SKKN Biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 (Bộ sách Cánh diều) (W+PPT)

1. Tên báo cáo biện pháp: Biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 (Bộ sách Cánh diều)
2. Tác giả

– Họ và tên:

– Trình độ chuyên môn:

– Chức vụ, đơn vị công tác:

– Điện thoại:                                                 Email:

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn biện pháp

Sự đổi mới của giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc đáp ứng những thách thức và cơ hội mà thế giới hiện đại đặt ra. Trong một thế giới đang liên tục tiến bộ và phát triển, học sinh cần được trang bị những kỹ năng và kiến thức phù hợp để họ có thể thích ứng và đóng góp vào xã hội. Với mục tiêu của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, việc áp dụng các phương pháp dạy học mới là cần thiết để đảm bảo sự phát triển toàn diện cho học sinh.

Môn Tiếng Việt ở Tiểu học có rất nhiều phân môn, lấy nguyên tắc dạy học giao tiếp làm định hướng cơ bản, giáo viên cần phải nắm rõ nhiệm vụ của từng  phân môn để nhằm thực hiện mục tiêu hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng tiếng Việt (Nghe, nói, đọc, viết) giúp các em học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Tập đọc hay hoạt động đọc là một phân môn thực hành mang tính tổng hợp, nhiệm vụ quan trọng nhất là hình thành và phát triển kĩ năng đọc cho học sinh. Rèn luyện kỹ năng đọc giúp học sinh giải mã được các tín hiệu ngôn ngữ, thông hiểu văn bản, giúp các em cảm thụ tốt hơn cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Thông qua các bài văn học sinh hiểu thêm về các vùng miền của đất nước, hiểu được công sức của các tầng lớp nhân dân đang ra sức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hiểu được các truyền thống quý báu của dân tộc.

Do đó, để tổ chức dạy kĩ năng đọc cho học sinh, giáo viên cần hiểu rõ quá trình đọc, nắm bản chất của kỹ năng đọc. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh khi đọc hay cơ chế của đọc là cơ sở của việc dạy đọc. Mặt khác, phương pháp dạy Hoạt động đọc phải dựa trên những cơ sở của ngôn ngữ học. Nó liên quan mật thiết với một số vấn đề của ngôn ngữ học như: vấn đề chính âm, chính tả, chữ viết, ngữ điệu (thuộc ngữ âm học), vấn đề nghĩa của từ, của câu, đoạn, bài (thuộc từ vựng học, ngữ nghĩa học), vấn đề dấu câu, các kiểu câu (thuộc ngữ pháp học). Bốn phẩm chất của đọc không thể tách rời những cơ sở của ngôn ngữ học. Giáo viên không coi trọng đúng mức những cơ sở này thì việc dạy học sẽ mang tính tùy tiện và không đảm bảo tính hiệu quả.

Trong quá trình đổi mới giáo dục, một công cụ hỗ trợ quan trọng đã được ra đời để giúp tăng cường quá trình giảng dạy và học tập, đó chính là bộ sách Cánh diều. Bộ sách này đã được thiết kế dựa trên những nguyên tắc và phương pháp giáo dục tiên tiến, nhằm khuyến khích sự tư duy sáng tạo, kỹ năng xử lý thông tin và khám phá cho học sinh. Một trong những điểm đặc biệt của bộ sách Cánh diều chính là sự khuyến khích tư duy sáng tạo của học sinh. Thay vì chỉ đơn thuần truyền đạt kiến thức, sách tập trung vào việc phát triển khả năng tư duy sáng tạo của học sinh thông qua các bài tập, câu chuyện và hoạt động thực tế. Điều này giúp học sinh phát triển khả năng sáng tạo, tư duy linh hoạt và khả năng giải quyết vấn đề, kỹ năng cần thiết trong thế giới hiện đại.

Xuất phát từ những cơ sở trên, tôi quyết định lựa chọn thực hiện biện pháp với đề tài: Biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 (Bộ sách Cánh diều).

2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

– Phạm vi nghiên cứu: 30 em học sinh lớp 2… trường Tiểu học …

– Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp rèn luyện kỹ năng đọc môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 theo Bộ sách Cánh diều.

3. Mục đích nghiên cứu

Sáng kiến được tiến hành nhằm giúp học sinh đặc biệt là các em học sinh ở các lớp nhỏ đọc đúng, đọc hay, đọc thành thạo các văn bản. Đây là giai đoạn quan trọng để rèn luyện kỹ năng đọc cho các em. Bên cạnh đó, sáng kiến cũng góp phần đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng dạy phân môn Tập đọc lớp 2 – Bộ sách Cánh diều nói riêng và dạy học Tiếng Việt ở Tiểu học nói chung.

PHẦN NỘI DUNG

1. Nội dung các biện pháp của tác giả đã thực hiện 

Xuất phát từ những nguyên nhân trên, tôi vận dụng những kinh nghiệm đúc rút được qua thực tiễn dạy học những năm học trước để cố gắng làm sao giảm được tỉ lệ số học sinh đọc lệch chuẩn, tăng dần số học sinh đọc đúng chuẩn và rèn luyện cho các em tính cẩn thận, chăm chỉ, kiên trì, nhẫn nại ở mọi nơi, mọi lúc, ở tất cả các môn học. Theo tôi, để giúp học sinh đọc đúng chuẩn phải là cả một quá trình giảng dạy và rèn luyện cho các em xuyên suốt lâu dài chứ không phải là ngày một ngày hai, vì vậy giáo viên cần phải kiên nhẫn, tận tâm, tận tụy tìm biện pháp khắc phục với học sinh. Bản thân tôi đã đề ra biện pháp và tổ chức thực hiện cụ thể như sau: 

1.1. Rèn kỹ năng đọc thành tiếng

Đọc thành tiếng là một biện pháp không thể thiếu được trong dạy học Tập đọc. Luyện đọc thành tiếng là cơ hội để tôi trực tiếp dạy và rèn kĩ năng đọc cho từng học sinh.

Kĩ năng đọc của học sinh lớp 2 nói chung, đặc biệt ở lớp 2… tôi đang trực tiếp giảng dạy nói riêng chưa thật hoàn thiện nên trong việc rèn đọc, tôi chỉ yêu cầu học sinh đọc đúng và tiến tới đọc hay.

Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc đúng là không đọc thừa, không sót từng âm, vần, tiếng. Đọc đúng phải thể hiện đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Nói cách khác, đọc đúng là không đọc theo cách phát âm địa phương lệch chuẩn.

Trong quá trình luyện đọc học sinh thường phát âm sai các phụ âm đầu, và thanh điệu, tôi đã hướng dẫn học sinh luyện theo mẫu. Luyện đọc theo mẫu là phương pháp chủ yếu trong quá trình luyện đọc đúng cho học sinh. Nghĩa là trước hết giáo viên không được yêu cầu học sinh làm cái gì mà chính mình cũng không làm được. Muốn học sinh đọc thành tiếng tốt, đọc đúng, đọc hay, phải biết quan sát cách đọc của học sinh, biết nghe học sinh đọc. Nghĩa là học sinh phải có khả năng nhận ra những gì mà học sinh đọc đúng mẫu, hay đọc sai lệch những thông tin của bài đọc và mẫu của giáo viên. Đồng thời biết tái hiện lời đọc của học sinh với lời đọc mẫu. Để luyện đọc đúng cho các em, tôi thường tạo điều kiện cho các em tự nghe lời đọc của mình một cách khách quan nhất.

Trong quá trình hướng dẫn học sinh đọc thành tiếng, tôi thường hướng dẫn học sinh ngồi đúng ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách, cổ và đầu phải thẳng. Khi được gọi đọc bài phải bình tĩnh tự tin, đứng lên phải đọc to rõ ràng, tư thế đọc phải thoải mái, sách được mở rộng và cầm bằng hai tay.

Để luyện cho học sinh đọc to, tôi thường động viên các em tự tin đồng thời luyện cho các em kỹ thuật nâng giọng cao hơn để đọc to hơn cũng như luyện cho các em cách thở sâu lấy hơi. Nhưng đọc to cũng không có nghĩa là đọc quá to hoặc gào lên. Có những học sinh nhầm tưởng rằng đọc càng to càng tốt nên đã gào lên, những lúc như thế tôi thường giải thích cho học sinh hiểu là đọc cần điều chỉnh âm độ ,trường độ đủ để cả lớp nghe hay. Sau đó tôi đọc mẫu để học sinh nhận rõ độ lớn của giọng đọc như thế nào là vừa phải, để các em bắt chước, không những đọc to mà còn phải luyện đọc đúng. Trước hết, tôi thường luyện cho học sinh đọc không bỏ sót tiếng, không thêm tiếng, không lạc dòng trên với dòng dưới, tôi đọc mẫu rồi cho học sinh luyện đọc cá nhân, đọc nhóm, đọc đồng thanh, đọc theo vai.

