SKKN Vận dụng tranh ảnh để nâng cao hứng thú học tập phần Lịch sử lớp 6 (Bộ sách CTST) (W+PPT)

1. Tên báo cáo biện pháp:

Vận dụng tranh ảnh để nâng cao hứng thú học tập phần Lịch sử lớp 6 theo bộ sách Chân trời sáng tạo

2. Tác giả:

– Họ và tên: ……..Nam (nữ):

– Trình độ chuyên môn:

– Chức vụ, đơn vị công tác:

– Điện thoại: ……Email:

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn biện pháp.

Lịch sử là một khoa học chuyên nghiên cứu và dựng lại toàn bộ những hoạt động của con người và xã hội loài người trong quá khứ. Học lịch sử là để hiểu được cội nguồn của tổ tiên, cha ông, làng xóm, cội nguồn của dân tộc mình, để chúng ta biết được tổ tiên, cha ông đã sống, lao động như thế nào để tạo dựng nên đất nước như ngày hôm nay. Trong chương trình đổi mới GDPT 2018, Bộ GD&ĐT kiến nghị nhà trường cần tập trung vào rèn luyện kỹ năng và phẩm chất cho học sinh. Vì vậy, đối với phân môn Lịch sử 6, thầy cô giáo hướng các em hiểu được giá trị của cuộc sống và bồi dưỡng cho các em lòng tự hào dân tộc, sự biết ơn những người có công với đất nước thông qua các dạng bài tập liên hệ, thực hành, khám phá địa phương trong bộ sách Chân trời sáng tạo. Từ đó các em ý thức được trách nhiệm của mình đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay.

Đối với học sinh lớp 6, các em mới chuyển cấp từ tiểu học sang cấp THCS, nên hết sức bỡ ngỡ với phương pháp học tập mới, nhất là bộ môn Lịch sử lại là một môn học độc lập. Nếu ngay từ đầu lớp 6, giáo viên hình thành cho các em những kỹ năng, phương pháp học tập tích cực thì chắc chắn khi lên các lớp lớn hơn, các em sẽ được trang bị những phương pháp, những kỹ năng khi học tập, từ đó các em sẽ yêu thích bộ môn, có hứng thú trong từng tiết học lịch sử. Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy học sinh rất có hứng thú, hào hứng với các tiết học có tranh, ảnh minh họa. Mặt khác, khi sử dụng hình ảnh minh họa trong tiết dạy Lịch sử cũng giúp học sinh dễ hình dung, liên tưởng đến các sự kiện, nhân vật hơn, không còn tình trạng học lý thuyết khô khan, sáo rỗng.

Xuất phát từ nhiệm vụ phát triển giáo dục toàn diện, nhiệm vụ của bộ môn Lịch sử, từ thực tế về đối tượng học sinh ở Trường THCS ……, trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú ý đến đối tượng học sinh lớp 6, lớp đầu cấp học, các em vừa chuyển từ cấp tiểu học sang cấp THCS, các em được làm quen với phương pháp học mới nên ngay từ khi bước vào lớp 6, lớp đầu cấp, giáo viên phải hình thành cho các em phương pháp, kỹ năng học tập bộ môn khoa học lịch sử và tạo hứng thú cho các em trong từng tiết dạy. Vì vậy tôi đã rút ra “Vận dụng tranh ảnh để nâng cao hứng thú học tập phần Lịch sử lớp 6″ theo bộ sách Chân trời sáng tạo.

2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.

– Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh lớp 6 trong dạy học Lịch sử.

– Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 6 trường THCS…

3. Mục đích nghiên cứu.

+ Làm cho tiết học bớt khô khan, không nặng nề mà trở nên nhẹ nhàng, sinh động.

+ Làm cho học sinh thêm yêu thích, có hứng thú khi học lịch sử.

+ Nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử ở trường THCS…….

