Lồng ghép các kỹ thuật dạy học tích cực để học tốt môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 1 (đủ 3 bộ sách)

Phương pháp dạy học tích cực đang trở thành xu hướng giáo dục toàn cầu, giúp học sinh nâng cao năng lực tư duy, sáng tạo và chủ động học tập. Trong môn Tiếng Việt lớp 1, áp dụng các kỹ thuật như “khăn trải bàn”, “mảnh ghép”, đóng vai và trò chơi là cách hiệu quả để kích hoạt sự tương tác, sáng tạo và hợp tác của học sinh nhỏ tuổi. Đề tài “Lồng ghép các kỹ thuật dạy học tích cực để học tốt môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 1” nhằm giới thiệu cụ thể 4 biện pháp giúp tiết học trở nên sống động và hiệu quả theo bộ sách giáo khoa hiện hành.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Theo định hướng giáo dục mới, học sinh cần phát triển toàn diện – cả kiến thức lẫn năng lực cá nhân, đặc biệt khả năng giao tiếp, hợp tác và tự học, nhưng tiết Tiếng Việt 1 thường còn thụ động, thiếu tương tác. Việc áp dụng kỹ thuật dạy học tích cực sẽ giúp thay đổi cách tiếp cận truyền thống, kích hoạt sự tham gia chủ động và tư duy logic từ đầu cấp, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 6–7 tuổi.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1 – Kỹ thuật “Khăn trải bàn” giúp học sinh phát triển hợp tác nhóm

GV chia lớp thành các nhóm 4 em, phát tờ “khăn trải bàn” gồm các ô trống. Mỗi cá nhân viết ý kiến về từ vựng, câu chuyện hoặc nội dung Tiếng Việt vào ô của mình. Sau đó, cả nhóm thảo luận, thống nhất và ghi kết quả vào ô giữa. Kỹ thuật này giúp học sinh học tập tích cực, không phụ thuộc vào bạn giỏi và phát triển trách nhiệm cá nhân trong nhóm.

Biện pháp 2 – Kỹ thuật “Mảnh ghép” để mở rộng vốn từ và ngôn ngữ

GV chia nội dung từ vựng thành các chủ đề nhỏ (máu, cảnh, vật dụng…), mỗi nhóm nhận 1 “mảnh”. Nhóm nghiên cứu, thảo luận, sau đó trở thành “chuyên gia” truyền đạt kiến thức cho nhóm khác. Kỹ thuật này thúc đẩy học sinh tư duy sâu, mở rộng ngôn ngữ qua hợp tác và chủ động tìm hiểu.

Biện pháp 3 – Kỹ thuật trò chơi nâng cao hứng thú và kích thích tư duy

GV tổ chức trò chơi ghép vần, xếp câu đúng nghĩa, hoặc Bamboozle, Quizizz theo nội dung lớp học. Hình thức chơi nhóm tạo sự hào hứng, năng động và củng cố kiến thức bằng tư duy phản xạ nhanh. Đây là cách ứng dụng trò chơi hiệu quả, theo tinh thần “vừa học, vừa chơi” của học sinh lớp 1 .

Biện pháp 4 – Kỹ thuật đóng vai giúp phát triển sáng tạo và tự tin

Tiết học chuyển thành “sân khấu nhỏ”: học sinh được giao vai trong các đoạn hội thoại, câu chuyện ngắn, dùng đạo cụ đơn giản. Các em tự nhập vai, biểu cảm, thuyết trình trước lớp và nhận phản hồi tích cực từ bạn và GV. Kỹ thuật này giúp học sinh tự tin nói lên suy nghĩ bằng ngôn ngữ rõ ràng và tự nhiên .

3. Điểm mới và sáng tạo của đề tài

• Tích hợp bốn kỹ thuật dạy học tích cực khác nhau, thay vì sử dụng rời rạc, giúp học sinh trải nghiệm đa dạng cách học.

• Học sinh được đóng vai, mảnh ghép, tự lên ý tưởng, tăng sự chủ động và sáng tạo ngay từ đầu cấp.

• Kết hợp cá nhân – nhóm – toàn lớp tạo nền tảng giao tiếp, hợp tác và phát triển năng lực xã hội.

• Các kỹ thuật này phù hợp lứa tuổi lớp 1, dễ triển khai, linh hoạt theo từng nội dung bài học và thể hiện sự đổi mới trong tổ chức lớp học.

4. Hiệu quả thực nghiệm

• Học sinh hào hứng tham gia, khả năng nhớ từ, diễn đạt và phát âm được cải thiện rõ qua các trò chơi và hoạt động nhóm.

• Sự tương tác giữa các em tăng: học sinh yếu được hỗ trợ, học sinh giỏi phát triển kỹ năng hướng dẫn.

• Kỹ năng nói trước lớp và kể chuyện được nâng cao: nhiều em giảm ngại ngùng, trôi chảy hơn.

• Giáo viên nhận thấy tiết học sôi nổi nhưng có cấu trúc rõ, hiệu quả học cao.

• Mô hình được áp dụng nhân rộng trong cùng khối và chia sẻ với đồng nghiệp hiệu quả.

Đề tài “Lồng ghép các kỹ thuật dạy học tích cực để học tốt môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 1” đã mang đến phương pháp đổi mới sinh động, hiệu quả và phù hợp thực tế. Bằng cách vận dụng các kỹ thuật như “khăn trải bàn”, “mảnh ghép”, trò chơi, đóng vai, học sinh được phát triển toàn diện: ngôn ngữ, tư duy, sáng tạo và giao tiếp. Quý thầy cô có thể tải và tham khảo toàn văn tài liệu sáng kiến tại: Lồng ghép các kỹ thuật dạy học tích cực để học tốt môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 1 (đủ 3 bộ sách)