Biện pháp mở rộng vốn từ cho học sinh lớp 1 thông qua trò chơi trong môn Tiếng Việt (đủ 3 bộ sách)

Với học sinh lớp 1, vốn từ tiếng Việt là nền tảng cốt lõi cho việc đọc, viết và tiếp nhận kiến thức sau này. Tuy nhiên, trẻ em ở độ tuổi này dễ chán, thiếu động lực và cần môi trường học sinh động, thân thiện. Việc ứng dụng trò chơi vào dạy từ vựng không chỉ giúp các em ghi nhớ hiệu quả, mà còn kích thích phát triển tư duy, kỹ năng giao tiếp và sáng tạo. Đề tài “Biện pháp mở rộng vốn từ cho học sinh lớp 1 thông qua trò chơi trong môn Tiếng Việt” đưa ra hệ thống biện pháp thiết thực, dễ áp dụng, giúp giáo viên chủ động tổ chức lớp học tích cực, vui vẻ và hiệu quả.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Nhiều giáo viên gặp khó khăn khi dạy từ vựng vì học sinh chưa hình thành được sự tò mò, dễ chán. Chương trình GDPT 2018 và bộ sách hiện hành đều yêu cầu học sinh lớp 1 phải đa dạng hóa vốn từ, xây dựng kỹ năng giao tiếp và học tập. Trong khi đó, lượng từ mới với trẻ còn là thách thức nếu chỉ truyền thụ theo cách truyền thống. Trò chơi mang yếu tố vận động, tương tác sẽ kích thích tinh thần hứng thú và thúc đẩy các em chủ động tiếp thu. Vì vậy, việc thiết kế các trò chơi theo hướng trải nghiệm và kết hợp bộ sách hiện hành là cần thiết.

2. Các biện pháp triển khai trong bài sáng kiến

Biện pháp 1: Thống nhất nội quy lớp học và quy tắc ứng xử cho học sinh dưới sự quản lý của ban cán sự lớp

Ngay từ đầu năm, học sinh trong nhóm ban cán sự lớp chủ động xây dựng nội quy như “nêu từ mới mỗi sáng”, “giúp bạn phát âm đúng”, “chơi trung thực”. Nội quy được ghi trên bảng lớp và nhắc nhở hàng tuần. Việc này giúp học sinh tự đặt ra mục tiêu học từ, hình thành trách nhiệm, tạo nền tảng để tổ chức trò chơi từ vựng.

Biện pháp 2: Xây dựng cơ chế thi đua khen thưởng công bằng, dân chủ, công khai giúp học sinh chủ động hình thành thói quen tự quản, gắn kết tập thể

Mỗi trò chơi từ vựng đều có bảng điểm, huy hiệu hoặc sticker cho nhóm/cháu đọc đúng. Điểm được cập nhật liên tục và trao trước lớp. Cách làm này thúc đẩy học sinh tương tác, hợp tác và nâng cao vốn từ thông qua tinh thần đồng đội.

Biện pháp 3: Xây dựng hoạt động truy bài 15 phút đầu giờ thiết thực, hiệu quả và nâng cao khả năng tự quản cho đội ngũ ban cán sự lớp

Ban cán sự sẽ đảm nhiệm việc tổ chức trò chơi nhỏ, ví dụ như “tìm đúng từ chủ đề hôm nay” hoặc “ghép từ nhanh”, diễn ra trong 15 phút đầu. Hoạt động giúp học sinh khởi động não bộ, tập trung và tiếp xúc từ ngữ mới trước khi vào bài học chính.

Biện pháp 4: Xây dựng ý tưởng cho tiết sinh hoạt lớp thông qua hoạt động trải nghiệm, sáng tạo

Một lần mỗi tuần, sinh hoạt lớp sẽ là thời gian các tổ lên kế hoạch chơi trò chơi từ vựng mình nghĩ ra như “đố chữ”, “xếp tranh theo từ ngữ đúng”, “nhặt từ sai”… Việc học sinh lập kế hoạch, điều hành trò chơi sẽ giúp các em sáng tạo, vận dụng vốn từ, đồng thời rèn kỹ năng tổ chức.

Biện pháp 5: Hướng dẫn học sinh ôn luyện học tập theo phương thức tự quản bản thân theo kế hoạch thời gian biểu

Giáo viên cùng học sinh lập khung thời gian biểu nhỏ: sáng đọc từ nhanh, chiều làm flashcard, tối nói từ lần nữa. Học sinh tự ghi chép và theo dõi bản thân hàng ngày. Qua mô hình này, trẻ em có thói quen ôn từ, tự kiểm tra, phát triển sự tự chủ.

3. Điểm mới và sáng tạo của đề tài

• Kết hợp trò chơi học tập với trách nhiệm nhóm qua ban cán sự và sự sáng tạo của học sinh.

• Thi đua dân chủ, khen thưởng minh bạch, tạo động lực phát triển từ vựng theo cách thức tích cực.

• Hội nhập nhiều hình thức trò chơi nội dung và tương tác, giúp học sinh chủ động tiếp thu.

• Rèn kỹ năng tự quản và lên kế hoạch, phát triển cả phẩm chất và năng lực cho học sinh.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh thích thú tham gia trò chơi và thể hiện khả năng ghi nhớ, đọc – viết từ mới rõ rệt.

• Hoạt động truy bài giúp kỹ năng đọc được cải thiện từ tuần đầu, học sinh ít sai phát âm.

• Sinh hoạt lớp trở nên sôi nổi, sáng tạo, nhiều em tự thiết kế trò chơi thú vị cho bạn bè.

• Kết quả bài kiểm tra từ và giao tiếp tăng rõ so với đầu năm, độ nhận biết từ mới đạt trên 80 %.

• Phụ huynh thấy trẻ em chủ động học từ ở nhà theo thời gian biểu và sử dụng flashcard TikTok/hình ảnh.

Đề tài “Biện pháp mở rộng vốn từ cho học sinh lớp 1 thông qua trò chơi trong môn Tiếng Việt” đã giới thiệu một chuỗi biện pháp sáng tạo, gắn kết trò chơi – trách nhiệm – tự quản – ôn luyện – sáng tạo. Các biện pháp này giúp học sinh ghi nhớ từ mới hiệu quả, rèn luyện kỹ năng đọc – viết – giao tiếp, đồng thời phát triển kỹ năng mềm. Quý thầy cô có thể tải và tham khảo toàn văn tài liệu sáng kiến tại: Biện pháp mở rộng vốn từ cho học sinh lớp 1 thông qua trò chơi trong môn Tiếng Việt (đủ 3 bộ sách)