SKKN Sử dụng thiết bị trình chiếu vào dạy học văn bản nhật dụng cho học sinh lớp 8

1. MỞ ĐẦU

1.1.  Lí do chọn đề tài

Hiện nay, yêu cầu của đổi mới giáo dục là chuyển từ chương trình định hướng nội dung sang chương trình định hướng phát triển năng lực. Để thực hiện được sự đổi mới này, không thể không có sự đổi mới về phương pháp. Tức là chuyển từ phương pháp giáo viên là người truyền thụ tri thức, là trung tâm của quá trình dạy học, học sinh tiếp thu thụ động những tri thức được quy định sẵn sang việc giáo viên chủ yếu là người tổ chức, hỗ trợ học sinh tự lực và tích cực lĩnh hội tri thức. Đồng thời, chú trọng sự phát triển khả năng giải quyết vấn đề, khả năng giao tiếp; chú trọng sử dụng các quan điểm, phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực, các phương pháp dạy học thí nghiệm, thực hành.

Để thực hiện được phương pháp này không thể không có sự hỗ trợ tích cực các ứng dụng công nghệ thông tin vào việc giảng dạy từ những tiết học cụ thể. Trong những năm gần đây, ngành Giáo dục nước ta đã triển khai đồng loạt việc áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học nhằm đổi mới phương pháp giáo dục, phát huy được vai trò tích cực học tập của học sinh, mang lại sự thích thú, ham học hỏi, tìm hiểu của học sinh qua từng tiết học, từng bài giảng.

Công nghệ thông tin, trong đó có các phương tiện nghe nhìn phục vụ cho việc giảng dạy hiện nay rất đa dạng. Nhưng thông dụng nhất là máy vi tính, máy Projector và nhiều phần mềm ứng dụng như phần mềm powerpoint, các phần mềm trình diễn, hệ thống nghe nhìn… Các phương tiện này đã góp phần làm cho bài giảng sinh động, tạo nên sự hứng thú và tập trung theo dõi của người học, giảm nhẹ sức lao động của giáo viên trong quá trình giảng dạy. 

Đối với bộ môn Ngữ văn, với đặc thù vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ thuật (nghệ thuật sử dụng ngôn từ), cho nên nhiều người quan niệm dạy – học Văn chủ yếu là dạy ngôn ngữ, nếu dạy bằng thiết bị máy móc công nghệ thông tin sẽ làm mất đi chất văn vốn là đặc trưng riêng biệt của bộ môn. Tuy nhiên lại cũng có nhiều quan điểm cho rằng, để cảm nhận đầy đủ và sâu sắc một tác phẩm, cần biết giữa bối cảnh lịch sử – xã hội, đời sống văn hóa tinh thần, cuộc đời và sự nghiệp của một tác giả; cảnh vật thiên nhiên ở nơi này, nơi khác, thì việc sử dụng phương tiện nghe nhìn, soạn bài giảng điện tử đề có âm thanh, hình ảnh, tư liệu có liên quan đến tác phẩm một cách hợp lí, đúng lúc, đúng chỗ là rất cần thiết để bài học sinh động hơn, thu hút được sự hứng thú của học sinh.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong thiết kế bài soạn và giảng dạy trên lớp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn, tôi mạnh dạn lựa chọn, nghiên cứu đề tài: “Sử dụng thiết bị trình chiếu vào dạy học văn bản nhật dụng cho học sinh lớp 8 trường THCS Lý Tự Trọng – thành phố Thanh Hóa” . Ở đây tôi áp dụng vào Bài 10 – Tiết 39 – Văn bản “Thông tin ngày Trái Đất năm 2000”.

1.2. Mục đích nghiên cứu 

Trong các phương tiện trình chiếu thì máy Projector (máy chiếu đa năng) được xem là các phương tiện quan trọng được sử dụng phổ biến để phục vụ cho công tác giảng dạy. Thông qua đề tài, tôi muốn làm rõ vấn đề ứng dụng công nghệ thông tin trong một tiết dạy học ngữ văn là điều quan trọng và cần thiết để giờ học đạt hiệu quả cao nhất. Giáo viên sử dụng thành thạo và linh hoạt sẽ làm cho tiết học sôi nổi, sinh động và đầy sức thu hút, hấp dẫn đối với các em học sinh.

Qua đề tài nhằm mục đích trao đổi với đồng nghiệp để cùng nhau xây dựng cho giải pháp hoàn thiện hơn, áp dụng có hiệu quả trong quá trình dạy học.

1.3. Đối tượng nghiên cứu. 

Thông qua tiết giảng môn Ngữ văn với đối tượng là 42 học sinh lớp 8D khi dạy theo phương pháp thuyết trình, trao đổi và không sử dụng máy vi tính và máy chiếu để trình chiếu và minh hoạ hình ảnh so với 43 học sinh lớp lớp 8C khi dạy có sử dụng máy tính và máy chiếu để trình chiếu và minh hoạ các hình ảnh. Đồng thời sau khi dạy xong rút kinh nghiệm và đánh giá mức độ tiếp thu bài của từng lớp học sinh.

Sáng kiến kinh nghiệm này được áp dụng thực tế giảng dạy học sinh lớp 8C trường THCS Lý Tự Trọng. Thời gian nghiên cứu từ tháng …………

1. 4. Phương pháp nghiên cứu 

Để thực hiện tốt đề tài nghiên cứu tôi đã thực hiện các phương pháp: 

– Nghiên cứu tài liệu về sử dụng công nghệ thông tin trong việc dạy học môn Ngữ văn.

– Điều tra tình hình thực tế việc sử dụng bao bì ni lông ở thành phố Thanh Hóa, chụp ảnh làm tư liệu, tìm kiếm thông tin trên mạng.

– Trên cơ sở miêu tả nội dung của một bài văn bản nhật dụng lớp 8, đề xuất những nhiệm vụ, yêu cầu cùng với biện pháp thực hiện cho phù hợp.

– Phương pháp thực nghiệm, đối chiếu, so sánh. Dự giờ đồng nghiệp trao đổi rút kinh nghiệm qua từng tiết dạy.

2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1 Cơ sở lý luận

Hiện nay ngành giáo dục đang tích cực thực hiện đổi mới về phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình định hướng nội dung sang chương trình định hướng phát triển năng lực, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên – học sinh theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp.

Đối với giáo viên, đó là cách hiểu mới về môn học, về bản chất của khoa học và nghệ thuật của văn chương. Không hiểu văn không thể dạy văn. Yêu cầu nắm vững kiên thức cơ bản về ngữ văn vẫn là một trong những nhân tố quan trọng về tiềm năng của người giáo viên trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, đàm thoại, luyện tập mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhược điểm của chúng. Để nâng cao hiệu quả của các phương pháp dạy học này người giáo viên trước hết cần nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật của chúng trong việc chuẩn bị cũng như tiến hành bài lên lớp, kỹ thuật đặt các câu hỏi và xử lý các câu trả lời trong đàm thoại, hay kỹ thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy nhiên, các phương pháp dạy học truyền thống có những hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh các phương pháp dạy học truyền thống cần kết hợp sử dụng c