SKKN Vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp dạy học nhằm tạo hứng thú học tập môn Toán cho học sinh Lớp 7

PHẦN I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Giáo dục là nền tảng của xã hội, là cơ sở tiền đề để quyết định sự phồn vinh của đất nước. Để giáo dục có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta cần phải biết lựa chọn phương pháp dạy học tối ưu nhất phù hợp với đối tượng học sinh, phù hợp với mục tiêu và nội dung bài học. 

Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy đa phần học sinh có tâm lí “sợ” môn Toán. Phần vì lí do khách quan, nhà trường nằm trên địa bàn dân trí chưa cao, nhiều học sinh phải dành nhiều thời gian đi làm thêm phụ giúp gia đình, chưa có nhiều điều kiện đầu tư cho học tập. Phần cũng vì lí do chủ quan, các em có chất lượng đầu vào thấp, kéo theo năng lực học tập chưa cao. Bởi vậy, khi tiếp xúc với môn Toán – một bộ môn đòi hỏi tính logic, trừu tượng cao – các em có tư tưởng chung là ngại học, ngại làm bài tập. 

Với mong muốn giúp học sinh yêu thích môn Toán nhằm nâng cao chất lượng đại trà của nhà trường, cũng như nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, và phát triển năng lực học sinh, tôi xin chia sẻ và trao đổi cùng đồng nghiệp đề tài kinh nghiệm:

“Vận dụng sáng tạo, linh hoạt các phương pháp dạy học nhằm tạo hứng thú học tập môn Toán cho học sinh lớp 7”

Theo tinh thần công văn số 4509/BGDĐT-GDTrH ngày 3/9/2015 và công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 8/10/2014 của Bộ GDĐT về đổi mới giáo dục theo hướng phát huy năng lực học sinh, trong đề tài kinh nghiệm này, tôi đưa ra một số hình thức tổ chức dạy học thông qua tổ chức hoạt động cho học sinh, như: phương pháp dạy học thông qua việc thực hiện các trò chơi, phương pháp dạy học gợi mở – vấn đáp và phương pháp dạy học rèn luyện cho học sinh cách tự học nhằm tác động đến tình cảm, tạo niềm vui và hứng thú học tập cho học sinh, giúp các em phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và phát triển năng lực của mình!

PHẦN II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lí luận

Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp dạy học truyền thống. Ngay cả phương pháp “tập trung vào giáo viên” như thuyết trình, giảng giải, biểu diễn các phương tiện trực quan để minh họa bài giảng … vẫn rất cần thiết trong quá trình dạy học. Phải kết hợp, phải lựa chọn và sử dụng các phương pháp dạy học như thế nào cho đúng thời điểm, đúng đối tượng, phù hợp với ý đồ sư phạm của người dạy để giúp học sinh tiếp thu và khắc sâu kiến thức, đồng thời phát huy được năng lực của bản thân là điều mà các giáo viên đều trăn trở. Muốn vậy, người giáo viên cần phải kế thừa, phát triển những mặt tích cực trong hệ thống các phương pháp dạy học đã quen thuộc, đồng thời phải học hỏi, vận dụng các phương pháp dạy học mới, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy và học của bản thân.

2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu

2.1. Thực trạng

Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy học luôn là vấn đề nóng được đưa ra bàn bạc. Nhiều phương pháp dạy học tích cực được áp dụng rộng rãi và có hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn có một số giáo viên có cách hiểu chưa thực sự đúng bản chất của phương pháp dạy học tích cực, nên khi đi vào vận dụng trong dạy học còn mang tính hình thức, khô cứng, chưa thực sự khơi dậy hứng thú, niềm say mê học tập ở học sinh. 

2.2. Đối tượng điều tra

– Học sinh lớp khối 7 trường THCS X, thành phố Vinh, Nghệ An

– Tổng số học sinh tham gia điều tra: 105 học sinh

– Kết quả điều tra

+ Nhóm những học sinh tiếp thu nhanh, giải quyết vấn đề linh hoạt: 15%

+ Nhóm những học sinh biết vận dụng trực tiếp: 58%

+ Nhóm những học sinh chưa biết vận dụng: 27%

2.3. Ưu điểm

– Phù hợp với định hướng dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh: năng lực tính toán, năng lực hoạt động hợp tác, năng lực hội họa, năng lực đánh giá và tự đánh giá, năng lực thuyết trình, ngôn ngữ.

– Với đối tượng học sinh chưa mạnh dạn về kiến thức, giải pháp này giúp các em tự tin, tạo hứng thú, say mê, yêu thích môn học, từ đó nâng cao tính tự giác, tích cực, sáng tạo của học sinh.

2.4. Hạn chế

– Không phải bài nào cũng dễ dàng thiết kế được cách thức tổ chức thực hiện

– Điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn hạn chế, chưa thuận lợi cho việc thực hiện: phòng học có máy chiếu chưa đủ, bàn ghế chưa phù hợp với một số hoạt động như hoạt động nhóm.

– Việc tổ chức thực hiện thường mất nhiều thời gian, dễ dẫn đến tính trạng “cháy” giáo án.

2.5. Nguyên nhân

– Do học sinh bị hổng kiến thức từ các lớp dưới, lâu dần dẫn đến tâm lí ngại học, sợ học.

– Do bản chất của môn Toán đòi hỏi tư duy logic, trừu tượng, yêu cầu cao hơn, khó hơn so với một số môn học khác.

– Một số giáo viên thấy học sinh không chịu khó học, không quyết tâm nên cũng ngại tìm các phương án để làm tăng hứng thú học tập của học sinh đối với môn Toán.

3. Nội dung và hình thức của giải pháp

3.1. Mục tiêu của giải pháp

Qua đề tài, giáo viên sẽ nắm được một số phương pháp dạy học tích cực thường sử dụng trong dạy học môn Toán. Có kĩ năng thực hiện có hiệu quả các phương pháp dạy học trong những hoạt động cụ thể, đặc biệt là kĩ năng sử dụng phương pháp mới. Ngoài ra, giáo viên cũng linh hoạt hơn trong việc vận dụng các phương pháp. Từ đó, tác động tới tâm lí, tình cảm của học sinh, tạo hứng thú học tập và niềm say mê đối với môn học.

3.2. Nội dung và cách thực hiện giải pháp

Dưới đây, tôi xin nêu khái quát lại một số phương pháp và minh họa tổ chức dạy một số bài trong chương trình Toán lớp 7 

3.2.1. Phương pháp dạy học thông qua tổ chức hoạt động cho học sinh

Ở phương pháp này, giáo viên là người dẵn dắt, tổ chức cho học sinh tự khám phá những cái mình chưa biết thông qua những hoạt hộng học tập như: 

hoạt động cá nhân, hoạt động cặp đôi hoặc hoạt động của nhóm học sinh. 

Thông qua những hoạt động này, học sinh không những lĩnh hội tri thức mà còn được thể hiện, phát triển phẩm chất, năng lực của bản thân.