SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy học phân môn Lịch sử lớp 4

1. MỞ ĐẦU

1.1.  LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.

“Trong lịch sử đất nước, ông cha ta đã rất coi trọng giáo dục môn Lịch sử. Từ thời phong kiến, các nho sinh từ sáu tuổi trở lên đã phải ngày đêm đèn sách, gắng sức học cho thông kinh sử, bởi không thông sử thì khó đỗ đạt làm quan để phụng sự dân tộc, quản lý đất nước. Sinh thời Cụ Nguyễn Sinh Sắc đã dạy Nguyễn Tất Thành thời còn niên thiếu nhiều kiến thức, nhưng nhiều nhất vẫn là những bài học về lịch sử. Những bài học, câu chuyện, áng thơ văn… về lịch sử nước nhà đã giúp người thanh niên Nguyễn Tất Thành sớm hun đúc lòng yêu nước và ý chí quyết tâm giải phóng dân tộc ra khỏi ách áp bức, cường quyền của đế quốc, phong kiến”. [1]

          Sinh thời, Bác Hồ cũng đã dạy:

“Dân ta phải biết sử ta

Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”

Quả đúng như vậy, đã là người dân sinh ra và lớn lên trên đất nước Việt Nam thì cần phải biết về nguồn cội của mình, về những gì mà ông cha ta phải trải qua trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước. Từ đó, khơi dậy lòng tự tôn, tự hào của dân tộc. Đồng thời thấy được trách nhiệm, bổn phận của mình đối với đất nước. Mặt khác, việc dạy cho thế hệ trẻ tường tận lịch sử nước nhà và từ đó bồi dưỡng cho các em tình yêu đất nước, niềm tự hào dân tộc không chỉ là nhiệm vụ giáo dục mà cao hơn đó còn là một nhiệm vụ chính trị. Để làm được điều này thì ngay từ những năm đầu cắp sách đến trường, mỗi giáo viên cần phải biết làm thế nào để giúp các em có được niềm say mê học tập và thái độ, động cơ học tập đúng đắn. Thế nhưng, trong những năm gần đây, tình trạng nhiều học sinh không hứng thú đối với việc học lịch sử nói chung và lịch sử nước nhà nói riêng ngày càng đáng báo động. Thực tế chứng minh, qua các kì thi Đại học, Cao đẳng hằng năm, số lượng thí sinh đăng kí tham gia thi các môn xã hội ngày càng giảm, chất lượng làm bài thấp. Các em chỉ tập trung chủ yếu vào các môn tự nhiên. Còn đối với học sinh tiểu học thì qua các bài kiểm tra định kì, các em làm bài sai hoặc nhầm lẫn giữa các nhân vật lịch sử hay sự kiện lịch sử một cách ngớ ngẩn. Điều đó khiến cho nhiều thầy cô trăn trở, suy nghĩ để tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn học này. Nhưng việc nâng cao chất lượng dạy học môn học này không có nghĩa là bắt các em cứ phải đọc sách và nghe những lời thuyết trình của giáo viên để ghi nhớ kiến thức bài học một cách khô khan, miễn cưỡng. Vì đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học là phải học mà chơi – chơi mà học hoặc phải dựa vào đồ dùng trực quan sinh động, hấp dẫn thì các em mới nắm được kiến thức bài học một cách dễ hơn và ghi nhớ lâu hơn. Qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy học sinh lớp 4, tôi nhận thấy việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy đã góp phần không nhỏ vào việc khơi dậy hứng thú học tập cho các em nên chất lượng dạy học phân môn Lịch sử được nâng lên rõ rệt. Vì vậy, năm học ………. tôi đã đi sâu nghiên cứu về đề tài “Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy học phân môn Lịch sử lớp 4 ở trường Tiểu học Thiệu Nguyên”.

1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.

         Tôi nghiên cứu đề tài này nhằm đưa ra một số biện pháp, giải pháp trong quá trình ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học phân môn Lịch sử lớp 4  nhằm giúp học sinh hứng thú, tự giác, tích cực học tập để từ đó các em tiếp thu bài học có cơ sở, có căn cứ. Như vậy các em sẽ ghi nhớ các mốc thời gian, nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử  lâu hơn, chính xác hơn và học tập  phân môn Lịch sử đạt hiệu quả  cao nhất. Từ đó, bồi dưỡng cho các em tình yêu đất nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc.

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.

–  Thực trạng dạy – học phân môn Lịch sử lớp 4.

– Thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy và học tập phân môn Lịch sử lớp 4 ở trường Tiểu học Thiệu Nguyên.

–  Các giải pháp để ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy Lịch sử lớp 4 ở Tiểu học Thiệu Nguyên một cách hợp lí và có hiệu quả.

