SKKN Tích hợp bảo vệ môi trường trong việc dạy học môn Ngữ Văn lớp 8, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục

PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU

 I . LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

        Như chúng ta đã biết bảo vệ môi trường là vấn đề được nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm, vì sự phát triển bền vững toàn cầu. Mà con người là một bộ phận của thiên nhiên, do đó con người sẽ không sống nổi nếu thiếu thiên nhiên.

Và môi trường còn là nơi sinh sống của con người và sinh vật, là nơi chứa đựng các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất, là nơi chứa đựng và phân hủy các chất thải do con người tạo ra trong cuộc sống và hoạt động sản xuất. Đó không chỉ là nơi tồn tại, sinh trưởng và phát triển mà còn là nơi lao động và nghỉ ngơi, hưởng thụ và trau dồi những nét đẹp văn hóa, thẩm mĩ. Nhưng một thực trạng đáng buồn hiện nay con người đang phải đối mặt với sự cạn kiệt của tài nguyên thiên nhiên và ô nhiễm môi trường. Vì thế bảo vệ môi trường là một trong nhiều mối quan tâm mang tính toàn cầu. 

     Ở nước ta, việc bảo vệ môi trường đang là vấn đề được quan tâm sâu sắc. Nhiều nghị quyết của Đảng, quyết định và chỉ thị của chính phủ về bảo vệ môi trường, đặc biệt là môi trường trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã tạo cơ sở pháp lí vững chắc cho những nỗ lực và quyết tâm bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững của một đất nước. Theo quan điểm của Đảng và nhà nước ta thì công dân Việt Nam được giáo dục toàn diện về môi trường nhằm nâng cao hiểu biết về ý thức bảo vệ môi trường.

     Cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước, Bộ giáo dục và đào tạo đã đưa nội dung bảo vệ môi trường vào các môn học trong  hệ thống giáo dục bằng con đường tích hợp nhằm trang bị cho học sinh kiến thức, kĩ năng về môi trường và bảo vệ môi trường, từ đó hình thành kỹ năng sống có trách nhiệm và thân thiện với thiên nhiên cho học sinh.

    Qua thực tế làm công tác quản lí và trực tiếp giảng dạy ở trường THCS Vạn Thiện , bản thân tôi luôn trăn trở, tìm tòi, học hỏi và tham khảo các  tài liệu, đúc rút ra một số giải pháp. 

   Vì vậy , tôi mạnh dạn chọn vấn đề: “ Tích hợp bảo vệ môi trường trong việc dạy học môn Ngữ Văn lớp 8, nhằm nâng cao hiệu quả giaó dục ở trường THCS Vạn Thiện – Nông Cống ” để thực nghiệm. 

II . MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU :

     Văn học vốn rất gần gũi với cuộc sống. Nó luôn hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách con người. Mỗi tác phẩm văn chương là một mảng cuộc sống đã được nhà văn chọn lọc phản ánh. Vì vậy, môn văn trong nhà trường có một vị trí rất quan trọng : Nó truyền cảm hứng và có tác dụng sâu sắc đến tâm hồn tình cảm của con người , nó bồi đắp cho con người trở nên trong sáng , phong phú và sâu sắc hơn. Đồng thời nó là môn học thuộc nhóm khoa học xã hội, có tầm quan trọng trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng tình cảm cho học sinh. Vì thế nó có vị thế đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu chung của trường THCS. 

     Để giáo dục môi trường cho học sinh, môn Ngữ Văn là môn khoa học có khả năng rất cao. Bởi:

     Môn Ngữ Văn có nhiều nội dung phong phú để giáo dục môi trường cho học sinh qua những giờ dạy trên lớp.

     Việc thay đổi chương trình sách giáo khoa mới cùng với việc đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường trung học cơ sở, môn Ngữ Văn đã mang tính cập  nhật hơn, thời sự hơn, gắn với thực tế cuộc sống và tạo điều kiện cho học sinh thâm nhập vào cuộc sống hơn. 

    Các chuyên đề bồi dưỡng thường xuyên, đặc biệt là chuyên đề tích hợp “ Giáo dục môi trường trong môn Ngữ Văn ” cho thấy: tích hợp giáo dục môi trường là một nội dung kiến thức bắt buộc, nội dung chính khóa trong chương trình dạy học môn Ngữ Văn cấp trung học cơ sở theo chuẩn kiến thức, kĩ năng.

    Vì vậy , làm thế nào để giúp các em thấy được vai trò của môi trường sống đối với đời sống con người  ? Làm thế nào để cho các em có ý thức , trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường ?…Chính vì thế tôi chọn vấn đề nghiên cứu này để trao đổi cùng đồng nghiệp.

 III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: 

 –  Đề tài tập trung khảo sát học sinh khối 8 ở trường THCS Vạn Thiện – Nông Cống – Thanh Hóa 

 IV . PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU :

      – Tổng hợp tài liệu tham khảo,SGK Ngữ văn lớp 8.

      – Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết.      

      – Phương pháp điều tra khảo sát thực tế.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         

      – Phương pháp quan sát,điều tra , nghiên cứu thực địa.

      – Phương pháp đàm thoại .

PHẦN THỨ HAI :  NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

 I . Cở sở lí luận của vấn đề

1. Khái niệm và tác dụng của môi trường
2. Khái niệm.

      Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại phát triển của con người và sinh vật(Điều 3 – Luật bảo vệ môi trường – Năm 2005). Môi trường sống của con người theo nghĩa rộng là tất các các yếu tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho sự sinh sống và  sản xuất của con người như: tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội. Theo nghĩa hẹp thì môi trường sống của con người chỉ bao gồm các yếu tố tự nhiên và xã hội trực tiếp liên quan đến chất lượng cuộc sống của con người như: diện tích nhà ở, điều kiện vui chơi, giải trí, chất lượng bữa ăn…

1. Các chức năng cơ bản của môi trường.

      Môi trường là không gian sinh sống cho con người và thế giới sinh vật; là nơi chứa đựng các tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất của con người; là nơi chứa đựng các chất thải của đời sống và sản xuất; là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người.

2. Mục tiêu giáo dục môi trường trong môn Ngữ văn 8.
3. Về kiến thức: giúp học sinh 

      Hiểu được vấn đề sử dụng bao nilon và rác thải có ảnh hưởng đến môi trường; ảnh hưởng của việc thuốc lá đối với môi trường; mối quan hệ giữa môi trường có ảnh hưởng tới sức khỏe con người; vấn đề bùng nổ dân số tác động đến môi trường ; các biện pháp bảo vệ môi trường.

1. Về thái độ, tình cảm: giúp học sinh

      Có tinh thần yêu quí, tôn trọng thiên nhiên; có tình yêu quê hương đất nước, tôn trọng di sản văn hóa; có thái độ thân thiện với môi trường và ý thức được hoạt động trước vấn đề môi trường nảy sinh; có ý thức quan tâm thường xuyên đến môi trường sống cá nhân, gia đình, cộng đồng ; bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ rừng, đất đai, nguồn nước, không khí; giữ gìn vệ sinh, an toàn thực phẩm, chủ động tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, phê phán hành vi gây hại cho môi trường.

1. Về kĩ năng, hành vi: giúp học sinh

      Có kĩ năng phát hiện vấn đề môi trường và ứng xử tích cực với vấn đề môi trường nảy sinh; có hành động cụ thể bảo vệ môi trường; Tuyên truyền, vận động bảo vệ môi trường trong gia đình, nhà trường và cộng đồng.

3. Nguyên tắc, phương thức, phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường trong giảng dạy môn ngữ văn 8.
4. Các nguyên tắc tích hợp