SKKN Tổ chức chữa lỗi câu trong bài Tập làm văn cho học sinh lớp 8

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài.

    Người Việt Nam ta có câu: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam” để chỉ những khó khăn trong việc dạy và học phân môn Tiếng Việt. Bởi vậy việc dạy Tiếng Việt trong nhà trường không chỉ có nhiệm vụ là dạy cho học sinh nói đúng mà còn viết đúng, viết hay tiếng mẹ đẻ của mình. Một trong các khâu để dạy học sinh viết tốt là hoạt động chữa lỗi của chính các em. Chữa lỗi câu là một nhiệm vụ của giáo viên để nâng cao chất lượng diễn đạt cho học sinh. Tuy nhiên, việc chữa lỗi câu cho học sinh chưa thật sự được coi trọng trong nhà trường hiện nay, cách chữa còn tùy tiện. Giáo viên mới chỉ quan tâm đến chữa lỗi của một câu đơn lẻ, độc lập chứ chưa chú ý chữa lỗi câu đặt trong đoạn văn, bài văn của học sinh. Chính vì thế, việc chữa lỗi câu cho học sinh là một điều rất  đáng được quan tâm.

Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp chủ yếu của con người. Công nghệ thông tin càng phát triển, ngôn ngữ càng phát huy được giá trị to lớn của mình. Ngôn ngữ viết càng trở nên quan trọng trong thời đại “số hóa”. Thế nhưng ta đang gặp tình trạng viết sai khá phổ biến trên  sách báo và trên bài làm của học sinh. Có thể dễ dàng tìm thấy những cách diễn đạt sai ở nhiều tờ báo, cuốn sách xuất bản hằng ngày. Điều nguy hiểm là tần suất cách diễn đạt sai mà học sinh tiếp xúc hằng ngày rất cao nên nhiều em, trong nhiều trường hợp, không thể xác định được đâu là diễn đạt đúng, đâu là diễn đạt sai.

Vì vậy, cách dạy Tiếng Việt trong nhà trường hiện nay cần thay đổi. Dạy và học câu không dừng lại ở việc học các câu đơn lẻ, viết các câu độc lập mà phải luôn gắn câu với văn bản, với yêu cầu của một hoạt động giao tiếp cụ thể. Vấn đề chữa lỗi câu cũng đòi hỏi phải đặt câu trong văn bản. Chính vì vậy, chúng tôi mạnh dạn chọn nội dung “Tổ chức chữa lỗi câu trong bài Tập làm văn cho học sinh lớp 8” làm đề tài áp dụng nghiên cứu SKKK.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

 GS Cao Xuân Hạo đã khẳng định: “ Muốn biết một câu nào đó đúng hay sai  không thể không đặt nó trong ngữ cảnh và tình huống giao tiếp. Những tri thức cho phép người bản ngữ thấy trong hoàn cảnh nào thì người nào có thể nói như thế này mà không được nói như thế kia cũng là tri thức ngôn ngữ học và không thể không được nói đến trong sách ngữ pháp” [1]. Chỉ có chữa lỗi câu đặt trong mối quan hệ với các câu khác mới đảm bảo cho câu được chữa đúng không chỉ đúng ngữ pháp của một ngôn ngữ mà còn đúng với quy tắc của tư duy, của hoạt động giao tiếp. Vì vậy chúng tôi nghiên cứu đề tài này với mục đích giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt và  ngày càng nâng cao chất lượng diễn đạt của học sinh, nâng cao hiệu quả của việc dạy Tiếng Việt ở trường phổ thông.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Với lí do mà mục đích như trên đề tài tập trung nghiên cứu về văn bản và câu trong văn bản, thực trạng vấn đề chữa lỗi câu trong bài làm của học sinh lớp 8 Trường THCS Quang Trung và thực tế giảng dạy về chữa lỗi câu trong nhà trường; thực tế học tập rèn luyện kĩ năng diễn đạt,tâm lí nhận thức lỗi câu và chữa lỗi câu ở học sinh; Những lỗi câu thường gặp để từ đó đưa ra những giải pháp và tổ chức cho học sinh chữa lỗi câu trong bài làm văn nhằm giúp học sinh nhận ra lỗi câu, biết cách sửa chữa, tự sửa chữa được lỗi câu, giúp học sinh linh hoạt hơn khi viết văn.

1.4.Phương pháp nghiên cứu 

            Để thực hiện đề tài này chúng tôi có sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 

* Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết .

       Đọc tài liệu nghiên cứu về cơ sở ngôn ngữ học và Tiếng Việt để xây dựng cơ sở lí thuyết về câu Tiếng Việt và câu trong văn bản.

*. Pương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

        Bằng thực tế giảng dạy cụ thể, qua chấm bài và sửa chữa lỗi cho học sinh hai lớp 8A1 và 8A2 Trường THCS Quang Trung để có những số liệu cụ thể và thực trạng mà chúng tôi có những thông tin cụ thể chính xác .

* Phương pháp thống kê và xử lí số liệu.

      Sau khi khảo sát và thu thập thông tin chúng tôi tiến hành lập bảng và thống kê các số liệu cụ thể để vụ cho đề tài nghiên cứu.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

a.Cơ sở ngôn ngữ học.

Câu là đơn vị cơ bản của ngôn ngữ. Nó là đơn vị phức tạp hiện đang tồn tại nhiều quan điểm khác nhau. Theo ngữ pháp truyền thống, câu được các từ điển Tiếng Việt định nghĩa là “ Chuỗi lời nói có ngữ điệu, diễn đạt một ý trọn vẹn”[4]

Theo  các tác giả của cuốn “ Dẫn luận ngôn ngữ học” quan niệm: “ Câu là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất có khả năng thông báo một sự việc, một ý kiến, một tình cảm và một cảm xúc”.

Là một đơn vị ngôn ngữ, câu đã được nghiên cứu kĩ trên nhiều bình diện. Những tưởng thành tựu nghiên cứu về câu đã đạt đến sự thống nhất. Nhưng, cùng với sự phát triển của xã hội, người ta càng thấy tính phức tạp của ngôn ngư nói chung và đơn vị câu nói riêng. 

Trong giai đoạn hiện nay, với sự phát triển của ngữ pháp chức năng, câu được nghiên cứu sâu hơn về mặt ngữ dụng. Tuy còn nhiều quan niệm khác nhau, nhưng với tư cách là một đơn vị ngôn ngữ lớn nhất trong tổ chức ngữ pháp của một ngôn ngữ, các nhà khoa học đều thấy “câu” có một số đặc điểm chủ yếu sau đây:

– Câu có chức năng biểu hiện.

– Câu có chức năng trao đổi, diễn đạt liên nhân.

– Câu có chức năng tạo văn bản, diễn đạt cách tổ chức một thông điệp.

Để thực hiện ba chức năng trên, câu có các kiểu cấu trúc riêng phù hợp với cách tổ chức đặc thù riêng trong câu. Mỗi cách tổ chức như vậy không trùng lặp với các chức năng khác.

1. Câu trong giao tiếp.