Ví dụ: Khi dạy Bài: Một ngày hoài phí, trang 17, Tiếng Việt 2, tập 1 – Bộ sách Cánh diều, tôi hướng dẫn cho học sinh đọc những từ ngữ khó đọc như:  quyển truyện, cuốn sách, hạt thóc, máy gặt đập,… các từ khó phát âm đối với học sinh như những từ có âm đầu hay lẫn lộn l hoặc n (làm, là, lời) hoặc các từ khác (thủ thư, thiếp đi,…). Tôi cho những học sinh đọc đúng chính tả đọc trước sau đó cho các em phân tích, gọi những học sinh hay đọc sai đọc theo bạn, cứ như vậy các em đọc tốc độ chậm và đọc sai đó đã hiểu được mình cần đọc như thế nào mới đúng với bài đọc.

Với những học sinh đọc sai tiếng, tôi yêu cầu đọc lại và gợi ý sửa lỗi phát âm (có thể phải mô tả hoạt động của cơ quan phát âm và phát âm mẫu để học sinh làm theo, chỉ cần các em nhận biết được cách phát âm và có ý thức phát âm đúng, chưa đòi hỏi phải sửa ngay lỗi đã mắc. Nếu học sinh đọc sai từ (đọc tách rời các tiếng trong từ phức), tôi sẽ hướng dẫn giúp các em nhận biết được nghĩa của từ để có cách đọc đúng (không được đọc tách rời các tiếng trong từ).

Nếu tiếng, từ trong bài có ít học sinh đọc sai thì tôi chỉ cần sửa riêng cho từng cá nhân, nếu nhiều học sinh đọc sai thì phải cần hướng dẫn sửa chung cho cả lớp kết hợp sửa cá nhân.

Trong việc luyện đọc cho học sinh, tôi luôn luôn có ý thức chú ý nghe học sinh đọc để có cách hướng dẫn cho từng em thích hợp, khuyến khích học sinh trong lớp nhận xét cách đọc bài của bạn chỉ ra chỗ bạn đọc sai, cho học sinh đó đọc lại nhằm giúp học sinh rút kinh nghiệm để luyện đọc tốt hơn.

Tóm lại, rèn kỹ năng đọc thành  tiếng cho học sinh lớp 2 đặc biệt quan trọng, theo phương pháp trên sai đến đâu giáo viên chú ý sửa lỗi cho học sinh đến đó mang lại kết quả tốt cho chất lượng đọc lớp tôi. Nhóm các em đọc sai âm vần nguyên âm đôi đã tiến bộ rõ rệt, các em  tự tin đọc bài trước lớp.

1.2. Rèn kỹ năng đọc thầm, kỹ năng đọc hiểu

* Rèn kỹ năng đọc thầm

Đọc thầm giúp các em đọc đúng văn bản và hiểu biết về nội dung của bài tập đọc và giúp các em tự tin khi đọc trước lớp. Đây là bước luyện đọc không thể thiếu trong khi dạy hoạt động chia sẻ và đọc lớp 2. Để rèn luyện kĩ năng này, tôi đã thực hiện như sau:

Dựa vào mục tiêu tiết học tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh nhằm định hướng việc đọc – hiểu (đọc câu, đọc đoạn hay khổ thơ nào, đọc để biết, để hiểu, để nhớ điều gì). Có đoạn văn, khổ thơ tôi cho học sinh đọc thầm đến hai ba lượt với thời gian nhanh dần và thực hiện nhiệm vụ, yêu cầu từ dễ đến khó, nhằm trau dồi kỹ năng đọc – hiểu cho các em.

Gọi học sinh đọc mẫu trước lớp (Trước khi có tiết học tôi thường cùng học sinh đọc mẫu luyện đọc thật tốt).

– Yêu cầu học sinh dùng mắt theo dõi đọc thầm theo bạn đọc mẫu (đầu năm lớp 2 tôi yêu cầu học sinh chỉ tay theo từ bạn đọc, cô đọc mẫu).

– Quan sát, theo dõi, giúp đỡ học sinh chậm tiến bộ môn tập đọc.

– Chia nhóm giao việc cho học sinh theo đối tượng cùng nhau luyện đọc thầm.