SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh khối 6,7 bằng phương pháp luyện nghe Tiếng Anh qua bài hát (Bộ sách Thí điểm)

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Hứng thú là một thuộc tính tâm lí – nhân cách của con người. Hứng thú có vai trò rất quan trọng trong học tập và làm việc, không có việc gì người ta không làm được dưới ảnh hưởng của hứng thú. M.Gorki từng nói: “Thiên tài nảy nở từ tình yêu đối với công việc” Cùng với tự giác, hứng thú làm nên tính tích cực nhận thức, giúp học sinh (HS) học tập đạt kết quả cao trong học tập, có khả năng khơi dậy mạch nguồn của sự sáng tạo. Hiện nay môn học tiếng Anh đang được quan tâm và phát triển ở nhiều địa phương. Trên thực tế các em đều yêu thích môn học, tự giác tích cực học tập tốt môn tiếng Anh. Bên cạnh đó một số em chưa thực sự tích cực trong giờ học, các em rất thụ động, không tiếp thu được bài học, thậm chí chán nản, căng thẳng và có cảm giác như “vịt nghe sấm” trong giờ học. Phải chăng nội dung chưa lôi cuốn? phương pháp chưa phù hợp? đồ dùng dạy học (đddh) chưa đáp ứng? hay giáo viên chưa có những giải phát tốt nhằm tạo hứng thú giúp phát huy tính tích cực của các em khi học tiếng Anh.

Việc nâng cao chất lượng là nhiệm vụ hàng đầu của mỗi giáo viên giảng dạy bộ môn. Để đạt được mục tiêu trên đòi hỏi giáo viên phải có trách nhiệm, nhiệt tình. Đặc biệt là giúp các em tiếp cận với phương pháp học tiếng Anh mới, tích cực hoạt động tham gia xây dựng bài, đơn giản hóa nội dung bài học, tạo hứng thú, và động viên khích lệ các em trong giờ học. Để thực hiện được điều này trước hết các em phải có lòng đam mê quyết tâm học tập bộ môn. Nhằm giúp các em thực sự có hứng thú, đam mê, yêu thích bộ môn đòi hỏi người giáo viên dạy Tiếng Anh phải đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao trình độ chuyện môn, đồng thời mỗi giáo viên phải có những giải pháp tốt để áp dụng cho từng đối tượng học sinh khi dạy Tiếng Anh. Tiết học sinh động nhẹ nhàng, giáo viên thực hiện tiết dạy lôi cuốn thu hút học sinh.

Những năm học trước đây bản thân tôi đã cố gắng tìm tòi và áp dụng một số sáng kiến, kinh nghiệm của bản nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh như: “Vận dụng trò chơi ngôn ngữ mới vào trong dạy học tiếng Anh cho học sinh THCS” “Tạo cơ hội luyện tập nói và rèn luyện kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh lớp8, 9” “Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm ở trên lớp trong dạy học tiếng Anh THCS” “Phương pháp tạo hứng thú học tập bộ môn Tiếng Anh cho học sinh THCS” “Một số phương pháp nâng cao chất lượng học sinh giỏi Tiếng Anh lớp 6 ở trường THCS” đã đạt được hiệu quả khá tốt. Trong năm học này sau khi tham khảo một số tài liệu về phương pháp giảng dạy tiếng Anh như một tiếng nước ngoài ( EFL) (ELT) tôi nhận thấy việc tạo hứng thú học tập bộ môn cho học sinh chính là chìa khóa kì diệu nhất mang đến thành công cho việc dạy và học bộ môn Tiếng Anh. Nghe Tiếng Anh qua bài là phương pháp giúp nâng cao kỹ năng nghe hiệu quả, được nhiều người yêu thích. Tuy nhiên, không phải ai cũng thành công với phương pháp này nếu như không biết một số hướng dẫn cụ thể và có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng.

Ngay từ còn trong bụng, các bà mẹ được chuyên gia khuyên rằng nên cho con trẻ của mình nghe nhạc để kích thích thính giác và trí nhớ của trẻ. Những bài hát sẽ giúp trẻ quen dần với ngôn ngữ một cách tự nhiên và dễ ghi nhớ. Và nghe tiếng anh qua bài hát cũng là cách để những người học tiếng anh có thể tiếp cận ngôn ngữ không phải là tiếng mẹ đẻ một cách dễ dàng.

Việc luyện nghe tiếng anh qua bài hát không hề dễ dàng, không phải là chuyện một sớm một chiều mà đó là cả quá trình, và để người học dễ dàng tiếp cận với phương pháp này.

