SKKN Biện pháp phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tâm lý cho học sinh tại trường thpt

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài Quá trình đổi mới đất nước trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập hiện nay đã tác động mạnh mẽ, tạo áp lực ngày càng cao đến các gia đình, đến đời sống tâm lý của học sinh. Nhịp sống hiện đại luôn đòi hỏi mỗi cá nhân phải có sự tự nguyện phấn đấu rất cao, cập nhật thông tin, tri thức, kỹ năng mới trong học tập và cuộc sống. Rất nhiều học sinh bị quá tải trong học tập, nhất là ở các lớp học thêm ngoài trường. Lịch học (kể cả ngoài trường) dày đặc, ít có thời gian nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí, khám phá thế giới thiên nhiên, xã hội xung quanh, liên hệ thực tiễn. Trong gia đình, khi không cân bằng được lối sống giữa các thế hệ, mâu thuẫn sẽ diễn ra, nếu không được giải quyết kịp thời sẽ gây khó khăn trong đời sống tâm lý của học sinh.Thêm vào đó là sự kỳ vọng quá cao của cha mẹ, thầy cô đang tạo ra những áp lực rất lớn và gây căng thẳng cho học sinh trong cuộc sống, trong học tập và trong quá trình phát triển. Mặt khác, sự hiểu biết của học sinh về bản thân mình cũng như kỹ năng sống của các em vẫn còn hạn chế trước những sức ép nói trên.  

Thực tế cho thấy, học sinh trong nhà trường phổ thông có thể có những rối loạn về phát triển tâm lý, rối loạn phát triển các kỹ năng nhà trường(như đọc, viết, tính toán…), những rối loạn về cảm xúc như lo âu, trầm cảm hay những rối loạn về hành vi: vô kỷ luật, bỏ học, trốn học, trộm cắp, nói tục, chửi bậy, thô lỗ, cục cằn; kết bè, kết phái, gây gổ, đánh nhau…; thờ ơ, vô cảm, thiếu tôn trọng sự khác biệt, sự đa dạng về văn hóa, đa dạng về giới; sống buông thả, thiếu trách nhiệm với cha mẹ, thầy cô, bạn bè và với chính bản thân mình; quan niệm thoáng về tình yêu, tình trạng tảo hôn vẫn xảy ra hàng năm… Qua khảo sát, chúng tôi thấy ngày càng có nhiều học sinh gặp không ít khó khăn trong học tập, tu dưỡng đạo đức, xây dựng lý tưởng sống cho mình cũng như xác định cách thức ứng xử cho phù hợp trong các mối quan hệ xung quanh. Vì vậy, những học sinh này rất cần được sự trợ giúp của các nhà chuyên môn, của thầy cô giáo, cha mẹ và xã hội.  

  Việc xây dựng các hoạt động trợ giúp tâm lý cho học sinh trong nhà trường sẽ giúp cho giáo viên và học sinh hiểu biết rõ hơn về những vấn đề liên quan tới sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh để giúp đỡ và hướng cho các em phát triển một cách đúng đắn, lành mạnh, hiểu về bản thân và người khác tốt hơn. Để làm tốt vấn đề này rất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Thông tư số: 31/2017/TT-BGDĐT chỉ rõ: “Đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng trong nhà trường và sự tham gia của cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp của học sinh (gọi chung là cha mẹ học sinh) và các lực lượng ngoài nhà trường có liên quan trong các hoạt động tư vấn tâm lý học sinh…”. 

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng  vừa có văn bản số 4252/BGDĐTGDCTHSSV ngày 21 tháng 8 năm 2022 gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về tăng cường triển khai hỗ trợ, tư vấn tâm lý cho học sinh phổ thông.  

