SKKN Giáo dục lòng yêu nước kết hợp rèn luyện kĩ năngcho ĐVTN thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm: Câu chuyện lịch sử quanhem

A. MỞ ĐẦU 

1. Lí do chọn đề tài 

1.1. Giáo dục lòng yêu nước cho ĐVTN 

Qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, tinh thần yêu nước đã trở thành một trong những tài sản quý, một giá trị thiêng liêng góp phần làm nên truyền thống dân tộc Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “… Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước… ”. 

Chính vì truyền thống ấy, trong chương trình giáo dục phổ thông 2018; lòng yêu nước là một trong những phẩm chất cần đạt được, cùng với nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Không phải ngẫu nhiên, lòng yêu nước lại được đặt vị trí đầu tiên trong 5 phẩm chất. 

Yêu nước là yêu thiên nhiên, yêu truyền thống dân tộc, yêu cộng đồng và biết làm ra các việc làm thiết thực để thể hiện tình yêu đó. Đặc biệt yêu nước là yêu lịch sử dân tộc hơn 4000 năm gây dựng. 

1.2. Thái độ, cách nhìn nhận của giới trẻ cần được quan tâm 

Trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn công nghệ 4.0. Lứa tuổi học sinh trung học phổ thông (THPT) có quá nhiều sự quan tâm dành cho công nghệ, cho giải trí. Một bộ phận giới trẻ có lối sống mờ nhạt, có biểu hiện quay lưng, coi thường quá khứ, thờ ơ với lịch sử dân tộc. Đây là một thực trạng rất đáng lo ngại, bởi khi hành trang chưa đủ, lòng tự tôn dân tộc còn thiếu, quên đi quá khứ, bạn không thể vươn tới tương lai; hội nhập toàn cầu. 

1.3. Hiểu biết của HS về lịch sử quanh em còn khiêm tốn 

Công tác giáo dục lịch sử cho đoàn viên thanh niên (ĐVTN) là một việc quan trọng góp phần phát triển đạo đức, nhân cách học sinh (HS), giúp các em hiểu biết về nguồn cội. Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở những bài giảng lí thuyết khô khan thì chưa thu hút và khó lưu ấn tượng lâu dài với HS. Trong các bộ môn ở trường THPT thì môn Lịch sử có một vị trí vô cùng quan trọng. Bởi lịch sử giúp  học sinh có được những kiến thức cơ bản, cần thiết  về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới, góp phần hình thành ở học sinh thế giới quan khoa học, giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc, tình đoàn kết quốc tế. Đồng thời  học lịch sử  còn bồi dưỡng năng lực tư duy, hành động và thái độ ứng xử đúng đắn trong cuộc sống cho các em … Tuy nhiên, thời lượng dành cho môn học còn khiêm tốn so với nội dung kiến thức phong phú, các em có thể học thuộc và nhớ rõ những mốc thời gian quan trọng đối với các sự kiện lớn trên thế giới, trong nước nhưng lại thiếu đi sự hiểu biết về lịch sử của ngôi trường mình theo học, về những di tích lịch sử trên địa phương mình ở, về những người anh hùng, những cựu chiến binh là ông, bà, chú bác, là bác hàng xóm thân quen.  

1.4. Vai trò của HĐTN đối với quá trình hình thành và rèn luyện kĩ năng  

Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục, dưới sự hướng dẫn của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động khác nhau của đời sống nhà trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình. Thực tế, trong nhiều trường hợp, học sinh chủ yếu được nghe, được nhìn chứ chưa thực sự được trải nghiệm. Nghe thì sẽ biết, học thì sẽ nhớ, làm thì sẽ hiểu. Khi các em được trực tiếp tham gia quá trình trải nghiệm, các em sẽ có khả năng ghi nhớ một cách tự nhiên nhất. Đồng thời qua đó những kỹ năng quan trọng và cần thiết  như: Tư duy sáng tạo, giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện hay giải quyết vấn đề… sẽ được thường xuyên trau dồi và rèn luyện. 

Chính vì những lý do trên, qua quá trình tìm hiểu và thực nghiệm chúng tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Giáo dục lòng yêu nước kết hợp rèn luyện kĩ năng cho ĐVTN thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm: Câu chuyện lịch sử quanh em” làm sáng kiến. 

2. Lịch sử vấn đề 

Giáo dục về lòng yêu nước là một đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, của nhiều tác giả. Đồng thời các hoạt động trải nghiệm cho HS cũng là một nội dung được khai thác khá nhiều. Tuy nhiên, mỗi đơn vị sẽ có cách thức thực hiện đa dạng, phong phú phù hợp với tình hình của đơn vị mình. Với cách thức thực hiện về tổ chức chuỗi hoạt động Câu chuyện lịch sử quanh em để giáo dục về lòng yêu nước và rèn luyện kĩ năng, chúng tôi nhận thấy đây là một cách tiếp cận mới. 

3. Đối tượng, phạm vi, thời gian nghiên cứu 

3.1. Đối tượng nghiên cứu 

ĐVTN trường THPT Đặng Thúc Hứa 

3.2. Phạm vi nghiên cứu 

Trong đề tài, chúng tôi tập trung nghiên cứu và thực nghiệm các giải pháp tổ chức trải nghiệm cho HS  

3.3. Thời gian nghiên cứu 

Năm học 2021 – 2022; 2022 – 2023 

4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 

Mục đích nghiên cứu:  

• Đề tài góp phần giúp HS tìm hiểu những câu chuyện lịch sử xung quanh mình, giúp HS có cái nhìn sâu sắc hơn về truyền thống lịch sử của quê hương, bồi đắp tình yêu quê hương đất nước. 
• Đề tài đi sâu vào rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết cho HS như: Kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin, kĩ năng thu thập thông tin, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sử dụng ngôn ngữ… 
• Đề tài góp phần rèn luyện, bồi dưỡng các phẩm chất đạo đức tốt đẹp cho 

HS: Yêu trường, kính thầy, mến bạn, đoàn kết tương trợ trong công việc… – Thực nghiệm sư phạm để khẳng định tính khả thi, tính hiệu quả của đề tài. Nhiệm vụ nghiên cứu: 

• Đưa ra cách thức tổ chức chuỗi các hoạt động: “Câu chuyện lịch sử quanh em” 
• Chỉ ra một số biện pháp nhân rộng hoạt động thực hiện.  

5. Phương pháp nghiên cứu 

Để thực hiện các nhiệm vụ đã đặt ra, người thực hiện đề tài đã sử dụng một số phương pháp: 

• Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, phân loại. 
• Phương pháp nghiên cứu thực tiễn (điều tra, khảo sát thực tiễn). 

B. NỘI DUNG 

Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 

1. Cơ sở lý luận 

1.1. Đặc trưng cơ bản của hoạt động trải nghiệm 

– “HĐTN là hoạt động giáo dục trong đó từng HS được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong nhà trường hoặc ngoài xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, các kỹ năng và tích luỹ kinh nghiệm riêng của cá nhân.Trải nghiệm sáng tạo là hoạt động được coi trọng trong từng môn học; đồng thời trong kế hoạch giáo dục cũng bố trí các HĐTN riêng, mỗi hoạt động này mang tính tổng hợp của nhiều lĩnh vực giáo dục, kiến thức, kỹ năng khác nhau.  

Bằng hoạt động trải nghiệm của bản thân, mỗi HS vừa là người tham gia, vừa là người kiến thiết và tổ chức các hoạt động cho chính mình nên HS không những