PHẦN NỘI DUNG

1. Nội dung các biện pháp của tác giả đã thực hiện.

Biện pháp 1: Sử dụng tranh ảnh về các nhân vật lịch sử để nâng cao sự tò mò, hứng thú học lịch sử cho học sinh

Tranh ảnh lịch sử là loại đồ dùng dạy học có giá trị trực quan cao trong dạy học lịch sử. Bởi vì, học sinh có thể quan sát hình ảnh cụ thể sẽ mang lại nhận thức chính xác sinh động về nhân vật lịch sử. Trên cơ sở đó, tạo cho học sinh những cảm xúc lịch sử mạnh, sâu sắc, đồng thời cũng là con đường hiệu quả để tạo biểu tượng về nhân vật lịch sử. Khắc họa biểu tượng nhân vật lịch sử là “Biểu tượng về những hình ảnh nhân vật lịch sử, nó vừa mang sắc thái riêng của nhân vật vừa chứa đựng bản chất của giai cấp, tập đoàn xã hội mà nhân vật đó đại diện được phản ánh trong đầu học sinh với những nét chung nhất, điển hình nhất”. Hình ảnh của các nhân vật lịch sử có sức gợi cảm mạnh mẽ không chỉ gây hứng thú cho học sinh trong học lịch sử mà còn khơi gợi lòng kính trọng, tự hào đối với những nhân vật lịch sử. Mặt khác, góp phần phát triển tư duy, nhận thức, về nhân vật lịch sử.

Với loại bài dạy về nhân vật lịch sử, giáo viên yêu cầu học sinh sưu tầm tranh ảnh hoặc tư liệu về cuộc sống và sự nghiệp của nhân vật lịch sử đó. Kết hợp với đọc sách giáo khoa trước ở nhà để nắm được nội dung của bài mới về cuộc sống và sự nghiệp của nhân vật lịch sử trước khi đến lớp.

Trước khi dạy đến nhân vật lịch sử nào đó, giáo viên cần cung cấp để học sinh biết được những nét sơ lược về bối cảnh lịch sử (không gian, thời gian) mà nhân vật hoạt động. Học sinh tự trình bày cơ sở hiểu biết đã có của mình về nhân vật lịch sử đó. Những bài học lịch sử trong đó các nhân vật có những lời đối thoại đắt giá thể hiện phẩm chất cao quý của nhân vật.

Khi dạy phần II: Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248) (trang 90 Lịch sử 6 bộ sách Chân trời sáng tạo)

Giáo viên cho học sinh giới thiệu về Bà Triệu và báo cáo những hình ảnh, tư liệu đã sưu tầm về nhân vật Bà Triệu. Giáo viên nhận xét về sự chuẩn bị của học sinh, lựa chọn những hình ảnh, tư liệu học sinh cung cấp để khắc họa biểu tượng nhân vật Bà Triệu, giáo viên cho học sinh quan sát các hình ảnh

Giáo viên đặt câu hỏi phát vấn: Em có nhận xét gì về nhân vật Bà Triệu? Học sinh thông qua những gì đã tìm hiểu và hướng dẫn của giáo viên trong quá trình học trên lớp, có thể nhận xét được: Bà Triệu là một con người khảng khái, giàu lòng yêu nước, có ý chí lớn, tiêu biểu cho ý chí bất khuất của dân tộc Việt trong công cuộc đấu tranh chống quân đô hộ, mong muốn giành lại giang sơn, cởi ách nô lệ.

Lịch sử ghi nhớ công lao to lớn của Bà triệu trong công cuộc đấu tranh giành độc lập trong các câu ca dao, lời ru, lăng và đền thờ Bà vẫn còn mãi với thời gian tại huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hoá là di tích lịch sử quan trọng của quốc gia, là bằng chứng về niềm tự hào một người phụ nữ liệt oanh của dân tộc Việt Nam.

Sau khi khắc họa biểu tượng nhân vật Bà Triệu, giáo viên thực hiện lồng ghép giáo dục học sinh tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh bất khuất của cha ông để giành độc lập đặc biệt là ý chí sắt đá của những người phụ nữ Việt Nam, tinh thần biết ơn đối với các anh hùng dân tộc đã hy sinh vì tổ quốc.

Việc sử dụng tranh ảnh để tạo biểu tượng nhân vật lịch sử là cơ sở để hình thành khái niệm lịch sử, tạo sức thu hút học sinh khi học bộ môn sử, có ý nghĩa giáo dục lòng tự hào và sự kính trọng đối với những nhân vật lịch sử. Ngoài ra, còn góp phần phát triển tư duy biện chứng, năng lực nhận thức, khả năng vận dụng thực tế cuộc sống của học sinh.

