SKKN Một số giải pháp thực hiện công tác cải tiến chất lượng tại trường THPT

Phần 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lý do chọn đề tài 

Trong những năm gần đây sự nghiệp giáo dục nước nhà đã đạt được những thành tựu to lớn trên nhiều mặt, thực hiện mục tiêu của giáo dục Việt Nam là phát triển toàn diện con người Việt Nam, phát huy tối đa tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, làm nền tảng cho mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, đất nước phồn vinh và hạnh phúc, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước. Nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước những vận hội, thời cơ lớn nhưng cũng gặp không ít khó khăn, thách thức về các cuộc đua tranh giữa các quốc gia; cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin lần thứ 4 đang bùng nổ, nếu chúng ta không đi tắt đón đầu phát triển khoa học kỹ thuật và công nghệ sẽ bị tụt hậu so với các nước khác. Vì vậy, trong chiến lược phát triển kinh tế, Đảng ta đã khẳng định chiến lược phát triển con người là quan trọng nhất, con người là động lực thúc đẩy xã hội phát triển. Ý thức được vấn đề đó Đảng ta đã khẳng định trong Nghị quyết TW 2 khóa VIII là “Giáo dục đào tạo phải trở thành quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”.  

Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 4 tháng 11 năm 2003 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân”.  

Trong chiến lược phát triển giáo dục từ năm 2011 – 2020 Quốc hội đã thông qua, Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt là: “Phải đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”.  

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII bổ sung và phát triển cương lĩnh năm 2011, đã đưa ra những quan điểm, định hướng lớn về phát triển giáo dục và đào tạo, chỉ rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội”.  

Ngày 22 tháng 8 năm 2018, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 18/2018/TT-BGDĐT, Quy định về kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận trường chuẩn quốc gia đối với trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học. 

Ngày 26 tháng 5 năm 2020, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 13/2020/TT-BGDĐT, ngày 26 tháng 5 năm 2020 về việc ban hành quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học. 

Chương trình bồi dưỡng thường xuyên cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, ở Module 4 đã đưa vào nội dung 3 về lập kế hoạch cải tiến chất lượng giáo dục nhà trường, qua việc tìm hiểu nội dung này sẽ giúp cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục xác định rõ mục đích, yêu cầu và những điểm cần chú ý khi lập kế hoạch cải tiến chất lượng giáo dục đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm định chất lượng và yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.  

Để đáp ứng được những yêu cầu và nhiệm vụ quan trọng đó, giáo dục cần phải có bước chuyển biến mạnh mẽ, phải đổi mới, trước hết là đổi mới công tác quản lý, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới nội dung chương trình sách giáo khoa, thực hiện tốt các cuộc vận động và các phong trào thi đua của ngành, đáp ứng yêu cầu triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018.  

Đổi mới quản lý dạy học một cách khoa học, nghiên cứu, tìm kiếm phương thức quản lý chất lượng sáng tạo, dựa trên thực tế hiện có của nhà trường đưa ra phương pháp chỉ đạo linh hoạt, phù hợp là giải pháp cơ bản trong quản lý nhà trường. Một trong nhũng nhiệm vụ quan trọng của công tác quản lý nhà trường đó là công tác kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận trường chuẩn quốc gia. Kiểm định chất lượng giáo dục là quá trình đánh giá các nhiệm vụ đã đạt được trong chu kỳ kiểm định 5 năm, từ đó đề ra kết hoạch cải tiến chất lượng và chiến lược phát triển nhà trường ở giai đoạn tiếp theo. 

Kết hoạch cải tiến chất lượng và chiến lược phát triển nhà trường phải đi trước, đón đầu, phải có các giải pháp chỉ đạo hoạt động giáo dục và dạy học linh hoạt, phù hợp với điều kiện hiện có của nhà trường, đồng thời phải tiệm cận với xu thế phát triển của giáo dục hiện đại. Trong giai đoạn hiện nay, tất các các nhà trường đều phải tập trung nhân lực, vật lực nhiều nhất nhằm đáp ứng yêu cầu triển khai thực hiện dạy học an toàn kết hợp với việc phòng chống Covid 19 và chuẩn bị tốt các điều kiện nhằm thực hiện tốt nhất chương trình giáo dục phổ thông 2018.  

