SKKN Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trường THPT Mù Cang Chải gắn với “Học tập và làm theo tư tưởng, phong cách Hồ Chí Minh” thông qua môn Ngữ văn

1. MÔ TẢ GIẢI PHÁP SÁNG KIẾN
2. Tình trạng giải pháp đã biết

 Đảng ta đã xác định, tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh là sự kết tinh truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta và tinh hoa văn hóa của nhân loại, là tài sản tinh thần vô giá của Đảng và nhân dân ta, là tấm gương sáng để người Việt Nam học tập và noi theo. Đảng ta đã ra Chỉ thị số 06- CT/TW ngày 7/11/2006 về tổ chức cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm mục đích làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng trong toàn xã hội. Từ đó, nâng cao đạo đức cách mạng, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng đạo đức, suy thoái trong lối sống và các tệ nạn xã hội. 

 Bác Hồ kính yêu là tấm gương vĩ đại. Ngay từ khi biết nhận thức, đa số các em biết đến Bác Hồ kính yêu qua lời kể của ông bà, cha mẹ hay các cô giáo ở trường mầm non. Khi bước chân vào trường Tiểu học, các em đã biết đến tổ chức Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh; được học thuộc 5 điều Bác Hồ dạy, được định hướng phấn đấu để trở thành Đội viên Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. Trong tiềm thức của các em, Bác Hồ kính yêu có vai trò đặc biệt quan trọng. Đa số các em đều phấn đấu để đạt danh hiệu cháu ngoan Bác Hồ. Khi lên bậc Trung học, các em cũng được rèn luyện để trở thành đoàn viên Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Qua các phương tiện truyền thông, các em được nghe rất nhiều về cuộc vận động “ Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”…  

Qua thực tế giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm, tôi nhận thấy các biện pháp được vận dụng để giáo dục đạo đức cho học sinh hiện nay diễn ra khá cứng nhắc và đơn điệu. Một số giáo viên chủ nhiệm quan niệm, việc giáo dục đạo đức cho học sinh được thực hiện thông qua tiết sinh hoạt lớp hằng tuần hoặc khi nào học sinh vi phạm nội quy thì mới tiến hành giáo dục. Điều này gây ra sự nhàm chán và biến những tiết sinh hoạt lớp thành tiết kiểm điểm tuần đơn thuần. Thực trạng này khiến cho giáo viên và học sinh mang tâm lí rất nặng nề vào mỗi tiết sinh hoạt cuối tuần. Và việc rèn luyện đạo đức của học sinh đôi khi chưa được định hướng thường xuyên nên kết quả giáo dục không như mong muốn, đặc biệt là ở những lớp học sinh cá biệt. Trong nhà trường, học sinh không chỉ được trang bị những tri thức khoa học mà còn được rèn luyện những giá trị đạo đức căn bản như đức tính trung thực, tinh thần trách nhiệm, lòng yêu thương con người…. Để giáo dục học sinh hiệu quả, sự nêu gương của người lớn, thầy cô giáo có vai trò đặc biệt quan trọng. Bên cạnh đó, việc lựa chọn biện pháp giáo dục phù hợp với đối tượng học sinh có tác động rất lớn đến hiệu quả giáo dục đạo đức và giáo dục toàn diện nói chung trong Nhà trường. 

 Trong thực tế, cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” mà Đảng ta phát động là cuộc vận động sâu rộng trong toàn thể nhân dân, nhưng chưa được sử dụng như một biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh. Đây là cuộc vận động có ý nghĩa vô cùng thiết thực và to lớn trong việc hoàn thiện nhân cách cho học sinh, giúp các em có ý thức tu dưỡng rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tạo nền tảng tư tưởng vững vàng, đẩy lùi sự suy thoái về đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã hội, trở thành người công dân có ích cho đất nước.  

Qua thực tế giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm nhiều năm tôi nhận thấy thực trạng học sinh như sau: 

  Đa số học sinh còn hạn chế về kĩ năng sống, kĩ năng ứng xử: chưa biết cách giao tiếp với thầy cô, tập thể lớp chưa có sự đoàn kết, còn nhiều học sinh thường xuyên vi phạm nội quy trường lớp, chưa có kĩ năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tế đời sống … 

  Có nhiều học sinh cá biệt với những biểu hiện như thường xuyên nói tục, chửi bậy; bỏ tiết; hút thuốc lá; đi học muộn; trang phục không đúng quy định; vi phạm ATGT…. 

  Chưa có ý thức xây dựng tập thể lớp, không tích cực tham gia trong các hoạt động phong trào, các đợt thi đua do Đoàn trường và Nhà trường phát động.  

