Tổ chức các hoạt động trải nghiệm vào giảng dạy Hình học lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh theo định hướng GDPT 2018 (đủ 3 bộ sách)

Trong định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, môn Toán không chỉ dừng lại ở việc rèn luyện tư duy logic mà còn phải gắn liền với thực tiễn, đặc biệt là mạch kiến thức Hình học. Xuất phát từ yêu cầu đó, đề tài “Tổ chức các hoạt động trải nghiệm vào giảng dạy Hình học lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh theo định hướng GDPT 2018” đã được xây dựng với mục đích đổi mới phương pháp dạy học Hình học theo hướng tích cực, thực hành – trải nghiệm, giúp học sinh không chỉ ghi nhớ kiến thức mà còn vận dụng linh hoạt vào đời sống.

1. Lý do chọn đề tài

Thực tế dạy học cho thấy học sinh tiểu học, đặc biệt là lớp 4, thường gặp khó khăn khi tiếp cận các khái niệm Hình học như đường thẳng song song, vuông góc, góc nhọn, góc tù… Phương pháp dạy học truyền thống chủ yếu trình bày qua bảng vẽ khiến tiết học kém sinh động, học sinh dễ nhàm chán và khó hình dung. Vì vậy, việc tích hợp các hoạt động trải nghiệm, trò chơi, dự án nhỏ vào giảng dạy không chỉ giúp học sinh hiểu bài sâu sắc hơn mà còn phát triển năng lực quan sát, tư duy không gian và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Sáng tạo đồng hồ kết hợp trò chơi vận dụng giúp học sinh nâng cao khả năng xác định các dạng góc trong thực tiễn

Biện pháp này hướng đến việc giúp học sinh hình thành khái niệm về góc thông qua hoạt động chế tạo đồng hồ đơn giản, từ đó tổ chức trò chơi xác định các loại góc tạo bởi kim đồng hồ. Học sinh không chỉ hiểu rõ lý thuyết mà còn vận dụng để phân biệt góc nhọn, góc vuông, góc tù một cách dễ dàng trong đời sống.

Biện pháp 2: Tổ chức cuộc thi vẽ tranh “Mái trường mến yêu” với yêu cầu tái hiện các đường thẳng song song và vuông góc

Thông qua hoạt động mỹ thuật, học sinh được vận dụng kiến thức hình học vào thực tế khi tái hiện hình ảnh mái trường, lớp học. Các yếu tố hình học như đường thẳng song song và vuông góc được lồng ghép tự nhiên, giúp học sinh vừa sáng tạo vừa ghi nhớ kiến thức sâu hơn.

Biện pháp 3: Làm diều tuổi thơ ứng dụng kiến thức về đường thẳng vuông góc

Đây là hoạt động trải nghiệm thủ công hấp dẫn, trong đó học sinh phải cắt, dán và thiết kế các thanh chống diều tạo thành đường vuông góc để diều bay cân bằng. Qua đó, các em được vận dụng kiến thức đã học vào sản phẩm cụ thể, phát triển kỹ năng thực hành và tư duy kỹ thuật.

Biện pháp 4: Tổ chức tham quan, khám phá thực tiễn để nâng cao khả năng nhận biết các đường thẳng song song và vuông góc

Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát các vật thể trong sân trường, hành lang, lớp học để tìm các ví dụ về đường song song và vuông góc. Hoạt động này khơi dậy tính quan sát, liên hệ thực tế và khẳng định ý nghĩa của kiến thức hình học trong đời sống.

Biện pháp 5: Thực hành trải nghiệm sáng tạo hình học thông qua mô hình phòng tranh

Sau mỗi bài học, học sinh được vẽ tranh, tạo sản phẩm có yếu tố hình học và trưng bày trong lớp. Kết hợp hình thức trưng bày – thuyết trình – phản hồi giúp các em thể hiện sự hiểu biết của mình và phát triển kỹ năng giao tiếp, sáng tạo và hợp tác.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Kết hợp linh hoạt giữa dạy học Hình học và hoạt động trải nghiệm, trò chơi, thủ công.

• Tạo điều kiện để học sinh “học bằng làm” thay vì chỉ quan sát thụ động.

• Lồng ghép kiến thức Toán học với hoạt động thẩm mỹ, kỹ năng sống và hợp tác nhóm.

• Áp dụng mô hình phòng tranh vào dạy học Hình học – một phương pháp hiếm gặp trong môn Toán tiểu học.

• Đảm bảo sự phù hợp với định hướng phát triển năng lực trong chương trình GDPT 2018.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh hào hứng, chủ động tham gia tiết học Hình học, không còn thụ động tiếp thu lý thuyết.

• Kỹ năng nhận diện, phân loại góc, đường song song – vuông góc của học sinh được nâng cao rõ rệt.

• Học sinh có thể vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn hoặc chế tạo sản phẩm sáng tạo.

• Tăng sự tương tác giữa học sinh – giáo viên – phụ huynh thông qua các sản phẩm học tập cụ thể.

• Giáo viên đổi mới được hình thức tổ chức lớp học, tạo môi trường học tập tích cực, sinh động.

Sáng kiến “Tổ chức các hoạt động trải nghiệm vào giảng dạy Hình học lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh theo định hướng GDPT 2018” là giải pháp thiết thực giúp nâng cao chất lượng dạy học Hình học trong nhà trường tiểu học. Quý thầy cô và bạn đọc quan tâm có thể xem đầy đủ nội dung sáng kiến tại: Tổ chức các hoạt động trải nghiệm vào giảng dạy Hình học lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh theo định hướng GDPT 2018 (đủ 3 bộ sách)