Biện pháp cải thiện khả năng kể chuyện khi học Tiếng Việt lớp 1 (đủ 3 bộ sách)

Tiếng Việt lớp 1 là môn học cốt lõi để phát triển năng lực ngôn ngữ, đặc biệt kỹ năng nói – kỹ năng mà chương trình GDPT 2018 đã xác định là trọng tâm trong 11 tiết học mỗi tuần. Khả năng kể chuyện không chỉ giúp học sinh tự tin giao tiếp mà còn rèn luyện tư duy logic, sáng tạo và kỹ năng thể hiện bản thân. Tuy nhiên, nhiều em còn ngại ngùng, phát âm thiếu cảm xúc, hoặc khó truyền đạt ý tưởng trọn vẹn. Đề tài “Biện pháp cải thiện khả năng kể chuyện khi học Tiếng Việt lớp 1” đưa ra 4 biện pháp cụ thể giúp học sinh lớp 1 tự tin hơn trong nghệ thuật kể chuyện.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Theo khảo sát từ trường Tiểu học Tân Dương 1, chỉ khoảng 18 % học sinh lớp 1 kể được 2–3 đoạn câu chuyện, còn lại rất nhiều em chỉ ngập ngừng hoặc chưa kể gì. Có nhiều nguyên nhân, như thiếu động lực tương tác, ít sử dụng phương pháp trực quan, thiếu môi trường kể sáng tạo. Trong khi đó, kỹ năng nói là nền tảng để phát triển năng lực ngôn ngữ, tư duy và nhân cách theo định hướng chương trình GDPT . Vì vậy, việc xây dựng các biện pháp cải thiện kỹ năng kể chuyện là rất cần thiết và cấp bách.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Tăng cường giao tiếp, tương tác bằng câu hỏi để khơi gợi ý tưởng kể chuyện

Giáo viên đặt câu hỏi mở như “Bạn thấy gì trong tranh?”, “Bạn có cảm nhận gì khi nghe đoạn đọc?”, sử dụng kỹ thuật đàm thoại theo nhóm nhỏ và cá nhân. Qua đó, học sinh sẽ hình thành ý tưởng, logic kể chuyện và tự tin hơn khi chia sẻ. Hoạt động phản hồi liên tục giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe, khích lệ và sáng tạo.

Biện pháp 2: Sử dụng đồ dùng trực quan tranh ảnh và video trong hoạt động kể chuyện

Giáo viên chiếu tranh minh họa và video ngắn, sau đó yêu cầu học sinh quan sát kỹ, suy luận các nhân vật, tình huống và cảm xúc. Sau đó các em kể lại bằng lời của mình. Phương pháp này giúp kích thích tư duy hình ảnh, tăng vốn từ vựng, phát triển kỹ năng kể mạch lạc và gợi mở cảm xúc.

Biện pháp 3: Sử dụng phương pháp đóng vai để sân khấu hoá tiết học kể chuyện

Giờ kể chuyển thành “sân khấu nhỏ”: học sinh được phân vai, sử dụng đạo cụ đơn giản, kể câu chuyện theo kịch bản tự sáng tạo. Sau phần diễn, giáo viên và bạn nhận xét, khen ngợi và rút ra bài học. Việc này giúp phát triển kỹ năng biểu cảm, khơi dậy đam mê nghệ thuật và biến tiết kể thành trải nghiệm sống động.

Biện pháp 4: Kết hợp hoạt động trải nghiệm vẽ tranh vào tiết kể chuyện để nâng cao khả năng sáng tạo nghệ thuật

Sau khi nghe kể, học sinh được mời vẽ bức tranh liên hệ đến nội dung, sau đó lần lượt kể về tranh của mình. Hoạt động tạo cơ hội để các em nghĩ sáng tạo, gắn hình ảnh với câu chuyện và diễn đạt tốt hơn. Sản phẩm tranh kể là minh chứng sống động cho khả năng tưởng tượng và kể chuyện bằng cả hình ảnh và lời nói.

3. Điểm mới và sáng tạo của đề tài

• Sử dụng câu hỏi mở và phản hồi để học sinh tự hình thành ý tưởng kể chuyện, không áp đặt nội dung.

• Kết nối kể chuyện với tranh ảnh và video giúp tư duy đa phương tiện, rèn kỹ năng quan sát – tưởng tượng song song.

• Phương pháp đóng vai giúp học sinh phát triển kỹ năng biểu đạt cảm xúc, phát triển ngôn ngữ theo hướng thực hành tương tác.

• Việc vẽ tranh kể chuyện là sáng kiến nghệ thuật – ngôn ngữ giúp học sinh diễn đạt toàn diện và phát triển sáng tạo cá nhân.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh mạnh dạn hơn: tỷ lệ kể tự tin tăng từ 18 % lên hơn 70 % sau 1–2 tháng triển khai; phần lớn em kể lưu loát, có ngữ điệu, diễn đạt ý sáng rõ.

• Học sinh có vốn từ phong phú, biết đặt câu dài, mạch lạc; những em rụt rè đã dần tham gia kể chuyện nhóm và cá nhân.

• Tiết kể trở nên thú vị, động viên học sinh tích cực chuẩn bị: học sinh tự tìm tài liệu, tranh ảnh, đạo cụ để chuẩn bị tiết kể.

• Việc vẽ tranh kết hợp kể giúp giáo viên và phụ huynh thấy rõ năng lực sáng tạo và tiến bộ ngôn ngữ của mỗi em.

Với 4 biện pháp cụ thể – từ việc khai mở ý tưởng bằng giao tiếp, sử dụng trực quan sinh động, sân khấu hoá đóng vai đến vẽ tranh kể chuyện – đề tài “Biện pháp cải thiện khả năng kể chuyện khi học Tiếng Việt lớp 1” đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong nâng cao kỹ năng ngôn ngữ và phát triển toàn diện học sinh lớp 1. Các em không còn ngại ngần khi kể, thậm chí tìm thấy niềm yêu thích nghệ thuật. Quý thầy cô có thể tải và tham khảo toàn văn sáng kiến tại: Biện pháp cải thiện khả năng kể chuyện khi học Tiếng Việt lớp 1 (đủ 3 bộ sách)