SKKN Sử dụng một số phần mềm trò chơi (PMTC) nhằm tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả dạy học Địa lí ở trường trung học phổ thông

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Điều 29 Luật Giáo dục 2019 quy định về mục tiêu của giáo dục phổ thông là nhằm phát triển toàn diện cho người học về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo; hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho người học tiếp tục học chương trình giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp hoặc tham gia lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới nhấn mạnh yêu cầu phát triển năng lực, chú ý phát huy tiềm năng vốn có của mỗi học sinh, chú ý phát triển cả con người xã hội và con người cá nhân. Đó là cách tiếp cận nêu rõ học sinh sẽ làm được gì và làm như thế nào vào cuối mỗi giai đoạn học tập trong nhà trường. Cách tiếp cận này cũng đòi hỏi học sinh nắm vững những kiến thức, kĩ năng cơ bản nhưng còn chú trọng yêu cầu vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực hành, giải quyết các tình huống trong học tập và cuộc sống. Tính chất và kết quả hoạt động học của các em phụ thuộc rất nhiều vào hứng thú, niềm tin, đạo đức… nên chương trình cũng rất chú trọng đến mục tiêu phát triển các phẩm chất của học sinh, phát triển các phẩm chất chủ yếu và các năng lực chung mà mọi học sinh đều cần có, đồng thời phát triển các phẩm chất và năng lực riêng của từng em, sự tập trung vào việc dạy và học như thế nào… 

Hiện nay, trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật và công nghệ hiện đại đã và đang phát triển như vũ bão, thế giới đang bước vào thời đại của toàn cầu hóa và phát triển bền vững, kéo theo những thay đổi lớn lao trong đời sống kinh tế – xã hội, thì ngành giáo dục và đào tạo nói chung, giáo dục phổ thông nói riêng, đang đứng trước thách thức và vận hội mới. Để nâng cao hiệu quả giáo dục đáp ứng yêu cầu của thời đại, yêu cầu đặt ra cho giáo dục phải có những đổi mới nhất định và đổi mới phương pháp giáo dục giữ vị trí quan trọng. Nhiều chính sách và chiến lược giáo dục đã được áp dụng nhằm đổi mới phương pháp, giúp cho học sinh thích nghi với cách học mới, tăng cường sự sáng tạo, tích cực, chủ động trong học tập. Trong đó, ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục được lựa chọn nhằm đáp ứng những yêu cầu cấp bách nêu trên và là một trong số lựa chọn ưu tiên của hầu hết hệ thống giáo dục trên thế giới. 

Sản phẩm khoa học và công nghệ ứng dụng trong dạy học vô cùng đa dạng với hệ thống các công cụ, phần mềm, học liệu số và thiết bị công nghệ…Trong đó, sản phẩm phần mềm thiết kế trò chơi học tập là một trong những ứng dụng hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học, có khả năng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh rất hiệu quả. Hiện nay, có rất nhiều phần mềm thiết kế trò chơi học tập như Blooket, Wordwall, Gimkit, Nearpod, Quizizz, Kahoot… Với giao diện bắt mắt, cách thức sử dụng dễ dàng, tính năng đa dạng và được cải tiến không ngừng…, các ứng dụng này thật sự đã và đang trở thành công cụ hữu ích giúp giáo viên đổi mới trong dạy học. Những nền tảng trò chơi trực tuyến vốn dĩ rất hấp dẫn học sinh. Do vậy, việc các em được tổ chức dạy học qua hoàn thành nhiệm vụ học tập dưới dạng các trò chơi được thiết kế bắt mắt, hình thức đa dạng, có hình ảnh, âm thanh sống động, có thi đua, có phần thưởng… làm cho học sinh vô cùng thích thú. Sự kết hợp giữa học mà chơi, chơi để học khơi gợi được sự tích cực tìm tòi, khám phá tri thức của học sinh, hướng tới phát triển phẩm chất, năng lực, đáp ứng mục tiêu giáo dục trong thời đại mới. 

Các phần mềm thiết kế trò chơi dạy học hữu ích với tất cả các môn học, trong đó có môn Địa lí. Là một môn khoa học tổng hợp vừa phản ánh tự nhiên vừa phản ánh kinh tế xã hội, Địa lí có vai trò quan trọng góp phần hình thành cho học sinh những phẩm chất, năng lực chung và những năng lực đặc thù của bộ môn. Nhận thức sâu sắc được sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp cũng như tầm quan trọng của ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, trong thời gian qua, bản thân tôi và nhóm chuyên môn đã không ngừng tìm tòi, vận dụng thiết kế, xây dựng và tìm ra quy trình áp dụng sản phẩm  phần mềm trò chơi học tập trong các khâu của quá trình dạy học. Những tiết học Địa lí sinh động, đa dạng về hình thức, về cách tiếp cận bài học ngay từ phần khởi động cho đến hoạt động tìm hiểu kiến thức mới, luyện tập, vận dụng, làm bài tập ở nhà… đã thực sự hấp dẫn, kích thích sự yêu thích của học sinh đối với môn học. Hiệu quả dạy học bộ môn ở trường chúng tôi nhờ vậy mà đạt hiệu quả cao so với các trường trung học phổ thông trong toàn tỉnh, nhất là ở kết quả thi tốt nghiệp ở khối lớp 12. 

Nhằm nâng cao hiệu quả bài học Địa lí và tạo hứng thú học tập cho học sinh, tôi áp dụng sáng kiến “Sử dụng một số phần mềm trò chơi (PMTC) nhằm tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả dạy học Địa lí ở trường trung học phổ thông” với mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm, hiểu biết của bản thân tới đồng nghiệp, áp dụng vào thực tiễn dạy học để nâng cao hơn nữa chất lượng bộ môn. 

• MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

1. 1. • Vận dụng phần mềm trò chơi học tập nhằm nâng cao hiệu quả bài học. – Tạo sự hứng thú và yêu thích môn học, phát triển phẩm chất năng lực của học sinh. 
      • Góp phần đổi mới phương pháp dạy học Địa lí ở trường THPT. 

• KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 

• Khách thể nghiên cứu 

1. 1. • Quá trình dạy học môn Địa lí ở trường THPT. 
      • Ứng dụng phần mềm trò chơi Quizizz, Wordwall, Blooket áp dụng cho nhiều bài học Địa lí THPT. 

• Đối tượng nghiên cứu – Học sinh THPT. 

1. NHIỆM VỤ VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

• Nhiệm vụ nghiên cứu 

1. 1. • Nghiên cứu lí luận: nghiên cứu tài liệu, các công trình nghiên cứu về một số phần mềm trò chơi học tập, phương pháp dạy học địa lí, sách giáo khoa Địa lí phổ thông, các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục và đào tạo… 
      • Xây dựng hệ thống các câu hỏi, tiến hành khảo sát và đánh giá thực trạng sử dụng Quizizz, Wordwall, Blooket trong dạy học Địa lí. 
      • Đề xuất các giải pháp sử dụng phần mềm Quizizz, Wordwall, Blooket trong dạy học Địa lí. 
      • Khảo sát, đánh giá ý kiến của GV về tính cấp thiết, tính khả thi của các giải pháp sử dụng phần mềm Quizizz, Wordwall, Blooket trong dạy học Địa lí. 

• Phạm vi nghiên cứu – Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất cách thức sử dụng sử dụng phần mềm Quizizz, Wordwall, Blooket trong dạy học Địa lí. 

1. • Về thời gian: Từ tháng 8 năm 2022 đến tháng 4 năm 2023. 

• PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

1. 1. • Phương pháp thống kê toán học: sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí kết quả thực nghiệm để rút ra kết luận, chứng minh tính khả thi của đề tài. 

• TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

1. • Các bài viết, video về sử dụng phần mềm trò chơi học tập trong dạy học rất phổ biến, nhất là trên Youtube. Nổi bật có video “So sánh tất cả các ứng dụng trò chơi học tập: Quizizz, Kahoot, Gimkit, Blooket, Quizlet, Wordwall…”; “Hướng dẫn sử dụng Blooket – Ứng dụng tạo trò chơi học tập”… của tác giả Thảo Ngân. Các tác giả đã giới thiệu, phân tích tính năng, cách sử dụng, những ưu, nhược điểm của các phần mềm, các thao tác và kĩ thuật xây dựng nội dung bài học chung cho các môn học.