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.

+ Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

+ Phương pháp quan sát.

+ Phương pháp đặt và giải quyết vấn đề.

+ Phương pháp đàm thoại.

+ Phương pháp so sánh, phân tích tổng hợp.

+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.

2.   NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1   CƠ SỞ LÝ LUẬN.

Công nghệ thông tin là một lĩnh vực đột phá có vai trò lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và thúc đẩy mạnh mẽ quá trình công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước. Đối với lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo, công nghệ thông tin có tác dụng làm thay đổi mạnh mẽ phương pháp, phương thức dạy – học nhất là khi nền giáo dục của nước ta bước sang thế kỉ 21- thế kỉ của công nghệ thông tin.

Để đạt được mục tiêu đó, trong những năm gần đây việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy – học đã và đang trở thành một xu thế phát triển mạnh mẽ ở các trường học, cấp học. Nhận thức được vấn đề này, những năm đứng lớp gần đây, tôi luôn chú trọng việc sử dụng đồ dùng dạy học trực quan nói chung và ứng dụng công nghệ thông tin nói riêng (tranh, ảnh, sơ đồ, mô hình, vật mẫu,…) vào các tiết dạy và tôi cảm thấy các em rất hứng thú học tập và tiếp thu bài nhanh hơn. Đồng thời giáo viên đỡ mất thời gian trong việc giải thích, thuyết trình các hiện tượng hoặc đối tượng mà học sinh cần nghiên cứu nên tiết học trở nên nhẹ nhàng hơn rất nhiều so với những tiết dạy không có sử dụng đồ dùng dạy học trực quan.

Mặt khác, ngày nay, việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh thì phương tiện dạy học hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học ngày càng trở nên quan trọng trong quá trình lĩnh hội tri thức mới. Đặc biệt đối với môn Lịch sử và Địa lí nói chung và phân môn Lịch sử nói riêng, các hình ảnh, mẫu vật, bảng biểu hay những đoạn phim tư liệu, ….  nó là phương tiện dạy học rất quan trọng. Nó không chỉ là phương tiện để giáo viên minh họa cho bài giảng mà còn là phương tiện chứa đựng kiến thức để học sinh khai thác nội dung bài học một cách có căn cứ. Mặt khác, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học sẽ làm cho bài giảng trở nên sinh động, hấp dẫn hơn và gây được hứng thú học tập hơn cho học sinh. Hơn nữa ở lớp 4, học sinh mới bắt đầu được tiếp cận với phân môn Lịch sử nhưng các em đã phải học cả một quá trình lịch sử tương đối dài của đất nước đó là: Từ buổi đầu dựng nước (khoảng năm 700 trước công nguyên) đến buổi đầu thời Nguyễn (đầu thế kỉ XIX) và được chia thành 8 giai đoạn lịch sử với nhiều sự kiện, mốc thời gian, tên nước, tên vua và kinh đô, …. khác nhau. Vì vậy các em còn rất bỡ ngỡ với việc tiếp thu nội dung, kiến thức bài học cũng như phương pháp học phân môn này. Mà lịch sử là những việc đã diễn ra, là hiện thực trong quá khứ, là tồn tại khách quan không thể phán đoán, suy luận… để biết lịch sử. Vì vậy, nhiệm vụ đầu tiên, tất yếu của việc dạy lịch sử là tái tạo Lịch sử, tức là cho học sinh tiếp nhận những thông tin sử liệu, tiếp xúc với những chứng cứ vật chất, những dấu vết của quá khứ, tạo ra ở học sinh những hình ảnh cụ thể, sinh động, chính xác về các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Những biểu tượng về con người và hành động của họ trong bối cảnh thời gian, không gian xác định, trong những điều kiện lịch sử cụ thể. Vậy tái tạo lịch sử bằng những phương thức nào? Làm thế nào để tái hiện lại những sự kiện, những câu chuyện đã diễn ra một cách chân thực và hấp dẫn nhất.  Nếu giáo viên chỉ đơn thuần dựa vào sách giáo khoa và tài liệu hướng dẫn của sách giáo viên mà không nghiên cứu sâu về phương pháp giảng dạy hay ứng dụng công nghệ thông tin vào bài dạy thì học sinh khó có thể ghi nhớ được lượng kiến thức lớn như trên. Chính vì thế nên là giáo viên trực tiếp giảng dạy cần làm thế nào để ngay từ khi mới làm quen, học sinh đã nhận thức được vai trò, ý nghĩa của phân môn này. Từ đó hình thành cho các em một phương pháp học phù hợp với đặc trưng môn học, giúp các em  thực sự hứng thú học và đạt  hiệu quả cao nhất.