Thiết kế các hoạt động thực hành trải nghiệm và trò chơi khi dạy chủ đề “một số đơn vị đo đại lượng” toán 4 nhằm phát huy năng lực học sinh (đủ 3 bộ sách)

Trong xu hướng đổi mới giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh của Chương trình GDPT 2018, tiết Toán cần kết hợp kiến thức với hoạt động thực tế, trải nghiệm sáng tạo. Đề tài “Thiết kế các hoạt động thực hành trải nghiệm và trò chơi khi dạy chủ đề ‘một số đơn vị đo đại lượng’ Toán 4 nhằm phát huy năng lực học sinh” được xây dựng nhằm tổ chức những giờ học sinh động, kích thích tư duy, sáng tạo và kỹ năng vận dụng kiến thức Toán vào thực tiễn. Đề tài hướng đến học sinh lớp 4 và là công cụ hữu hiệu dành cho giáo viên tiểu học.

1. Lý do chọn đề tài

Thực tế giảng dạy cho thấy học sinh tiếp cận chủ đề đơn vị đo đại lượng như độ dài, khối lượng, diện tích, thời gian theo cách rập khuôn, lý thuyết khô khan, gây giảm hứng thú và hạn chế khả năng ứng dụng. Trong khi đây là kiến thức mang tính thực tế cao. Vì vậy, cần đổi mới phương pháp giảng dạy bằng cách lồng ghép các hoạt động trải nghiệm, trò chơi, tình huống đóng vai, tạo môi trường học tích cực, giúp học sinh hiểu sâu, vận dụng linh hoạt và phát triển năng lực toàn diện.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Giao nhiệm vụ đóng vai trở thành kiến trúc sư để thiết kế mô hình ngôi nhà mơ ước

Mục tiêu là giúp học sinh vận dụng kiến thức về đơn vị đo độ dài và diện tích. Giáo viên giao nhiệm vụ cho các em vẽ và thiết kế ngôi nhà bằng giấy/carton, xác định kích thước hợp lý, từ đó sử dụng đơn vị đo cm, m² để tính toán. Hoạt động áp dụng kiến thức vào thực tiễn, kích thích tư duy sáng tạo và kỹ năng trình bày.

Biện pháp 2: Tổ chức đóng vai nhà khoa học nhí khám phá thế giới động vật lồng ghép hoạt động đo lường khối lượng

Mục tiêu nhằm giúp học sinh hiểu và sử dụng đơn vị đo khối lượng. Các em hóa thân thành “nhà khoa học nhí”, thực hiện đo khối lượng động vật đồ chơi hoặc mô hình, ghi nhận dữ liệu và chia sẻ kết quả. Biện pháp kết hợp vai trò, bài học thực hành và tính tò mò khoa học, giúp tăng hứng thú học.

Biện pháp 3: Vận dụng kỹ thuật tia chớp để thiết kế các trò chơi về bảng đơn vị đo diện tích

Mục tiêu là củng cố khả năng chuyển đổi đơn vị diện tích. Trò chơi được tổ chức theo hình thức trả lời nhanh (flashcard), mỗi học sinh/cặp nhận câu hỏi và phải chuyển đổi đơn vị trong thời gian ngắn. Kỹ thuật “tia chớp” nâng cao tốc độ phản xạ, tư duy linh hoạt và tính cạnh tranh lành mạnh.

Biện pháp 4: Tổ chức trò chơi vận động kết hợp sử dụng đồng hồ bấm giờ giúp học sinh thực hành đơn vị đo giây

Biện pháp giúp học sinh hiểu đơn vị thời gian theo cách trực quan. Học sinh tham gia trò chơi như chạy tiếp sức hoặc nhảy dây, trong đó đo thời gian bằng đồng hồ bấm giây. Hoạt động giúp các em hiểu thực tế và ứng dụng đơn vị đo giây vào thực hành, đồng thời kết hợp vận động thể chất để tăng tương tác và hào hứng.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Kết hợp trải nghiệm và đóng vai với nội dung toán học, giúp học sinh vận dụng kiến thức hiệu quả.

• Ứng dụng nhiều kỹ thuật dạy học tích cực: thi phản xạ nhanh, đồng hồ bấm, mô hình thủ công.

• Học qua làm – học qua chơi, giúp kiến thức trở nên sinh động và dễ ghi nhớ.

• Phát triển đa dạng năng lực: tư duy toán học, sáng tạo, kỹ năng thực hành và giao tiếp.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh hứng thú, chủ động và tích cực tham gia tiết học.

• Khả năng sử dụng các đơn vị đo trở nên thành thạo và chính xác hơn.

• Năng lực quan sát, tư duy sáng tạo và hợp tác nhóm được nâng cao.

• Giáo viên bước đầu đánh giá cao phương pháp, dễ linh hoạt áp dụng và thấy học sinh tiến bộ rõ rệt.

• Phụ huynh phản hồi tích cực khi con em có thêm kỹ năng thực hành và sự tự tin với Toán học thực tiễn.

Sáng kiến “Thiết kế các hoạt động thực hành trải nghiệm và trò chơi khi dạy chủ đề ‘một số đơn vị đo đại lượng’ Toán 4 nhằm phát huy năng lực học sinh” đã chứng minh tính khả thi trong cải thiện hứng thú và năng lực học sinh lớp 4. Các hoạt động sáng tạo, liên môn, dễ triển khai và mang lại hiệu quả cao trong thực tế giảng dạy. Quý thầy cô quan tâm có thể tham khảo chi tiết và tải tài liệu đầy đủ tại: Thiết kế các hoạt động thực hành trải nghiệm và trò chơi khi dạy chủ đề “một số đơn vị đo đại lượng” toán 4 nhằm phát huy năng lực học sinh (đủ 3 bộ sách)