Như vậy, nếu sử dụng biện pháp trực tiếp sẽ quá cứng nhắc và không có hiệu quả, nên tôi lựa chọn biện pháp giáo dục nêu gương.  Mà thực tế cho thấy,  phương pháp nêu gương là phương pháp giáo dục khá hiệu quả đối với con người từ khi bắt đầu biết nhận thức. Tấm gương Bác Hồ kính yêu đã trở nên gần gũi, trìu mến và là động lực để các em phấn đấu, rèn luyện từ tấm bé cho đến khi trưởng thành. Vì vậy, tôi mạnh dạn đưa ra “ Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trường THPT Mù Cang Chải gắn với “học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”thông qua môn Ngữ văn” để áp dụng. 

 Với sáng kiến kinh nghiệm này, tôi mong muốn được góp phần đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức và  nâng cao chất lượng dạy – học môn Ngữ văn ở trường Trung học phổ thông Mù Cang Chải nói riêng và trường THPT nói chung. 

• Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến 

2.1. Mục đích của giải pháp:  

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, bảo vệ chủ nghĩa xã hội. Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì cần có những con người xã hội chủ nghĩa. Muốn làm tròn trọng trách bồi dưỡng chủ nhân tương lai của đất nước, thì một trong những đối tượng cần quan tâm, giáo dục thường xuyên là học sinh THPT – một lực lượng thế hệ trẻ. Có như vậy, họ mới có đủ phẩm chất đạo đức, năng lực “vừa hồng vừa chuyên” để đáp ứng với yêu cầu phát triển của đất nước. Do đó, quan tâm bồi dưỡng các thế hệ học sinh THPT hướng đến các mục tiêu như sau : 

Một là, bồi dưỡng đạo đức cách mạng. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc giáo dục, bồi dưỡng học sinh THPT, nội dung quan trọng hàng đầu là xây dựng đạo đức cách mạng, xác định là một trong những chuẩn mực đạo đức lối sống cho thế hệ trẻ. Bởi, “cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì tải giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”. Nội dung cốt lõi nhất của rèn luyện đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. 

Hai là , bồi dưỡng tri thức lý luận và văn hóa, khoa học – kỹ thuật. Bởi vì, theo Hồ Chí Minh, học sinh THPT phải bồi dưỡng để trở thành người vừa có đức vừa có tài. Do đó, phải được trang bị kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các kiến thức văn hóa, khoa học, kỹ thuật… sử dụng những kiến thức đó để xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại hơn trong tương lai. Ở cấp THPT thì đó là những tri thức phổ thông cơ bản, chắc chắn, thiết thực, thích ứng với yêu cầu phát triển của đất nước. 

  Ba là, bồi dưỡng về thể chất. Trong giáo dục học sinh THPT, một trong những mục tiêu được quan tâm là giáo dục thể chất. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, muốn xây dựng cuộc sống tươi đẹp hơn, đàng hoàng hơn thì phải có sức khỏe mới thành công. Vì “Một người dân yếu ớt, tức là cả nước yếu ớt, mỗi một người dân mạnh khỏe, tức là cả nước mạnh khỏe”.Ở cấp THPT cần rèn luyện thể chất cho học sinh thông qua các hoạt động tập thể, các phong trào. 

 Vì vậy, sáng kiến :“Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trường THPT Mù Cang Chải gắn với “ Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” thông qua môn Ngữ Văn” giải quyết được các vấn đề: 

 Thứ nhất, biện pháp tạo được sự hứng thú cho học sinh, được các em hưởng ứng nhiệt tình: Các em say mê tìm tòi các câu chuyện ý nghĩa, những bài hát và phim tư liệu về cuộc đời, con người Chủ tịch Hồ Chí Minh. Các em tích cực tập luyện, dựng được những hoạt cảnh sinh động và hấp dẫn.  

Thứ hai, Mỗi học sinh cảm nhận được tầm quan trọng của những đức tính quý báu của Bác Hồ trong quá trình rèn luyện được truyền tải qua mỗi câu chuyện rất xúc động và sâu sắc để từ đó các em hăng hái thi đua và tự giác làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đồng thời, các em rèn luyện được những đức tính cao đẹp: tinh thần trách nhiệm, lòng nhân ái, tinh thần đoàn kết, lòng bao dung, đức tính giản  dị… 

Thứ ba, nhờ những câu chuyện kể về Bác, các em thấy yêu cuộc sống, trân trọng tình cảm gia đình, tình cảm thầy cô, bạn bè. Chính vì vậy các em có tinh thần đoàn kết hơn, gắn bó với mái trường hơn, cuộc sống có ý nghĩa hơn, có định hướng nghề nghiệp cho tương lai… 

2.2. Nội dung giải pháp:   

2.2.1. Xây dựng kế hoạch 

Để học sinh có sự chủ động tích cực, giáo viên lập kế hoạch hoạt động cụ thể, giao nhiệm vụ cho học sinh: