Phát huy năng lực sáng tạo của học sinh khi học chủ đề làm quen với hình phẳng, hình khối Toán 3 (đủ 3 bộ sách)

Trong chương trình Toán lớp 3 theo định hướng phát triển năng lực, nội dung hình học đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tư duy không gian và rèn luyện khả năng liên hệ thực tiễn cho học sinh. Tuy nhiên, với học sinh tiểu học, việc tiếp cận các khái niệm như hình phẳng, hình khối hay góc vuông, góc không vuông có thể khô khan nếu không có phương pháp giảng dạy sinh động. Xuất phát từ nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học, đề tài “Phát huy năng lực sáng tạo của học sinh khi học chủ đề làm quen với hình phẳng, hình khối Toán 3” đã được thực hiện, nhằm tạo ra môi trường học tập tích cực, giúp học sinh vừa nắm chắc kiến thức, vừa được phát huy khả năng quan sát, tư duy và sáng tạo.

1. Lý do chọn đề tài

Qua thực tế giảng dạy, nhiều học sinh lớp 3 còn thụ động trong việc nhận biết hình học và gặp khó khăn khi vận dụng kiến thức vào giải quyết tình huống thực tế. Bên cạnh đó, tiết học về hình học dễ trở nên đơn điệu nếu giáo viên chỉ sử dụng hình vẽ có sẵn trong sách. Để kích thích sự sáng tạo và tăng hứng thú học tập cho học sinh, việc vận dụng các biện pháp tích cực như tình huống gợi mở, hoạt động trải nghiệm và kỹ thuật trạm là vô cùng cần thiết. Đề tài này không chỉ phù hợp với tinh thần đổi mới giáo dục mà còn đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT 2018.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Lồng ghép tình huống giúp học sinh nâng cao khả năng giải quyết vấn đề về hình học

Giáo viên đưa ra các tình huống thực tế như: “Bạn An muốn làm một hộp quà hình lập phương, em hãy tư vấn cho bạn nên chọn loại bìa như thế nào?” để học sinh thảo luận và giải quyết vấn đề. Việc đặt học sinh vào bối cảnh thực tế sẽ khơi dậy sự sáng tạo, khả năng suy luận, giúp các em không chỉ học lý thuyết mà còn hiểu rõ cách áp dụng kiến thức hình học vào cuộc sống.

Biện pháp 2: Đổi mới phong phú cách nhận biết, mô phỏng góc vuông, góc không vuông

Thay vì chỉ minh họa bằng thước ê ke, giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng các đồ vật quen thuộc như sách, hộp sữa, bàn học để nhận biết và mô phỏng các góc vuông, góc không vuông. Ngoài ra, hoạt động vẽ tranh sáng tạo với hình có chứa góc vuông được lồng ghép nhằm rèn luyện tư duy hình học và giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách tự nhiên, sinh động hơn.

Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm giúp học sinh nâng cao khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn

Học sinh được trải nghiệm các hoạt động như “xây mô hình từ que kem, ống hút”, “tìm hình khối quanh em” hay “thiết kế vật dụng từ hình học”. Thông qua đó, các em phát triển khả năng quan sát, tưởng tượng và sử dụng kiến thức toán học để giải quyết vấn đề thực tế, đồng thời nâng cao kỹ năng làm việc nhóm và thuyết trình sản phẩm của mình.

Biện pháp 4: Tổ chức lớp học theo kỹ thuật trạm giúp học sinh chủ động nắm bắt kiến thức

Giáo viên thiết kế 4–5 trạm học tập với nội dung khác nhau như: trạm nhận diện hình học, trạm mô phỏng hình khối bằng đất nặn, trạm đo đạc thực tế, trạm vẽ sáng tạo,… Học sinh được chia nhóm và luân phiên hoạt động tại các trạm. Phương pháp này giúp các em học tập tích cực, chủ động, phát huy tính tự lập, sáng tạo và trách nhiệm với nhiệm vụ được giao.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Tích hợp đa dạng kỹ thuật dạy học tích cực vào chủ đề hình học lớp 3.

• Tăng cường trải nghiệm thực tế thay vì học hình học trên giấy.

• Giúp học sinh hình thành tư duy trực quan và khả năng vận dụng linh hoạt.

• Gắn kết nội dung học với hoạt động sáng tạo, mỹ thuật, thủ công.

• Khơi dậy niềm vui học toán và tinh thần tự học của học sinh.

4. Hiệu quả của đề tài

Việc áp dụng các biện pháp trên đã giúp học sinh yêu thích môn Toán hơn, mạnh dạn sáng tạo và tích cực tham gia vào các hoạt động học tập. Tỷ lệ học sinh hiểu và ghi nhớ kiến thức hình học tăng đáng kể. Các sản phẩm học tập từ mô hình trải nghiệm cũng được phụ huynh đánh giá cao. Giáo viên có thêm nhiều công cụ và hình thức tổ chức lớp học phong phú, hiệu quả. Nhà trường ghi nhận đây là hướng đổi mới khả thi, dễ nhân rộng trong thực tiễn dạy học.

Đề tài “Phát huy năng lực sáng tạo của học sinh khi học chủ đề làm quen với hình phẳng, hình khối Toán 3” đã mở ra cách tiếp cận mới trong dạy học hình học, giúp học sinh học bằng trải nghiệm, sáng tạo và chủ động. Đây là sáng kiến thiết thực, dễ triển khai và phù hợp với tinh thần chương trình giáo dục mới.

📘 Mời quý thầy cô xem chi tiết toàn văn tài liệu tại: Phát huy năng lực sáng tạo của học sinh khi học chủ đề làm quen với hình phẳng, hình khối Toán 3 (đủ 3 bộ sách)