SKKN Một số giải pháp nhằm giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh thpt miền núi thông qua các nét bản sắc văn hóa dân tộc

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

I.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI  

 Hiện nay trên thế giới cũng như ở đất nước Việt Nam chúng ta thì lĩnh vực giáo dục có sự đổi mới và phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng, về giáo dục sự nghiệp, công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Vì vậy việc giáo dục đòi hỏi nghành phải đổi mới một cách mạnh mẽ toàn diện và sâu sắc hơn vì thế không thể thiếu phần quan trọng đó là giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Tuy nhiên thì giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh vẫn đang còn nhiều nan giải đặc biệt là giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh THPT thông qua các bản sắc dân tộc và đặc biệt hơn là giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh các trường THPT miền núi Nghệ an và đây là một trong những kỹ năng sống cho đối tượng học sinh THPT. Trước tiên tất cả chúng ta phải  học theo khẩu hiệu“ Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”  

Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống 

 Để cái tên đất nước Đảng cộng sản việt nam quang vinh muôn năm trọn vẹn tấm lòng thủy chung vì dân tộc, vì Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân mà chiến đấu, vượt qua mọi gian khổ, hy sinh, luôn nêu cao ý thức trách nhiệm của một Đảng mác-xít. Đạo đức, là văn minh bởi chiều sâu nhân cách, trí tuệ của mỗi chúng ta là những giáo viên đã, đang công tác ở vùng miền núi, có người sinh ra và lớn lên ở nơi đây, có người ở miền xuôi lên đây công tác với ba chúng tôi là một trong những giáo viên ở miền xuôi lên đây công tác trên 13 năm – một quãng thời gian tuy chưa dài nhưng cũng đủ để hiểu hết được cuộc sống sinh hoạt, các nét văn hóa đặc trưng ở khu vực miền núi Nghệ An, những hủ tục lạc hậu, lối sống đơn giản, sơ sài và chí tiến thủ của các dân tộc thiểu số nơi đây đang còn nhiều hạn chế như: Dân tộc 

H’mông, Khơ mú, Thái, Tày, Chăm…. Thậm chí họ sống đơn giản đến mức xem mạng sống của con người rất nhỏ nhoi, không chịu bắt nhịp theo lối sống hiện đại, lối sống phát triển để có thể sánh vai với 5 châu mà còn mài mòn đi các nét văn hóa đặc sắc mà cha ông ngày xưa để lại. Là những giáo viên đã và đang giảng dạy ở trường THPT Kỳ Sơn hàng ngày tiếp cận với các em học sinh nơi đây, cùng đồng hành với các em qua các bài học, qua cách ăn nói ứng sử, làm việc và học tập lối sống sinh hoạt hàng ngày tôi đã nhận thấy được nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng sao nhãng việc học tập, kỹ năng sống, giáo dục đạo đức lối sống về các nét văn hóa dân tộc có chiều hướng đi xuống và lệch lạc. Mỗi một giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn phải nắm được tình hình của từng học sinh về đạo đức, lối sống, về các nét văn hóa dân tộc vì đa số các em trong lớp là đa dân tộc thiểu số khác nhau nên cách sống và cách cư xử của các em chưa hòa hợp chưa đồng bộ và chưa hiểu nhau hết. Chính vì vậy vai trò của mỗi giáo viên trong lớp học là rất quan trọng. Để nâng cao về giáo dục đạo đức và lối sống và giữ gìn các nét văn hóa dân tộc thì mỗi người mỗi nhà đều phải hiểu và nghiên cứu kỹ cuộc sống và các nét văn hóa của mỗi dân tộc mỗi vùng miền để có kiến thức truyền tải đúng với kỹ năng sống cho các em học sinh ở lứa tuổi học sinh THPT. Qua khảo sát và báo cáo của các huyện miền núi Nghệ An từ 2017 đến 2022 trên địa bàn tỉnh có 1726 trường hợp học sinh chưa nắm được kỹ về các bản sắc dân tộc của dân tộc mình 438 học sinh ở độ tuổi học sinh thuộc các trường THPT ở khu vực miền núi Nghệ An, chiếm đa số là đồng bào dân tộc Mông, Khơ mú, Thái…; tình trạng này đang gặp nhiều vấn đề khó khăn ở huyện Kỳ Sơn, Quỳ Hợp, Quỳ Châu, … Ban Văn hóa – Xã hội. HĐND tỉnh Nghệ An đề nghị chính quyền, đoàn thể tuyên truyền để hạn chế và nâng cao chất lượng có hiệu quả trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho các em học sinh thông qua các nét bản sắc văn hóa dân tộc ở khu vực miền núi Nghệ an. Vấn đề này đang làm ảnh hưởng rất nhiều trong việc phát triển giáo dục văn hóa, thể chất, đạo đức lối sống rất nhiều. Luật giáo dục 2019, điều 2; đã ghi: “Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế” người có ích cho xã hội. Đáp ứng điều đó, các nhà trường rất quan tâm giáo dục đạo đức học sinh nhằm bồi dưỡng thế hệ trẻ vừa đức vừa tài, để các em trưởng thành và trở thành người có ích cho xã hội.  

