tốt đẹp, các em sẽ yêu thích môn giáo dục công dân hơn.

    1.2. Cơ sở giáo dục        

     Sự nghiệp giáo dục thường xuyên được nâng cao và đổi mới để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước. Đối với giáo viên việc đổi mới dạy học bộ môn đòi hỏi phải thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ nghiệp vụ sư phạm, cải tiến phương pháp dạy học phù hợp với nội dung, mục tiêu môn học là một yêu cầu cần thiết. Học sinh ngày nay có điều kiện tiếp xúc với nhiều phương tiện  thông tin, khá nhạy bén với khoa học kĩ thuật. Một tiết học giáo dục công dân cho sinh động không phải chỉ là phô trương hình thức, nhiều phương pháp mà nên thực sự chú trọng đến chiều sâu, hiệu quả của mỗi phương pháp khi sử dụng, nhằm kích thích tư duy, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo trong quá trình học tập.

    * Các định hướng trong quá trình dạy học tích cực :

1.Tạo bầu không khí học tập tích cực :

     Trong mỗi giờ học cả học sinh và giáo viên đều căng thẳng do trải qua nhiều hoạt động dạy học cũng như các thao tác tư duy. Vì vậy, nếu tạo bầu không khí thân thiện, với sự nhận thức về  một nội dung bổ ích, học sinh sẽ có tâm thế sẵn sàng hợp tác và việc học tập của học sinh sẽ đạt hiệu quả cao hơn, giờ học sẽ thật sự thú vị đối với cả thầy và trò 

2.Tổ chức việc tiếp thu kiến thức và kết nối với các kiến thức đã có 

3. Phát triển tư duy thông qua việc mở rộng và tinh lọc kiến thức