SKKN Biện pháp tổ chức dạy học tích cực nhằm thay đổi không khí và nâng cao hiệu quả học tập môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 8 (GLOBAL SUCCESS)

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Tiếng Anh ngày càng trở nên phổ biến, nó được xem là cầu nối con người từ những nước khác nhau trên thế giới xích lại gần nhau hơn. Hơn thế nữa nhờ có Tiếng Anh mà con người đã có được những bước tiến đáng kể trong nhiều lĩnh vực. Việc học Tiếng Anh là quan trọng và cần thiết hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, Tiếng Anh là một môn học khá khó đối với học sinh, đặc biệt là học sinh ở vùng khó khăn. Vì vậy, trong chương trình đổi mới GDPT 2018, Bộ GD&ĐT luôn khuyến khích nhà trường và giáo viên tổ chức một giờ dạy hiệu quả và sinh động, gây được hứng thú với học sinh, khiến các em phát huy được vai trò chủ động sáng tạo trong việc lĩnh hội kiến thức cùng một lượng từ vựng khô khan.

Thực tế cho thấy ở một số tiết học, nếu người thầy áp dụng phương pháp dạy học truyền thống thì chỉ có ít học sinh suy nghĩ và làm việc tích cực, số học sinh còn lại cũng chỉ ghi bài và lắng nghe một cách thụ động, máy móc mà không hiểu được nội dung bài học, dẫn đến hiệu quả học tập thấp. Hơn nữa, lớp học rất ồn vì học sinh không chú ý vào bài học. Để khắc phục tình trạng trên, mỗi giáo viên phải tự chọn ra cho mình phương pháp dạy phù hợp thông qua một quá trình tìm tòi, thử nghiệm và rút kinh nghiệm giảng dạy thực tế của bản thân trên cơ sở hiểu biết về lý luận dạy học. 

Tạo hứng thú trong dạy học Tiếng Anh là một trong những giải pháp quan trọng để đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Anh ở trường THCS hiện nay. Nó thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà lý luận dạy học cũng như các giáo viên dạy học trực tiếp ở các trường phổ thông. Vấn đề này cũng đã được đề cập đến trong một số công trình nghiên cứu của các nhà giáo dục, của một số thầy cô giáo. Các công trình nói trên đã tạo cơ sở, nền móng cả về mặt lý luận và thực tiễn để tôi hoàn thành đề tài này.

Chính vì vậy, trong khi giảng dạy Tiếng anh tại trường THCS …, tôi đã chú ý nghiên cứu, vận dụng phương pháp mới để tạo sự hứng thú học tập, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong các giờ dạy của mình. Đó cũng là lí do tôi chọn đề tài: “Biện pháp tổ chức dạy học tích cực nhằm thay đổi không khí và nâng cao hiệu quả học tập môn Tiếng Anh cho học sinh lớp 8 (GLOBAL SUCCESS)”    

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Việc tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tiếng Anh mà tôi đưa ra trước hết nhằm khơi được hứng thú học Tiếng Anh cho học sinh THCS, giảm được sự ức chế tối đa trong một giờ học, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, giúp cho học có điều kiện sử dụng Tiếng Anh một cách tự nhiên, hình thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực hiện quá trình giao tiếp thực tế và cũng là để củng cố, ôn tập lại những kiến thức, khắc sâu lại những kiến thức đã học một cách thường xuyên, có hiệu quả. Sau nữa là để nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân, và để trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp của mình.

Phần thứ 2:  GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ

Trong đề án 1400 về “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 –2020 với nội dung mục tiêu là đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hóa; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước”.

Chương trình giáo dục phổ thông của Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo cũng đã nêu: “Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện từng lớp học, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh” 

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học…”.

Như vậy, để phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh, nâng cao chất lượng dạy học bộ môn Tiếng Anh, thì phải làm cho học sinh yêu thích môn học đó. Muốn học sinh yêu thích môn học đó thì giáo viên phải tạo được hứng thú học tập cho học sinh. Có nhiều phương pháp để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tạo hứng thú học tập cho học sinh đã được nhiều giáo viên áp dụng. Làm cho học sinh cảm thấy bài học ở đây nhẹ nhàng“như một trò chơi, mọi người tham dự vô tư, thoải mái” với không khí “hòa nhã, vui vẻ..”. Nếu Tiếng Anh trở nên sống động hơn, hấp dẫn hơn, thực tế hơn, vậy thì không còn lý do gì mà học sinh lại không cảm thấy hứng thú để học tập, không tích cực, chủ động tham gia vào bài học. Mà có hứng thú học tập ắt sẽ có kết quả học tập tốt. Đây là nền tảng cho việc áp dụng phương pháp mới vào dạy học góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Tiếng Anh.

