SKKN Thiết kế và chỉ đạo tổ chức thực hiện trò chơi toán học lớp 1 – Mạch số học – góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn toán

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Như chúng ta đã biết, trẻ em rất hiếu động, hồn nhiên, ham hiểu biết, hay bắt chước. Tâm lý học tiểu học cho thấy: Trẻ từ 3 tuổi đến 6 tuổi hoạt động chủ đạo của trẻ là vui chơi, vậy mà 6 tuổi các em đã bước vào học lớp 1, đây là một bước ngoặt đối với trẻ, một sự chuyển dịch từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học tập quả là một khó khăn rất lớn đối với trẻ.
Để giảm nhẹ áp lực đối với học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng Bộ Giáo dục và đào tạo đã ban hành thông tư số 30/2014/TT-BGDDT ngày 28/8/2014 giúp giáo viên điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức động dạy học, hoạt động trải nghiệm ngay trong quá trình và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học, giáo dục, kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để động viên khích lệ và phát hiện những khó khăn chưa thể vượt qua của học sinh để hướng dẫn giúp đỡ, đưa ra nhận định đúng những ưu điểm nổi bật những hạn chế của mỗi học sinh để có giải pháp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học. Từ đó, góp phần xây dựng đất nước phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập các nước trong khu vực và các nước trên thế giới.
Trong thực tế, học sinh tiểu học nói chung, học sinh lớp 1 nói riêng phải tiếp cận với nhiều kiến thức mới lạ với tất cả các môn học, các em bắt đầu được khám phá những tri thức khoa học xã hội mà thời gian mỗi tiết học lại có hạn, đòi hỏi người giáo viên muốn đạt mục tiêu dạy học một cách xuất sắc thì phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng “Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai thác triệt để các đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học”. Một trong những biện pháp chủ yếu để đạt được mục đích trên là gây cho học sinh hứng thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui bằng cách lôi cuốn các em vào những trò chơi toán học hấp dẫn, phù hợp với lứa tuổi.
Là một cán bộ quản lý của một trường tiểu học bản thân tôi nhận thấy rằng: Muốn dạy tốt chương trình mới nói chung, chương trình Toán 1 nói riêng, không những người giáo viên phải nắm vững nội dung chương trình mà còn phải năng động, sáng tạo để vận dụng linh hoạt những phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
Xuất phát từ những lý do trên tôi đã chọn đề tài: “Thiết kế và chỉ đạo tổ chức thực hiện trò chơi toán học lớp 1 – mạch số học – góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán” tại trường tiểu học Đông Vệ 2 năm học ……….
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
– Góp phần nâng cao chất lượng dạy- học môn Toán lớp 1 tại trường Tiểu học Đông Vệ 2 Thành phố Thanh Hóa.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
– Học sinh khối 1 trường Tiểu học Đông Vệ 2 TP Thanh Hóa
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
– Phương pháp nghiên cứu lý luận; PP Điều tra; PP Thực nghiệm GD
B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Về nội dung:
Chương trình Toán 1 là một bộ phận của chương trình toán tiểu học. Thực hiện những đổi mới về cấu trúc và nội dung để tăng cường thực hành và ứng dụng kiến thức mới, quan tâm đúng mức đến đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh học tập tích cực, linh hoạt, sáng tạo theo năng lực của từng cá nhân học sinh. Thời lượng tối thiểu để dạy học toán 1 theo chương trình mới là 4 tiết/ tuần, mỗi tiết học 35 phút, một năm học gồm 140 tiết toán.
Nội dung chương trình toán 1 mạch số học bao gồm các chủ đề kiến thức sau:
a) Các số đến 10, phép cộng và phép trừ trong phạm vi 10.
– Nhận biết quan hệ số lượng (Nhiều hơn, ít hơn, bằng nhau).
– Đọc, đếm, viết, so sánh các số đến 10. Sử dụng các dấu = (bằng), < (bé hơn), > (lớn hơn).
– Giới thiệu khái niệm ban đầu về phép cộng.
– Giới thiệu khái niệm ban đầu về phép trừ.
– Bảng cộng và bảng trừ trong phạm vi 10.
– Số 0 trong phép cộng, phép trừ.
– Mối quan hệ giữa phép cộng và phép trừ.