 “Quan niệm của Hồ Chí Minh về suy thoái đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, tự chuyển hóa trong nội bộ”. Chủ tịch Hồ Chí Minh bàn khá nhiều về suy thoái đạo đức, lối sống. Người thẳng thắn đấu tranh với mọi biểu hiện cá nhân chủ nghĩa, sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi; chỉ lo thu vén cá nhân, không quan tâm đến lợi ích tập thể; ganh ghét, đố kỵ, so bì, tị nạnh, không muốn người khác hơn mình. Người gọi đó là các căn bệnh: “Óc hẹp hòi – Ở trong Đảng thì không biết cất nhắc những người tốt, sợ người ta hơn mình. Ở ngoài Đảng thì khinh người, cho ai cũng không cách mạng, không khôn khéo bằng mình. Vì thế mà không biết liên lạc hợp tác với những người có đạo đức tài năng ở ngoài Đảng. Vì thế mà người ta uất ức và mình thành ra cô độc”; và “Bệnh tham lam – Những người mắc phải bệnh này thì đặt lợi ích của mình lên trên lợi ích của Đảng, của dân tộc, do đó mà chỉ “tự tư tự lợi”. Dùng của công làm việc tư. Dựa vào thế lực của Đảng để theo đuổi mục đích riêng của mình. Sinh hoạt xa hoa, tiêu xài bừa bãi. Tiền bạc đó ở đâu ra? Không xoay của Đảng thì xoay của đồng bào. Thậm chí làm chợ đen buôn lậu. Không sợ mất thanh danh của Đảng, không sợ mất danh giá của mình”. “Còn có những đồng chí chỉ lo ăn ngon, mặc đẹp, lo phát tài, lo chiếm của công làm của tư, đạo đức cách mệnh thế nào, dư luận chê bai thế nào cũng mặc”. (Trích báo nhân dân của tỉnh lai châu). Vì vậy chúng tôi mạnh dạn đưa ra “Một số giải pháp nhằm giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh THPT miền núi Nghệ An thông qua các nét bản sắc văn hóa dân tộc”. Đây là những lí do mà chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài này.  

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 

 Để đạt được kết quả cao trong giáo dục đức, lối sống cho học sinh thì người giáo viên phải là người đầu tiên thực hiện tốt mọi mặt nhất là về giáo dục đạo đức lối sống,  tìm hiểu được những nét văn hóa của mỗi em học sinh trong lớp cũng như trong trường học, vì trong những trường học trực thuộc các vùng miền nùi thì  chiếm 97% học sinh là dân tộc thiểu số vì vậy chúng ta cần phải hiểu cuộc sống của các em. GD đạo đức lối sống là nhiệm vụ quan trọng, nhằm góp phần không nhỏ trong việc giáo dục lối sống của người dân miền núi của các dân tộc thiểu số. Hoàn thiện nhân cách học sinh là hình thái xã hội, tập hợp nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội nhằm điều chỉnh cách đánh giá, ứng xử của con người trong quan hệ với nhau và quan hệ xã hội. 

Căn cứ vào thực tế học sinh ở các trường khu vực miền núi Nghệ An nói chung và học sinh Trường THPT Kỳ Sơn nói riêng, và căn cứ vào cơ sở lý luận tổ chức hướng dẫn quản lý học sinh tham gia các hoạt động giáo dục đạo đức lối sống thông qua các nét văn hóa đặc sắc ở dân tộc thiểu số ở lứa tuổi học sinh. Đưa ra một số biện pháp nâng cao hoạt động, phong trào thu hút học sinh đến trường hiểu biết sâu sắc hơn về phần nhà trường đặc biệt tìm tòi, trưng bày các sản phẩm các cổ vật và truyền tải những lối sống văn hóa ngày xưa và kết hợp sự phát triển không ngừng của cuộc sống hiện tại để các em hiểu được những cái hay và cần khi các em giữ được các nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình và niềm hạnh phúc khi chính chúng ta được sinh ra và lớn lên trên quê hương đất nước Việt Nam.  

• Phân tích và làm rõ thực giáo dục đạo đức lối sống thông qua các nét văn hóa đặc sắc ở dân tộc thiểu số của học sinh đặc biệt là học sinh miền núi Nghệ An, giáo dục đạo đức, tuyên truyền vận động cho học sinh trung học phổ thông. Từ đó đề xuất một số giải pháp về vai trò của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và toàn thể nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, tổ chức tổ tư vấn cho học sinh trường trung học phổ thông khu vực miền núi. 
• Đưa ra được những phương pháp cụ thể trong công tác giáo dục kỹ năng sống cho các em để giảm sự tha hóa suy thoái về giáo dục đạo đức lối sống thông qua các nét văn hóa đặc sắc ở dân tộc thiểu số 
• Tìm ra những phương pháp nhằm thu hút những học sinh có nguy sự tha hóa suy thoái về giáo dục đạo đức lối sống thông qua các nét văn hóa đặc sắc ở dân tộc thiểu số 
• Kết hợp với Ban giám hiệu, công đoàn, đoàn trường, giáo viên bộ môn và hội cha mẹ học sinh để giúp đỡ các em học sinh hiểu được những dấu hiệu của sự tha hóa suy thoái giáo dục đạo đức lối sống thông qua các nét văn hóa đặc sắc ở dân tộc thiểu số 
• Tìm ra những phương pháp tạo hứng khởi cho các em vui vẻ thoải mái cho các em học sinh mỗi khi đến trường qua các bài học và các hoạt động ngoại khóa, văn nghệ, thể dục thể thao và giúp các em tận hưởng được giá trị của việc học và giữu gìn được đạo đức lối sống,  giữ gìn được các nét văn hóa đặc sắc của mối dân tộc.  Căn cứ vào thực tế học sinh và căn cứ vào cơ sở lý luận tổ chức hướng dẫn quản lý học sinh tham gia các hoạt động giáo dục đạo đức và lối sống ở lứa tuổi học sinh. Đưa ra một số biện pháp nâng cao hoạt động, phong trào thu hút học sinh đến trường, hạn chế tình trạng suy thoái đạo đức lối sống trong nhà trường.  
• Phân tích và làm rõ thực trạng suy thoái đạo dức lối sống của học sinh đặc biệt là học sinh miền núi Nghệ An, giáo dục đạo đức, lối sống tuyên truyền vận động cho học sinh trung học phổ thông. Từ đó đề xuất một số giải pháp về vai trò của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và toàn thể nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, tổ chức tổ tư vấn cho học sinh trường trung học phổ thông khu vực miền núi. 
• Đưa ra được những phương pháp cụ thể trong công tác giáo dục kỹ năng sống cho các em để giảm tỷ lệ suy thoái đạo đức lối sống thông qua các nét văn hóa dân tộc. 
• Tìm ra những phương pháp nhằm thu hút những học sinh có dấu hiệu không đáng có về đạo đức lối sống, nguy cơ xóa bỏ những nét văn hóa lâu đời của cha ông chúng ta.  
• Kết hợp với Ban giám hiệu, công đoàn, đoàn trường, giáo viên bộ môn và hội cha mẹ học sinh để giúp đỡ các em học sinh hiểu được những hệ lụy về sau khi thế hệ trẻ có những suy nghĩ nông cạn, không chín chắn học hỏi và đua đòi không đúng với su hướng mà đi trái ngược lại với thực tế vốn có của dân tộc Việt Nam