Biện pháp 2: Chọn lọc và sử dụng tranh ảnh để diễn tả sự kiện lịch sử nhằm cụ thể hóa kiến thức và nâng cao hứng thú cho học sinh

Trong dạy học lịch sử, khi trình bày một sự kiện lịch sử, diễn biến một cuộc khởi nghĩa, một cuộc kháng chiến, giáo viên thường dùng lược đồ để hướng dẫn học sinh tường thuật và nắm diễn biến của sự kiện lịch sử. Như vậy các em cũng đã được học tập qua đồ dùng trực quan lược đồ (bản đồ), nhưng như thế các em cũng chỉ hình tượng sự kiện lịch sử qua các kí hiệu bản đồ mà không thấy được hết tính chất hay sự ác liệt của các sự kiện lịch sử, không thấy hết được tinh thần anh dũng, kiên cường bất khuất của các anh hùng dân tộc, của nhân dân ta trong các cuộc kháng chiến (khởi nghĩa). Vì vậy, trong một số bài trong điều kiện cho phép, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh nắm diễn biến các sự kiện lịch sử qua tranh ảnh hoặc kết hợp tranh ảnh. Khi đó, các em nắm các sự kiện lịch sử giống như đọc một quyển truyện tranh, các em sẽ rất thích thú, nắm được diễn biến, các sự kiện, nhân vật chính một các nhanh nhất và nhớ lâu nhất so với khi các em học tập qua lược đồ.

Để dạy về sự kiện lịch sử, việc sưu tầm tranh ảnh tư liệu là rất quan trọng để các em dễ hình dung, dễ nhớ, nhớ lâu các sự kiện đó. Chính vì vậy, giáo viên yêu cầu học sinh phải sưu tầm tranh ảnh ở nhà, đọc trước sách giáo khoa kết hợp với những tư liệu sưu tầm được hoặc do giáo viên cung cấp để nắm vững được nội dung bài. Học sinh được trình bày cơ sở hiểu biết đã có của mình.

Khi dạy phần I: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40 – 43) (trang 89 Lịch sử 6 bộ sách Chân trời sáng tạo)

Giáo viên chuẩn bị hình ảnh cho học sinh quan sát và đặt hỏi: Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?

Qua hình ảnh và kiến thức trong sách giáo khoa, học sinh có thể biết được những nguyên nhân dẫn đến cuộc khởi nghĩa là do chính sách cai trị tàn bạo, thâm độc của chính quyền đô hộ, chồng bà Trưng Trắc bị giết… Để học sinh khắc sâu sự kiện, giáo viên nhấn mạnh nguyên nhân quan trọng nhất của cuộc khởi nghĩa là đánh đuổi quân xâm lược Hán giành lại nền độc lập, khôi phục lại đất nước.

Ngoài ra, giáo viên hướng dẫn học sinh tường thuật diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng dựa vào quan sát một số hình ảnh kết hợp một số gợi ý và tổ chức hoạt động cá nhân: Em hãy tường thuật lại diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Học sinh chuẩn bị trong khoảng 3 phút, giáo viên gọi đại diện một hoặc hai học sinh tường thuật diễn biến cuộc khởi nghĩa và kết hợp chỉ lược đồ trước lớp. Dựa vào các hình ảnh giáo viên cung cấp, học sinh dễ dàng tóm tắt được diễn biến của cuộc khởi nghĩa và khắc sâu kiến thức hơn. Sau đó, giáo viên nhận xét phần trình bày của học sinh và chốt kiến thức chính. Đồng thời, giáo viên cũng kết hợp giáo dục học sinh tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh bất khuất của cha ông để giành độc lập. Đặc biệt là ý chí sắt đá của những người phụ nữ Việt Nam, tinh thần biết ơn đối với các anh hùng dân tộc đã hy sinh vì Tổ quốc.

Hay khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần II: Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938 (trang 98 Lịch sử 6 bộ sách Chân trời sáng tạo).

Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938 giáo viên chia nhóm học sinh và yêu cầu về nhà tìm hiểu trước diễn biến, sưu tầm, vẽ tranh ảnh và sắp xếp tranh ảnh theo tiến trình trận chiến thắng trên sông Bạch Đằng (thời gian chuẩn bị là trước hai tuần).