Từ nhận thức trên, tôi đã quyết tâm thực hiện đề tài “Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh khối 6,7 bằng phương pháp luyện nghe Tiếng Anh qua bài hát (Bộ sách Thí điểm)” mà bản thân đã nghiên cứu và thực hiện trong thực tế giảng dạy trong những năm qua, nhằm phát huy tối đa năng lực sử dụng tiếng Anh của mỗi cá nhân học sinh cũng như nâng cao hiệu quả học tập của học sinh tại nhà trường.

Tạo hứng thú học tập HS khối 6,7 bằng phương pháp luyện nghe Tiếng Anh qua bài hát là hoạt động không chỉ bản thân tôi mà tất cả các đồng nghiệp dạy môn tiếng Anh đều rất tâm đắc. Nhu cầu giải trí, ca hát không thể thiếu được trong các sinh hoạt. Ngôn ngữ sẽ trở nên dễ nhớ hơn, dễ ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người hơn. Lẽ dĩ nhiên học một bài hát sẽ dễ thuộc hơn và nhớ lâu hơn một bài văn xuôi.

Chúng ta biết rằng trẻ em bắt đầu học ngôn ngữ mẹ đẻ của mình bằng cách bố mẹ thường xuyên nói chuyện với trẻ để chúng lắng nghe, sau đó, chúng sẽ từ từ phát âm lại thành từng tiếng, sau đó là cụm từ và cuối cùng là câu hoàn chỉnh. Ngoài ra, còn có một phương pháp khác mà bố mẹ thường sử dụng đó là cho con nghe nhạc. Những bài hát giúp trẻ quen dần với ngôn ngữ một cách tự nhiên và rất dễ nhớ. Và học tiếng anh qua bài hát cũng là một phương pháp hiệu quả giúp học sinh làm quen với tiếng anh một cách tự nhiên, tự giác và dễ dàng và các em có hứng thú học tập nhất. Hơn thế nữa, học tiếng anh qua bài hát còn giúp các em làm quen linh hoạt với: sự luyến âm, nối âm, ngữ điệu lên xuống trong tiếng anh. Để giúp học sinh học tiếng anh qua bài hát một cách hiệu quả giáo viên cần hướng dẫn cho các em chọn những bài hát yêu thích, nhẹ nhàng dễ hát theo, nghe một cách tự nhiên nhất, các em cứ nghe nhạc mà chưa cần xem lời bài hát, chưa cần cố để hiểu hết lời bài hát, việc nghe nhạc như vậy sẽ giúp các làm quen với bài hát một cách tự nhiên nhất, không áp lực và hoàn toàn như đang thư giãn vậy. Các em có thể nghe bất cứ khi nào trước giờ nghĩ trưa, trước giờ đi ngủ, sau những giờ học căng thẳng hoặc trong thời gian chờ ai đó…Sau khi quen thuộc giai điệu và lời bài hát, thì các em bắt đầu luyện kỹ năng listening và speaking thông qua việc học tiếng anh qua bài hát.

Để ghi nhớ tốt được bài hát và có hiệu quả, các em cần phải hiểu nội dung của bài hát và cách phát âm của từng từ. Do đó trước khi luyện hát, giáo viên nên yêu cầu học sinh tra từ điển để nắm rõ được nghĩa của tất cả các từ và cách phát âm của những từ đó. Bài hát càng khó, càng nhiều từ mới mà các em không biết, thì sau khi hát được bài đó các sẽ học được càng nhiều từ. Đây là một cách tuyệt vời để học từ vựng và cách áp dụng từ đó vào thực tế.

Tuy nhiên dạy bài hát Tiếng Anh cho học sinh đòi hỏi giáo viên phải có sự lựa chọn, tìm tòi và thậm chí mỗi một giáo viên phải đồng thời là một “nhạc sĩ”.

2. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

Qua tìm hiểu thực tế đã có khá nhiều giáo viên áp dụng các biện pháp tạo hứng thú học tập bộ môn vào trong dạy học nói chung và dạy học Tiếng Anh nói riêng và tôi đã được tiếp xúc với một số tài liệu và một số sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp về đề tài này, cũng đã có một số bài học hay, thú vị tạo được hứng thú cho học sinh trong quá trình lĩnh hội kiến thức, song vẫn còn lặp đi lặp lại ở một số hoạt động nhỏ, chưa mang lại hiệu quả cao hoặc chưa phù hợp với từng giai đoạn của tiết học.

Ở phạm vi sáng kiến kinh nghiệm này ngoài việc thừa kế và phát triển những phương pháp bản thân đã nghiên cứu trong những năm qua, tôi mạnh dạn đưa ra các phương pháp khoa học hơn thông qua việc tổ chức cho học sinh học Tiếng Anh qua các bài hát theo đúng chủ đề của từng Unit trong sách giáo khoa Tiếng anh 6,7. Đó chính là những điểm mới của đề tài này.

