Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy học vần Tiếng Việt 1 (đủ 3 bộ sách)

Dạy học vần Tiếng Việt 1 là nền tảng quan trọng trong phát triển năng lực đọc – viết – tư duy cho học sinh tiểu học. Song việc dạy truyền thống thường gây nhàm chán, chưa đáp ứng được nhu cầu học đa dạng và phát triển năng lực cá nhân. Đề tài “Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy học vần Tiếng Việt 1” được xây dựng nhằm mang đến các giải pháp cụ thể, sáng tạo, ứng dụng công nghệ và hoạt động trải nghiệm, giúp tiết học trở nên sinh động, hiệu quả và hấp dẫn hơn cho học sinh theo cả 3 bộ sách.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Thực tiễn nhiều lớp 1 cho thấy một số học sinh đọc chậm, phát âm khó, lười viết và dễ mất tập trung. Việc thiếu phân hóa theo năng lực khiến các em giỏi không được thử thách, học yếu dễ bỏ lỡ nội dung. Trong khi đó, chương trình GDPT 2018 định hướng phát triển năng lực toàn diện, đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp giảng dạy vần – âm – vần để phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ nhỏ và đa dạng bộ sách. Vì vậy, biện pháp kết hợp phân hóa, công nghệ và phối hợp phụ huynh là rất cấp thiết.

2. Các biện pháp triển khai trong bài sáng kiến

Biện pháp 1: Phân nhóm học sinh theo năng lực để có kế hoạch bồi dưỡng cụ thể, hiệu quả

Giáo viên đánh giá đầu năm về khả năng đọc – viết – phát âm, từ đó chia nhóm cơ bản, trung bình và nâng cao. Mỗi nhóm có bài tập và phương pháp phù hợp như: nhóm yếu học lại rồi viết, nhóm giỏi tham gia đọc tự do, nhóm trung bình hỗ trợ bạn. Việc này giúp cá nhân hóa học tập, vừa duy trì tiến độ chung, vừa tạo được động lực cải thiện học tập. Điểm mới là phân hóa chung-lẻ để đảm bảo không bỏ ai lại phía sau.

Biện pháp 2: Xây dựng không khí học tập năng động thông qua các trò chơi vận động và trò chơi trên phần mềm Quizizz, Bamboozle

Giáo viên kết hợp trò chơi như ú tim tìm từ, ghép vần nhảy theo hướng dẫn, chơi Quizizz ghép câu, tổ chức Bamboozle tranh đội ghép âm và hình ảnh. Các hoạt động này giúp học sinh học vần qua vận động, cảm giác rung động và tương tác liên tục. Điểm sáng tạo là kết hợp giữa trò chơi vận động thực và trò chơi số, giúp các em vừa chơi vừa học, tạo hứng thú từ đầu đến cuối tiết học.

Biện pháp 3: Giao nhiệm vụ linh hoạt theo hình thức học tập và tính chất hoạt động giúp tiết học sinh động, tránh nhàm chán

Thay vì dạy đồng đều, giáo viên cho từng học sinh hoặc nhóm lên bảng giới thiệu âm mới, viết câu ví dụ, giải thích từ mới; học sinh yếu đọc nhiều lần, học sinh năng tham gia trò chơi câu hỏi sáng tạo. Việc này giúp từng em đóng vai chủ động, không ngồi im nghe, tránh thụ động. Điểm mới là linh hoạt vai trò – hoạt động để duy trì sự hứng khởi ngay cả trong tiết học vần.

Biện pháp 4: Sử dụng phần mềm chỉnh sửa ảnh Canva giúp học sinh nâng cao khả năng đọc và viết âm vần

Giáo viên yêu cầu học sinh dùng bảng mẫu trên Canva để viết vần, chọn hình ảnh minh họa, thay đổi font chữ, màu sắc – kết hợp chức năng ghi âm hoặc gắn sticker vẽ minh họa. Kết quả là sản phẩm vừa học vừa sáng tạo, chia sẻ lên bảng lớp hoặc lớp học online. Điểm mới là tích hợp mỹ thuật, thiết kế và ngôn ngữ trong một hoạt động tương tác.

Biện pháp 5: Kết hợp với phụ huynh học sinh để rèn luyện kỹ năng đọc, viết âm, vần thông qua phần mềm học tập Quizlet và video hướng dẫn

Giáo viên cung cấp link Quizlet với các bộ flashcard âm-vần, video mẫu đọc chuẩn, hướng dẫn phụ huynh cách đồng hành con học tại nhà. Qua đó, học sinh ôn luyện định kỳ, phụ huynh giám sát và hỗ trợ, giúp nâng cao tương tác gia đình – nhà trường. Điểm sáng tạo là tạo môi trường “đọc – viết chuyên nghiệp từ lớp đến nhà”.

3. Điểm mới và sáng tạo của đề tài

• Phân hóa học sinh theo năng lực để cá nhân hóa nội dung học, đảm bảo phù hợp từ đầu.

• Kết hợp trò chơi vận động với trò chơi số hóa như Quizizz và Bamboozle để kích thích toàn diện.

• Linh hoạt vai trò học tập, giúp học sinh chủ động chia sẻ, tìm hiểu và thực hành.

• Ứng dụng Canva để tạo sản phẩm có yếu tố thiết kế, mỹ thuật và công nghệ.

• Đồng hành cùng phụ huynh thông qua ứng dụng quiz và video hướng dẫn, giúp học sinh tích cực học tại nhà.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh lớp 1 hào hứng hơn trong tiết học vần; khả năng phát âm, đọc đúng và viết hoàn thiện tăng rõ so với đối chứng.

• Kết quả qua Quizizz ghi nhận tỷ lệ trả lời đúng của học sinh cải thiện trung bình 20–30 %.

• Phân hóa giúp nhóm yếu cải thiện rõ, nhóm giỏi tiếp tục phát huy khả năng.

• Hoạt động phối hợp phụ huynh giúp số giờ ôn luyện tại nhà tăng 2–3 lần, phụ huynh tích cực hỗ trợ con.

• Giáo viên tiết kiệm thời gian soạn bài, tiết lesson trở nên sáng tạo, dễ lan rộng cho các giáo viên khác.

Với chuỗi biện pháp kết hợp phân hóa năng lực, hoạt động vận động – số hóa, thiết kế sáng tạo trên Canva và phối hợp gia đình, đề tài “Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy học vần Tiếng Việt 1” đã tạo nên môi trường học tập hiện đại, tương tác đa chiều và hiệu quả rõ rệt. Các tiết học trở nên sinh động, phát triển toàn diện kỹ năng đọc – viết – sáng tạo – tự học. Quý thầy cô có thể tải và tham khảo toàn văn sáng kiến tại: Biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy học vần Tiếng Việt 1 (đủ 3 bộ sách)