Nâng cao khả năng nhận biết và vận dụng kiến thức về hình học trong môn Toán lớp 1 (đủ 3 bộ sách)

Hình học là nội dung nền tảng quan trọng trong Toán học, giúp học sinh phát triển tư duy không gian, hình ảnh và khả năng hình dung trừu tượng. Tuy nhiên, ở lứa tuổi lớp 1, trẻ thường gặp khó khăn trong việc phân biệt và áp dụng các hình học cơ bản nếu chỉ học qua sách giáo khoa truyền thống. Do đó, đề tài “Nâng cao khả năng nhận biết và vận dụng kiến thức về hình học trong môn Toán lớp 1” đề xuất chuỗi biện pháp thực tiễn qua trải nghiệm, trò chơi và mô hình trực quan, giúp học sinh phát triển toàn diện theo định hướng GDPT 2018.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Theo quan sát thực tế, học sinh lớp 1 thường phát triển mạnh về nhận thức hình ảnh, chưa đủ cụ thể trừu tượng khi học các khái niệm hình học. Giáo viên có xu hướng dạy theo sách hơn là qua vận động, trải nghiệm và khám phá. Kết quả là phần lớn các em chưa nhận biết đúng dạng hình, viết tên hoặc áp dụng chưa chính xác. Việc lồng ghép mô hình, trải nghiệm và trò chơi sẽ giúp kiến thức trở nên gần gũi và dễ nhớ hơn.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Tăng cường vận dụng mô hình hình học, lồng ghép kiến thức thực tiễn

Giáo viên chuẩn bị mô hình 3D và đồ vật thực (hộp vuông, khối trụ, bóng,…), sau đó cho học sinh nhận biết, phân loại vừa quan sát vừa động tay vào mô hình. Hoạt động này giúp học sinh liên hệ kiến thức với thực tế quanh mình, rèn kỹ năng quan sát, ghi nhớ lâu hơn.

Biện pháp 2: Tổ chức hoạt động trải nghiệm sưu tầm hình phẳng kết hợp kỹ thuật “trạm học”

Học sinh được chia thành nhóm và di chuyển qua các “trạm học” – mỗi trạm có nhiệm vụ sưu tầm hình phẳng: hình tam giác, hình vuông, hình tròn… từ sách, tạp chí hoặc môi trường xung quanh. Mỗi nhóm ghi lại hoặc vẽ hình, dán vào bảng trạm. Phương pháp này giúp học sinh chủ động tìm hiểu, phát triển kỹ năng làm việc nhóm và nhận biết chủ động.

Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh cắt, ghép, xếp hình kích thích tư duy sáng tạo

Giáo viên chuẩn bị giấy bìa, kéo, sticker. Học sinh tự cắt ghép hình từ các phần hình phẳng để tạo thành hình ghép mới (ví dụ ghép tam giác thành ngôi nhà). Việc này giúp học sinh thực hành kỹ năng thị giác, tư duy sáng tạo, nhận biết mối quan hệ giữa các hình.

Biện pháp 4: Tổ chức trò chơi tương tác về hình học

Các trò chơi đơn giản như: “Ai tìm được nhiều hình tròn nhất?”, “Xếp hình đúng nhịp – đội nào nhanh?”, hoặc trò chơi thi đua giữa các tổ. Giáo viên có thể dùng flashcard hoặc bảng tương tác để tổ chức. Trò chơi tạo không khí thi đua, kích thích tư duy phản xạ và khả năng nhận biết hình học nhanh.

3. Điểm mới và sáng tạo của đề tài

• Kéo kiến thức hình học từ sách vở ra môi trường thực tế, thúc đẩy học sinh tương tác trực tiếp và bền nhớ.

• Phối hợp giữa trải nghiệm cá nhân (mô hình, cắt ghép) và hoạt động nhóm (trạm học, trò chơi), giúp học sinh phát triển toàn diện.

• Kỹ thuật “trạm học” giúp tiết hoc trở nên động, chuyên biệt nội dung hơn và phát triển kỹ năng làm việc nhóm.

• Biến tiết Toán hình thành cấu trúc sống động, chuyển từ lý thuyết sang khám phá – trải nghiệm – vận dụng giải quyết vấn đề.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh nhận biết hình chính xác hơn, khả năng gọi tên và phân biệt hình đạt trên 90% khi kiểm tra thực hành.

• Các em chủ động hơn trong tiết học, tham gia sôi nổi vào các hoạt động nhóm.

• Tư duy sáng tạo được khuyến khích qua hoạt động ghép hình và chơi trò chơi.

• Giáo viên tiết kiệm thời gian chuẩn bị, có bộ hoạt động mẫu để triển khai theo giai đoạn.

• Phụ huynh đánh giá cao tinh thần học tập và khả năng khám phá của con em.

Qua việc triển khai biện pháp mô hình trực quan, trải nghiệm nhóm qua “trạm học”, hoạt động cắt ghép và trò chơi toán học, đề tài “Nâng cao khả năng nhận biết và vận dụng kiến thức về hình học trong môn Toán lớp 1” đã tạo nên ngữ cảnh học tập phong phú, hấp dẫn và hiệu quả. Quý thầy cô có thể tải và tham khảo toàn văn sáng kiến kinh nghiệm tại: Nâng cao khả năng nhận biết và vận dụng kiến thức về hình học trong môn Toán lớp 1 (đủ 3 bộ sách)