– Tính giá trị biểu thức số có đến hai dấu phép tính cộng, trừ.
b) Các số đến 100. Phép cộng và phép trừ (không nhớ) trong phạm vi 100.
– Đọc, đếm, viết, so sánh các số đến 100. Giới thiệu hàng chục, hàng đơn vị, giới thiệu tia số.
– Phép cộng và phép trừ không nhớ trong phạm vi 100. Tính nhẩm và tính viết.
– Tính giá trị biểu thức số có đến hai dấu phép tính cộng, trừ (các trường hợp đơn giản).
2. Phương pháp dạy học toán 1
Môn toán lớp 1 nằm trong hệ thống của môn toán tiểu học nên kế thừa và phát huy phương pháp dạy học truyền thống. Hiện nay có một số phương pháp dạy học thường được sử dụng là:
Phương pháp trực quan.
Phương pháp thực hành luyện tập.
Phương pháp gợi mở vấn đáp.
Phương pháp giảng giải minh họa (dùng hạn chế).
Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học toán tiểu học theo định hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, giáo viên cần chú ý mấy điểm sau:
+ Giáo viên hướng dẫn cho học sinh hoạt động:
– Học sinh phát hiện và tự giải quyết nhiệm vụ, tự chiếm lĩnh kiến thức mới và chủ động dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Tăng cường thiết lập được mối quan hệ giữa kiến thức mới và kiến thức cũ.
– Áp dụng kiến thức mới trong sự đa dạng hóa và phong phú các bài tập thực hành luyện tập.
+ Tổ chức hoạt động cho học sinh:
– Giáo viên xác định được kiến thức cần hình thành, chuẩn bị đồ dùng dạy học: Đồ vật, mô hình, hình vẽ, ký hiệu….Nêu ra các tình huống có vấn đề, hướng giải quyết vấn đề.
– Tổ chức cho mỗi học sinh được thao tác thật sự bằng tay trên các mô hình, đồ vật, quan sát các hình ảnh, ký hiệu…
– Hướng dẫn học sinh mô tả thành lời các thao tác và kết quả thu được.
– Kiến thức đã được học cần phải tiếp tục củng cố qua thực hành luyện tập ở nhiều hình thức khác nhau (các dạng bài tập khác nhau).
+ Sử dụng sách giáo khoa Toán 1:
– Sách giáo khoa Toán 1 được viết theo hướng thiết kế các hoạt động cho học sinh. Mỗi bài học trong sách giáo khoa gồm 2 phần: Phần bài học và phần thực hành.
– Phần bài học nêu các tình huống, định hướng cho học sinh hoạt động để tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới.
– Phần thực hành là các bài tập củng cố được sắp xếp từ dễ đến khó tùy theo khả năng của học sinh có thể hoàn thành toàn bộ hay một phần bài thực hành ngay trong tiết học. Giáo viên cần khai thác triệt để sách giáo khoa, sử dụng sách giáo khoa như một đồ dùng dạy học toán để hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập.
3. Ý nghĩa, tác dụng của trò chơi toán học:
Học sinh tiểu học luôn hiếu động, ham chơi, thích cái mới lạ nhưng lại chóng chán. Đối với trẻ, trò chơi là phát hiện mới, kích thích tính tò mò, muốn tìm hiểu, khám phá. Do vậy quan điểm “Thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành hoạt động học tập” (J.Pia get) rất phù hợp với nhà trường tiểu học.
Trong quá trình dạy toán ở tiểu học, sử dụng trò chơi học tập có nhiều tác dụng như:
– Giúp học sinh thay đổi loại hình hoạt động trong giờ học, làm cho giờ học bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu. Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng, gây hứng thú học tập.
– Kích thích sự tìm tòi, tạo cơ hội để học sinh tự thể hiện mình.
– Thông qua trò chơi, học sinh vận dụng kiến thức năng nổ, hoạt bát, kích thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách xử lý thông minh trong những tình huống phức tạp tăng cường khả năng vận dụng trong cuộc sống để dễ dàng thích nghi với điều kiện đổi mới của xã hội.
– Trò chơi còn giúp các em phát triển được nhiều phẩm chất đạo đức như tình đoàn kết, thân ái, lòng trung thực, tinh thần cộng đồng trách nhiệm…