Trên thực tế hiện nay, trong các nhà trường phổ thông công tác quản lí vẫn còn mang tính chất sự vụ, hành chính và kinh nghiệm chủ nghĩa, chưa phát huy thật sự hiệu quả sức mạnh, trí tuệ tập thể; năng lực, trí tuệ, tâm huyết và nhiệt tình của mỗi cá nhân trong và ngoài nhà trường để thúc đẩy phong trào nhà trường. Đó là một thực tế mà Bộ GD&ĐT đã tổng kết và đánh giá, rút kinh nghiệm; từ năm học 2009 – 2010, Bộ GD&ĐT đã xác định chủ đề của năm học là “Đổi mới công tác quản lí, nâng cao chất lượng giáo dục”.  

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tâm đắc, nghiên cứu, thực nghiệm, đúc rút kinh nghiệm với đề tài: “Một số giải pháp thực hiện công tác cải tiến chất lượng tại trường THPT Nghi Lộc 3”. Với mong muốn chia sẻ các kinh nghiệm trong công tác quản lý đã được thực hiện hiệu quả tại trường THPT Nghi Lộc 3 với các đồng nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực của công tác quản lý giáo dục ở trường THPT. 

2. Đối tượng nghiên cứu. 

– Các giải pháp thực hiện nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của của tập thể giáo viên và học sinh trong các hoạt động dạy học và giáo dục ở trường THPT Nghi Lộc 3; góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý góp phần quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của từng năm học và từng thời kỳ. 

• Phạm vi nghiên cứu. 

Các hoạt động chỉ đạo, quản lý, giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học tại trường THPT Nghi Lộc 3, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 

• Phương pháp nghiên cứu: – Nghiên cứu phương pháp lý luận: tìm hiểu, hệ thống hóa kiến thức có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 

– Nghiên cứu thực tiễn: quan sát, thống kê số liệu, so sánh, dự báo và tổng kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục. 

• Thời gian triển khai thực hiện Từ tháng 6/2020 đến tháng 3/2022. 

• Điểm mới của đề tài  

Điểm mới trong đề tài nghiên cứu là đổi mới cách thức tổ chức, chỉ đạo quản lý để phát huy nhân tố con người và nâng cao chất lượng dạy và học. Qua đó rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân và áp dụng vào thực tiễn nhà trường để nâng cao hiệu quả quản lý chỉ đạo hoạt động của nhà trường, từ đó đóng góp thêm những giải pháp phù hợp của công tác quản lý nhà trường THPT. 

• Cấu trúc của đề tài 

Phần một: Đặt vấn đề 

1. Lí do chọn đề tài 
2. Đối tượng nghiên cứu 
3. Phạm vi nghiên cứu 
4. Mục đích nghiên cứu 
5. Phương pháp nghiên cứu  
6. Điểm mới của đề tài  