II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ

Tiếng Anh đã trở thành một môn học trọng tâm như các môn văn hóa khác nhưng vẫn là môn học khó, không phải bất cứ học sinh nào cũng có năng khiếu để tiếp thu nó một cách dễ dàng, đặc biệt là những học sinh ở vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa như trường THCS….

Trường nằm trên địa bàn khó khăn, đa số gia đình các em học sinh đều làm nông, ngoài giờ học các em phải giúp đỡ bố mẹ làm thêm công việc như nhặt điều, nhặt cà phê, tưới nước, làm cỏ, có em đến mùa thu hoạch phải nghỉ học ở nhà giúp đỡ gia đình. Do đó đa số các em không nhận được cơ hội học tập tốt ở nhà, không có điều kiện làm bài tập và ôn bài ở nhà. Hơn nữa, tỉ lệ học sinh dân tộc thiểu số trong trường chiếm tới một nửa số học sinh nên một số em còn hạn chế về cách tiếp thu bài học, chất lượng học sinh học tập môn Tiếng Anh hàng năm chưa cao, tỉ lệ học sinh khá giỏi thấp, tỷ lệ học sinh yếu kém còn cao.

Để nâng cao chất lượng bộ môn Tiếng Anh trong nhà trường, một vài năm gần đây giáo viên đã và đang áp dụng những phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy. Tuy nhiên giáo viên còn đang lúng túng trong cách thức thực hiện, chưa đa dạng hóa các hình thức. Qua thực tế cho thấy, nhiều năm học trước bộ môn Tiếng Anh ở trong trường THCS… chưa thu hút được học sinh yêu thích môn học. Đa số các em chưa nắm chắc kiến thức, chưa có phương pháp học tập phù hợp, học tập một cách thụ động, chủ yếu các em chỉ ghi chép bài, nhiều em rất ngại thực hành nói trên lớp, sợ nói ra sẽ bị sai, sợ các bạn chê cười, nhiều em chưa biết vận dụng vào tình huống thực tế, thậm chí có em còn không ghi chép bài ở trên lớp, nhiều em cảm thấy chán nản, mệt mỏi, và còn ngủ trong giờ học, đây là một thực trạng phổ biến ở trong tiết dạy Tiếng Anh.

Do đó, đòi hỏi mỗi giáo viên trong tổ bộ môn của trường phải có trách nhiệm tìm tòi, nghiên cứu, thử nghiệm để tìm ra các giải pháp giúp kích thích niềm say mê, ham học hỏi của các em để môn Tiếng Anh trong nhà trường, trong toàn ngành được nâng cao chất lượng.

III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Để nâng cao chất lượng dạy và học và và quan trọng hơn thu hút được sự tập trung chú ý của học sinh, tạo cho các em một tâm lý thoải mái, không áp lực khi học bộ môn để các em say mê, yêu thích môn học hơn nữa, tôi đã áp dụng một số giải pháp sau:

Giải pháp 1. Thúc đẩy động cơ học tập của học sinh

1.1. Động viên học sinh bằng những lời khen

 Chúng ta có thể thấy một lời khen bao giờ cũng tốt hơn một lời chê bai. Vì thế để giúp các em mạnh dạn hăng hái phát biểu tôi luôn không bao giờ tiếc những lời khen ngợi động viên các em. Thực tế cho thấy, có những học sinh biết nhưng không dám nói vì sợ bị mắc lỗi. Một số em khác không dám giơ tay phát biểu vì sợ nói sai bị các bạn cười, cô giáo chê. Theo tôi, đây chính là yếu tố tâm lý mà giáo viên dạy Tiếng Anh cần phải xem xét để giúp các em có được hứng thú học tập hay ít ra là tích cực hơn trong các giờ học. Trong quá trình dạy, giáo viên không nên quá khắt khe với những lỗi mà học sinh mắc phải (Ví dụ: lỗi phát âm, lỗi chính tả, thậm chí là lỗi ngữ pháp) để tránh cho các em tâm lí sợ mắc lỗi khi thực hành.Vì vậy bất cứ một câu trả lời tốt nào đều được khen đôi khi chỉ là một cái gật đầu, một nụ cười…Thậm chí nếu học sinh làm chưa đúng chúng ta cũng có thể khen.

