Biện pháp lồng ghép hoạt động trải nghiệm trong môn TNXH cho học sinh lớp 1 (đủ 3 bộ sách)

Môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 theo chương trình GDPT 2018 không chỉ giúp học sinh tìm hiểu về thế giới xung quanh mà còn phát triển phẩm chất, năng lực thông qua trải nghiệm thực tế. Việc kết hợp các hoạt động trải nghiệm trong giảng dạy là cách tiếp cận mạnh mẽ, giúp học sinh rèn luyện kỹ năng giao tiếp, tư duy và sáng tạo thông qua hoạt động phong phú. Đề tài này tập trung đề xuất 5 biện pháp cụ thể nhằm tích hợp hiệu quả hoạt động trải nghiệm vào môn TNXH, tạo môi trường học tập chủ động, vui học và gắn kết.

1. Lý do chọn đề tài

Mặc dù yêu cầu phát triển năng lực học sinh được đề cao trong chương trình GDPT mới, nhưng nhiều tiết TNXH vẫn dạy truyền thống, chủ yếu học thụ động. Trong khi đó, trẻ lớp 1 cần môi trường học tập trực quan, gắn với thực tiễn để hình thành kỹ năng và thái độ tích cực. Vì vậy, việc lồng ghép hoạt động trải nghiệm là cần thiết để giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên, từ đó phát triển toàn diện về nhận thức và hành vi.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động làm quen và kết bạn giúp học sinh cởi mở, tự tin trong giao tiếp hơn

Trong các tiết đầu, giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động làm quen: ghép đôi tự giới thiệu, “bốc thăm bạn mới”, đã được chuẩn bị sẵn câu hỏi thân thiện. Hoạt động này giúp các em tự tin giao tiếp, mở rộng quan hệ bạn bè và bước đầu hình thành kỹ năng hợp tác.

Biện pháp 2: Tổ chức hoạt động thuyết trình giúp học sinh tự tin, nâng cao khả năng giao tiếp, diễn đạt

Học sinh được giao nhiệm vụ thuyết trình ngắn về chủ đề như giới thiệu gia đình, đồ dùng học tập hoặc chủ đề lớp học. Việc này giúp các em luyện nói, diễn đạt, nâng cao sự tự tin và kỹ năng thể hiện ý tưởng trước đám đông nhỏ.

Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động xây dựng tình huống giúp học sinh nâng cao khả năng giải quyết vấn đề

Giáo viên đưa ra tình huống thực tế như “Nếu bạn thấy bạn bị ốm thì làm gì?”, “Đi qua đường như thế nào cho an toàn?” rồi kết hợp trò chơi, học sinh thảo luận cách xử lý và diễn kịch tình huống. Qua đó các em phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản ứng linh hoạt.

Biện pháp 4: Tổ chức hoạt động vẽ tranh giúp học sinh phát huy khả năng sáng tạo

Giữa bài hoặc kết thúc tiết học, học sinh được vẽ tranh liên quan chủ đề: “Gia đình em”, “Ngày hội văn hóa”, “Trường em sạch đẹp”… Hoạt động này tạo cơ hội cho các em thể hiện cảm xúc, sáng tạo và ghi nhớ kiến thức thông qua hình ảnh cá nhân.

Biện pháp 5: Thiết kế quy chuẩn đánh giá hiệu quả tham gia hoạt động trải nghiệm của học sinh

Giáo viên xây dựng bộ tiêu chí đánh giá như: khả năng giao tiếp, cách xử lý tình huống, sáng tạo qua tranh vẽ, kỹ năng thuyết trình. Học sinh biết cách tự đánh giá và giáo viên đánh giá hỗ trợ. Việc này giúp đảm bảo hoạt động có chất lượng, học sinh được phản hồi và khuyến khích phát triển.

3. Điểm mới và sáng tạo của đề tài

• Lồng ghép đa dạng hoạt động trải nghiệm dành cho học sinh nhỏ, phù hợp sinh lý lứa tuổi.

• Kết hợp kỹ năng giao tiếp, tư duy sáng tạo – giải quyết vấn đề qua từng hoạt động.

• Đánh giá trải nghiệm theo hướng phản hồi, giúp học sinh chủ động cải thiện kỹ năng.

4. Hiệu quả đạt được

• Học sinh tích cực, sáng tạo, tự tin giao tiếp với bạn bè và cô giáo.

• Các em biết xử lý tình huống minh họa, vẽ tranh sáng tạo và thuyết trình mạnh dạn.

• Tiết TNXH trở nên sống động, gần gũi và hiệu quả hơn so với phương pháp giảng dạy truyền thống.

• Giáo viên dễ dàng đánh giá năng lực học sinh qua hoạt động thực tế; phụ huynh ghi nhận sự thay đổi tích cực của con em trong giao tiếp và tư duy.

Với 5 biện pháp lồng ghép hoạt động trải nghiệm thiết thực trong môn TNXH lớp 1, đề tài đã góp phần tạo dựng môi trường học tập tích cực, giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực toàn diện. Mô hình này phù hợp với chương trình GDPT 2018 và dễ áp dụng cho 3 bộ sách hiện hành, đồng thời có thể nhân rộng sang môn học khác.

👉 Tải toàn văn sáng kiến tại: Biện pháp lồng ghép hoạt động trải nghiệm trong môn TNXH cho học sinh lớp 1 (đủ 3 bộ sách)