Tuy nhiên, hiện nay ở các trường THPT nói chung, các hoạt động tư vấn tâm lý trong trường học còn chưa được thực hiện một cách có hiệu quả. Hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cho gia đình, cộng đồng, xã hội về sức khỏe tinh thần và tâm lý học đường chưa phong phú, đa dạng; cơ chế phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường để thực hiện tư vấn tâm lý cho học sinh còn thiếu chặt chẽ, đồng bộ; Công tác tư vấn tâm lý học đường tại nhiều cơ sở giáo dục thực hiện còn lúng túng, chưa đúng quy trình, chưa bảo đảm đúng yêu cầu… Nhiều học sinh phổ thông đã gặp các vấn đề tâm lý như căng thẳng, rối loạn lo âu, rối loạn hành vi, trầm cảm, tự tử…Các em học sinh chưa được tiếp cận nhiều với các hoạt động tư vấn tâm lý. Vì vậy việc tìm ra giải pháp để nâng cao hiệu quả tư vấn tâm lí cho HS là vấn đề mang tính cấp thiết.  

          Từ lý luận và thực tiễn trên chúng tôi đã chọn đề tài: “Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tâm lý cho học sinh tại trường THPT Diễn Châu 4” để nghiên cứu. 

• Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu 

• Mục đích nghiên cứu của đề tài  

      Đề xuất các biện pháp tổ chức phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã nhằm nâng cao hiệu quả công tác  tư  vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4. 

• Nhiệm vụ nghiên cứu  – Hệ thống hoá cơ sở lý luận về tổ chức phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã nhằm nâng cao hiệu quả công tác  tư  vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4. 

1. 1. • Tìm hiểu thực trạng của việc tổ chức phối hợp giữa nhà trường gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4.. 
      • Đề xuất một số biện pháp tổ chức, phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác  tư  vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4. 

• Đối tượng, phạm vi  nghiên cứu:   – Đối tượng nghiên cứu: Công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác  tư  vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4. 

1. 1. • Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu thực nghiệm tại trường THPT Diễn Châu 4. 
      • Thời gian thực hiện: Đề tài được tiến hành từ năm học 2021 – 2022 và được mở rộng trong năm học 2022-2023, trong đó năm học 2021-2022, chúng tôi xây dựng cơ sở lí luận và thí điểm, năm 2022-2023 tiến hành thực nghiệm. 

• Phương pháp nghiên cứu: 

1. • Nghiên cứu sách báo tạp chí, các công trình sản phẩm liên quan – Quan sát, khảo sát thực tế. 
   • Thống kê số liệu phân tích thực trạng. 
   • Tổng kết kinh nghiệm. 
   • Điều tra cơ bản bằng phiếu hỏi. 

• Tính mới của đề tài 

Xây dựng hệ thống biện pháp phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4, trong đó chú trọng biện pháp sử dụng công nghệ số để tư vấn cho học sinh. 

• Những đóng góp chính của đề tài – Với vai trò là một Phó Hiệu trưởng, quản lý nhà trường phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp, về lý luận cũng như thực tiễn đã hướng chúng tôi đi sâu nghiên cứu đề tài trên để trước hết giúp mình hoàn thành nhiệm vụ được giao, rút ra được những bài học kinh nghiệm cho đồng nghiệp có thể vận dụng vào thực tiễn một cách sáng tạo, phù hợp. Đó là: 

• Nêu được thực trạng việc phối hợp, gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục, chỉ ra được nguyên nhân của thực trạng.  
• Đề xuất những định hướng chung và biện pháp cụ thể để phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác  tư  vấn tâm lý cho học sinh tại Trường THPT Diễn Châu 4 phù hợp với thực tế hiện nay. 

• Khả năng, lợi ích thiết thực của sáng kiến. – Những biện pháp đưa ra trong sáng kiến có khả năng ứng dụng thực tiễn, đạt hiệu quả trên phạm vi rộng, dễ thực hiện. 

• Sáng kiến mang tính nhân văn tập trung trợ giúp tâm lý cho những học sinh chưa tích cực, học sinh khác biệt, học sinh gặp khó khăn về tâm lý, học sinh khuyết tật. 
• Là tài liệu tham khảo bổ ích cho đồng nghiệp, có thể nhân rộng.