SKKN Ứng dụng “chuyển đổi số” để tư vấn, hỗ trợ và giáo dục học sinh

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài.  

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và trong thời đại 4.0 nên  “chuyển đổi số” được áp dụng rộng rãi trên mọi lĩnh vực.   

Chuyển đổi số là: Quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Chuyển đổi số không chỉ giúp tăng năng suất, giảm chi phí mà còn mở ra không gian phát triển mới, tạo ra các giá trị mới ngoài các giá trị truyền thống vốn có. Đặc biệt đối với thế hệ Gen Z thì việc tiếp cận về các lĩnh vực công nghệ mạng nhanh chóng, thành thạo và rất tinh vi. Bên cạnh đó, phụ huynh, học sinh ngày nay hầu như cũng đã trang bị cho mình những điện thoại thông minh kết nối mạng và thậm chí có nhiều phụ huynh còn có máy tính kết nối mạng.  

Tuy nhiên, thực tế là nhiều giáo viên chủ nhiệm tiếp cận công nghệ còn hạn  chế. Hồ sơ sổ sách còn viết tay hoặc đánh máy nhưng các loại văn bản, giấy tờ còn  nhiều, manh mún khó tổng hợp và lưu trữ.  

Truyền đạt thông tin giữa nhà trường đến học sinh, phụ huynh và ngược lại sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi truyền đạt trực tiếp bằng miệng hoặc bằng văn bản giấy dẫn đến việc nắm bắt thông tin để giải quyết các vấn đề cần thiết còn chậm, hoặc truyền đạt nghe rồi nhưng lại quên.   

Các hình thức tiếp cận học sinh, tìm hiểu học sinh chưa phong phú, các hoạt  động giáo dục còn theo lối mòn, giáo điều, thiếu sáng tạo, thiếu đổi mới, không hấp  dẫn nên chưa được thực sự gần gũi để tìm hiểu tâm lý, nắm bắt thông tin, xử lí thông tin, tư vấn kịp thời đối với học sinh gặp khó khăn.  

Từ sự việc của năm học 2019-2020 có 15 học sinh phải nghỉ học giữa chừng  vì mang thai, một học sinh bị phạt tù vì tội gây chết người là một cú sốc mạnh đối với nhà trường và đặc biệt đối với bản thân của mỗi giáo viên chủ nhiệm. Có thể thấy sự phát triển với tốc độ nhanh và đầy biến động của nền kinh tế – xã hội đã đem đến cho quá trình sống, học tập và rèn luyện của học sinh ngày càng nhiều cơ hội nhưng cũng chứa đựng nhiều yếu tố bất lợi đối với sự phát triển nhân cách của các em. Nhu cầu hỗ trợ về mặt tinh thần để phát triển thuận lợi nhất ngày càng trở nên cấp bách đối với thế hệ trẻ.  

Năm học 2022-2023 là năm học đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 nên học sinh gặp rất nhiều khó khăn trong việc chọn khối, phương pháp học, ảnh hưởng đến tâm lí học sinh cũng như phụ huynh. Vì vậy, đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải có giải pháp để đồng hành cùng các em học sinh và gia đình.  

Với việc ứng dụng công nghệ thông tin và các phần mềm chuyên dụng của nó thì việc tìm hiểu, quản lý học sinh, trao đổi thông tin với học sinh và phụ huynh được thực hiện dễ dàng và nhanh chóng. Hơn nữa, qua công nghệ thông tin giáo viên chủ nhiệm có thể đưa ra nhiều hình thức giáo dục đạo đức, tư cách học sinh một cách rất nhẹ nhàng mà có hiệu quả cao.  

Xuất phát từ những lí do trên nên tôi quyết định lựa chọn đề tài sáng kiến kinh  nghiệm: Ứng dụng “chuyển đổi số” để tư vấn, hỗ trợ và giáo dục học sinh tại  trường THPT Quỳnh Lưu 4.  

• Tính mới của đề tài  

Đây là đề tài hoàn toàn mới chưa có đồng nghiệp nào đề cập tới.  

Đề tài đã nắm bắt đúng, kịp thời chủ trương của Đảng, nhà nước, Bộ GD& ĐT và Sở GD&ĐT Nghệ An về việc ứng dụng “công nghệ số” trong dạy học và giáo dục học sinh.  

Việc ứng dụng công nghệ số vào công tác chủ nhiệm lớp đã có hiệu quả cao trong việc hỗ trợ, tư vấn, giáo dục học sinh THPT, giúp các em vượt qua những khó khăn trong học tập và rèn luyện.  

Có khả năng vận dụng được rộng rãi trong công tác chủ nhiệm ở các lớp, các nhà trường THPT.  

• Mục đích nghiên cứu:  

Nhằm phát huy ưu thế của “công nghệ số” trong công tác chủ nhiệm, giúp giáo viên chủ nhiệm quản lý hồ sơ, quản lý học sinh. Nắm bắt được những khó khăn mà học sinh gặp phải trong học tập cũng như trong cuộc sống để từ đó hỗ trợ, tư vấn và giáo dục kịp thời.  

• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.  

• Đối tượng: Học sinh và giáo viên làm công tác chủ nhiệm.  
• Phạm vi: Tất cả học sinh và GV chủ nhiệm tại trường THPT Quỳnh Lưu 4. 

5. Nhiệm vụ nghiên cứu   

• Những vấn đề chung về việc ứng dụng “công nghệ số” vào công tác chủ nhiệm lớp để hỗ trợ, tư vấn và giáo dục học sinh THPT.  
• Các hình thức ứng dụng “công nghệ số” vào công tác chủ nhiệm lớp để hỗ trợ, tư vấn và giáo dục học sinh THPT.  

6. Phương pháp nghiên cứu   

• Nghiên cứu mạng xã hội, các phần mềm dạy học, học liệu số.  
• Nghiên cứu tài liệu bồi dưỡng phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên.  
• Tìm hiểu các tài liệu về tâm lí lứa tuổi.  
• Thực hiện các hoạt động để gần gũi, truyền đạt, nắm bắt thông tin và giáo dục học sinh.  
• Lấy ý kiến đồng nghiệp về sự cấp thiết và tính khả thi của đề tài. 
• Tiến hành khảo sát tại lớp chủ nhiệm và một số lớp trong trường trước và sau khi áp dụng đề tài.  

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. Cơ sở lí luận.  

Vị trí và vai trò của GVCN: GVCN là thành viên của tập thể sư phạm và hội đồng sư phạm, là người thay mặt Hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lí và chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục toàn diện học sinh lớp mình phụ trách, tổ chức thực hiện chủ trương, kế hoạch của nhà trường ở lớp. 

Đối với HS và tập thể lớp, GVCN là nhà giáo dục và là người lãnh đạo gần gũi nhất, người lãnh đạo, tổ chức, điều khiển, kiểm tra toàn bộ mọi hoạt động và các mối quan hệ ứng xử thuộc phạm vi lớp mình phụ trách dựa trên đội ngũ tự quản là cán bộ lớp, cán bộ Đoàn và tính tự giác của mọi học sinh trong lớp. GVCN giữ vai trò là người cố vấn cho ban chấp hành chi đoàn lớp. Như vậy GVCN là cầu nối giữa Ban giám hiệu, giữa các tổ chức trong nhà trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể lớp. 

Trong mối quan hệ với các lực lượng giáo dục khác trong và ngoài nhà trường, GVCN là nhân vật trung tâm để hình thành, phát triển nhân cách học sinh và là cầu nối giữa gia đình, nhà trường và xã hội. 

Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng  Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới.  

Ngày 28/01/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 146/QĐ TTg phê duyệt đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn  nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. …   

Các công văn chỉ đạo của Sở GD&ĐT Nghệ An và của trường THPT Quỳnh  Lưu 4 từ năm 2019 đến nay.  

Trước sự thay đổi của xã hội và yêu cầu đổi mới của giáo dục, các giáo viên  cần chuyển mình theo tinh thần của sự đổi mới đó là đạt tới mục đích phát triển toàn diện phẩm chất năng lực của người học.   

Lứa tuổi trung học phổ thông là giai đoạn mà sự phát triển thể chất đã dần ổn định, nhưng lại chưa trưởng thành về mặt tâm lý. Các em dễ bị tổn thương, mặc cảm, bế tắc. Bên cạnh đó các em khao khát được công nhận, được thể hiện bản thân mình. Vì vậy, nhiệm vụ trước hết của một người giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp là nắm bắt các thông tin, xử lí thông tin học sinh. Điều này là rất cần thiết, bởi khi hiểu biết về các học sinh thì giáo viên sẽ có biện pháp giáo dục phù hợp, có tác động tích cực đến học sinh.  

Có thể thấy hiện nay vai trò của người giáo viên không chỉ là truyền đạt tri  thức, mà còn phải hỗ trợ, tư vấn, giáo dục giúp học sinh tìm thấy niềm vui trong học tập, sống có ước mơ hoài bão, có nghị lực, có đạo đức… từ đó các em tự mình chiếm lĩnh trí thức và tránh xa được những điều xấu. Vấn đề này thật sự khó khăn cho người giáo viên khi mà quỹ thời gian của giáo viên và học sinh không nhiều. 

Như vậy đòi hỏi người giáo viên và học sinh phải có một phương tiện hỗ trợ.  “Chuyển đổi số” có vai trò rất quan trọng trong dạy học, giáo dục: Làm đa  dạng các hình thức dạy học, giáo dục, tạo điều kiện học tập đa dạng cho học sinh.  Hỗ trợ giáo viên thực hiện dạy học, giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh một cách thuận lợi và hiệu quả. Trong bối cảnh hiện nay, việc tận dụng thế mạnh của mạng xã hội, công nghệ thông tin vào công tác giáo dục học sinh đóng vai trò thiết yếu, cần được đầu tư, tăng cường sử dụng, phát huy, đặc biệt là trong môi trường giáo dục THPT. Nó làm phong phú các hình thức tìm hiểu, tiếp cận, giáo dục học sinh trung học phổ thông.