Phần hai: Nội dung 

1. Cơ sở lí luận. 

2. Cơ sở thực tiễn. 

3. Một số giải pháp thực hiện công tác cải tiến chất lượng tại trường THPT 

Nghi Lộc 3 

1. Kết quả đạt được sau khi áp dụng đề tài 
2. Hiệu quả của sáng kiến  
3. Bài học kinh nghiệm.  

Phần 3: Kết luận và kiến nghị  

1. Kết luận  
2. Kiến nghị, đề xuất 

Phần 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. Cơ sở lí luận 

1.1. Các khái niệm cơ bản về công tác quản lý 

1.1.1. Quản lý nhà trường  

• Quản lý là sự tác động chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích đã đề ra. Sự tác động của quản lý phải bằng cách nào đó để người thực hiện nhiệm vụ luôn luôn hồ hởi, phấn khởi đem hết năng lực và trí tuệ nhằm sáng tạo ra lợi ích cho bản thân, cho tổ chức và cho cả xã hội.  
• Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất. 
• Quản lý nhà trường là tập hợp những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và cán bộ khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp, hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch giáo dục và đào tạo, đưa nhà trường tiến lên trạng thái mới. Quản lý trường học còn được hiểu là lao động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường.   
• Tóm lại, quản lý nhà trường là phải quản lý toàn diện nhằm hoàn thiện và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ một cách hợp lý, khoa học và hiệu quả. Thành công hay thất bại của nhà trường phụ thuộc rất lớn vào điều kiện cụ thể của nhà trường. Vì vậy, muốn thực hiện có hiệu quả công tác giáo dục người quản lý phải xem xét đến những điều kiện đặc thù của nhà trường, phải chú trọng tới việc cải tiến công tác quản lý các hoạt động trong nhà trường mà trọng tâm là quản lý hoạt động dạy học.  

1.1.2. Quản lý hoạt động dạy học – Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp của nhà trường đều hướng vào hoạt động trung tâm đó. Đó chính là quản lý hoạt động lao động sư phạm của người thầy và hoạt động học tập, rèn luyện của học trò được diễn ra chủ yếu trong hoạt động dạy học. 

• Quản lý hoạt động dạy học là quản lý một quá trình xã hội, một quá trình sư phạm đặc thù, nó tồn tại như một hệ thống, bao gồm nhiều thành tố cấu trúc: Mục đích và nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện dạy học, thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập, kết quả dạy học. 

1.2. Vai trò và tầm quan trọng của công tác quản lý 

• Nhà quản lý là những người làm việc trong tổ chức, điều khiển công việc của người khác và chịu trách nhiệm trước kết quả hoạt động của họ. Nhà quản lý là người lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát con người, tài chính, vật chất và thông tin một cách có hiệu quả để đạt được mục tiêu. 
• Nhà quản lý đóng vai trò quan trọng, góp phần chủ yếu quyết định hiệu quả và sự phát triển bền vững của tập thể. Với chức trách của mình, người quản lý đảm đương nhiều vai trò khác nhau.  
• Có thể tổng hợp các vai trò cơ bản chung nhất mà tất cả những người làm quản lý đều phải thực hiện:  

 + Vai trò giao tiếp, quan hệ (đại diện cho tập thể khi đối ngoại và khâu nói mọi người để hoàn thành mục tiêu chung). 

 + Vai trò thông tin (thu thập thông tin từ cấp dưới, phổ biến thông tin từ cấp trên và cung cấp thông tin cho bên ngoài). 

 + Vai trò quyết định (quyết định và chịu trách nhiệm về những quyết định của mình) 

• Lãnh đạo và quản lý phát triển giáo dục toàn diện học sinh là lãnh đạo và quản lý các hoạt động dạy học, giáo dục trong trường phổ thông giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản hình thành nhân cách con người Việt Nam, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Người quản lý cần phải trang bị cho mình cách nhìn mới về chương trình quản lý giáo dục, đó là: Tập trung vào việc lãnh đạo quản lý nhà trường là một vấn đề cấp thiết, vì rằng xu hướng đẩy mạnh phát triển toàn cầu đang đặt ra những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển trước hết phải nhanh chóng tiếp cận với tư duy mới.  
• Trong giai đoạn hiện nay nhà quản lý cần tập trung vào việc chỉ đạo mạnh mẽ sự đổi mới, sáng tạo và linh hoạt quản lý để giải quyết, cân bằng được một số thực trạng về các vấn đề nổi cộm trong giáo dục hiện nay, đó là những bất cập về phân công lao động, chế độ tiền lương đối với giáo viên; sự xuống cấp của ý thức xã hội đã ảnh hưởng một bộ phận không nhỏ học sinh, vẫn còn một số em cá biệt, ham chơi hơn ham học; của một số phụ huynh không hài lòng về cơ sở vật chất trường lớp, còn phó thác về trách nhiệm giáo dục cho nhà trường,…