Ví dụ 1: Khi dạy Unit 6 “Lifestyle” (trang 60, tiếng Anh 8, bộ sách Global success) phần củng cố thì tương lai đơn tôi yêu cầu học sinh làm câu chia động từ trong ngoặc.

My mother (buy) ________ me a school bag next week.

Bài làm của học sinh như sau: My mother will buy me a school bag next week.

Rõ ràng bài làm của học sinh chưa đúng, nhưng em đã nhận biết được câu này dùng thì tương lai đơn nhưng em không nhớ động từ này thuộc động từ bất quy tắc. Vậy trong tình huống này cần hết sức tránh thái độ chê bai, bực bội “câu dễ như này mà em cũng làm sai”, hay chữa lỗi ngay. Ngược lại, giáo viên cần tỏ thái độ khích lệ, khen em đã nhận biết được thì tương lai đơn và giúp em nhận ra còn nhầm lẫn ở chỗ nào để em tự sửa. Như vậy sẽ khích lệ được học sinh mạnh dạn và cố gắng hơn ở các tiết học sau.

 Ví dụ 2: Khi dạy Unit 3 “Teenagers” (trang 28, tiếng Anh 8, bộ sách Global Success), khi thực hành 2 học sinh hỏi đáp như sau:

Student 1: How many social media does Anh have?

Student 2: Anh have 2 social media.

Trong câu này rõ ràng học sinh đã sai về mặt ngữ pháp. Tuy nhiên, trong giao tiếp, tôi không quá chú trọng vào ngữ pháp. Thay vì ngắt lời khi các em đang nói để sửa lỗi, tôi để cho học sinh trả lời xong. Mặc dù câu trả lời chưa đúng nhưng tôi vẫn khích lệ hay khen em bằng câu như: “Not bad”. Sau đó tôi hỏi em học sinh đó chúng ta dùng: “Anh have 2 social media or Anh has 2 social media” bằng cách này học sinh có thể tự sửa được câu đúng cho mình và chắc chắn em sẽ khắc sâu bài học hơn.

1.2. Đơn giản hóa các bài học

Khi giảng dạy tôi luôn phải chú ý đến tính vừa sức trong dạy học do đối tượng học sinh tiếp thu kiến thức còn hạn chế, nhận thức còn nhiều khó khăn nên tôi đã mạnh dạn thay đổi một số bài tập trong chương trình sách giáo khoa cho đơn giản và phù hợp với đối tượng học sinh hơn.

Ví dụ 1: Trong chương trình Tiếng Anh 8 Unit 1 “Leisure Time” (trang 8, tiếng Anh 8, bộ sách Global Success) 

Phần Speaking “Talking about leisure activities with family” phần này dùng kể lại những hoạt động đã tham gia cùng gia đình vào thời gian rảnh rỗi. Tuy nhiên để giúp học sinh trường tôi kể được tôi thiết kế thêm phần gợi ý từ, nhằm giúp học sinh kể được câu chuyện một cách dễ dàng hơn vì đã có một số từ gợi ý như sau:

Để phù hợp với đối tượng học sinh của mình, tôi đưa ra những yêu cầu khá đơn giản, rõ ràng. Ví dụ ngoài việc sử dụng các kỹ năng cụ thể trong từng tiết dạy, tôi luôn căn cứ vào khả năng ghi nhớ và thể hiện của từng học sinh để yêu cầu thực hành và giao bài tập về nhà tránh áp lực và quá tải với khả năng của học sinh yếu kém, tránh nhàm chán vì quá dễ đối với học sinh khá, giỏi.

1.3 Hãy tạo cho những học sinh yếu hơn có cơ hội để được “tỏa sáng”

Giáo viên không nên chỉ mời những học sinh có kiến thức tốt phát biểu trong giờ mà cần khuyến khích mọi thành viên khác phát biểu xây dựng bài, mặc dù các ý kiến phát biểu có thể không thật chính xác vì chính điều này kích thích các em cần cố gắng hơn để học.

 Ví dụ: Trong bài unit 1 trong sách tiếng Anh 8, khi hỏi câu: What do you do in your free time? Tôi gọi 1 hoặc 2 em học sinh trong lớp học tốt trả lời mẫu, sau đó gọi tiếp 1 hoặc 2 em học yếu trả lời. Như thế tất cả các em sẽ tích cực hơn vì được tham gia vào quá trình học tập.