Quá trình vận dụng có thể thấy rõ ràng là không khí lớp học đã sôi nổi hơn, hiệu quả hơn nhiều, học sinh tích cực và chủ động lĩnh hội kiến thức hơn. Các em gác lại hẳn những dư âm của môn học trước đó và sẵn sàng vào môn học mới trong môi trường mới – môi trường học ngoại ngữ một cách thích thú, hăng say.

3. Phạm vi áp dụng đề tài:

Đề tài được thực hiện bám theo nội dung chương trình được biên soạn trong sách tiếng giáo khoa Tiếng Anh THCS – chương trình chuẩn của Bộ giáo dục, giúp học sinh tích cực, chủ động trong việc lĩnh hội kiến thức, nắm bắt nội dung bài học làm tăng hiệu quả của các giờ dạy.

Đề tài được thực hiện để áp dụng giảng dạy tiếng Anh cho học sinh THCS khối 6,7 theo chương trình chuẩn.

Đề tài được thực hiện theo phương pháp thực nghiệm.

II. PHẦN NỘI DUNG

1. Thực trạng của việc dạy học Tiếng Anh ở trường THCS.

Trong quá trình giảng dạy bộ môn tiếng Anh tại trường trung học cơ sở (THCS) tôi nhận thấy năng lực của hầu hết học sinh đang theo học tại nhà trường là rất thấp so với chương trình chuẩn của bộ giáo dục và đào tạo biên soạn trong sách giáo khoa tiếng Anh 6,7,8,9. Phần lớn các em học sinh cảm thấy “sợ” tiếng Anh dẫn đến kết quả là các tiết học tiếng Anh thường diễn ra một cách chán nản với sự độc diễn của giáo viên và việc ghi chép sơ sài các đáp án của các bài tập. Nội dung bài học của chương trình chưa được khắc sâu và vận dụng chưa tốt.

1.1. Về phía giáo viên

a. Trình độ, năng lực chuyên môn và nghiệp vụ còn hạn chế

Rõ ràng, người giáo viên cần phải có kiến thức, có hiểu biết sư phạm, có khả năng dùng lời nói để tác động đến tâm hồn học sinh, có kỹ năng đặc sắc nhìn nhận con người và cảm thấy những rung động tinh tế nhất của trái tim con người. Rõ ràng những tiêu chí trên dành cho giáo viên là luôn luôn cần trong mọi thời đại. Tuy nhiên hiện nay năng lực giáo viên ngoại ngữ còn nhiều hạn chế. Theo kết quả đánh giá của các tổ chức quốc tế như Hội đồng Anh, Trung tâm giáo dục Apollo về trình độ tiếng Anh theo tiêu chuẩn quốc tế của 20 nước được khảo sát thì học sinh Việt Nam xếp thứ 8/20 về khả năng viết và đọc, nhưng lại xếp thứ 18-19/20 về khả năng nghe, nói. Có lẽ xuất phát từ thực tế đó mà Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển đã từng chia sẻ rằng: “khó khăn lớn nhất của đề án ngoại ngữ quốc gia là thiếu giáo viên có chất lượng và mỗi giáo viên phải nhận thức được rằng yếu về năng lực là còn nợ với học sinh”.

(Nguồn http://vnexpress.net/tin-tuc/giao-duc/giao-vien)

b. Chưa có phương pháp dạy học phù hợp

Xét trên một phương diện nào đó có thể thấy rằng mọi phương pháp dạy học đều có chung mục đích là làm sao cho người thầy và người học thấy được ngôi trường mình đang học và giảng dạy chính là ngôi nhà thứ hai của mình, thấy được sự ấm áp trong quan hệ thầy trò, không có sự áp đặt và là nơi để học sinh phát huy được khả năng sáng tạo, tư duy của mình. Ở đó học sinh thấy được sự hứng khởi để tìm tòi cái mới, nhận được sự đồng thuận và khuyến khích nơi giáo viên cũng như tập thể nhà trường. Trong giai đoạn hiện nay, mỗi trường mỗi giáo viên đều tự xây dựng cho mình một chiến lược giảng dạy đặc trưng gắn liền với các phương pháp tiên tiến, hợp lý với đối tượng học sinh nhằm đạt được hiệu quả trong công tác giảng dạy. Tuy nhiên để thực hiện thành công chiến lược của mình thì giáo viên phải lấy phương pháp giảng dạy tích cực có sự hợp tác giữa học sinh và giáo viên làm đầu. Trên thực tế điều này còn hạn chế vì nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan mà nhiều giáo viên vẫn còn áp dụng phương pháp giảng dạy truyền thống theo kiểu thầy giảng, trò chép.

Hiện nay vẫn còn một bộ phận giáo viên còn hạn chế về vận phương pháp tạo hứng thú học tập cho hoc sinh. Vấn đề đặt ra cho mỗi giáo viên là làm sao giúp các em vừa ngày càng tự tin, yêu thích và học tốt môn học này. Từ thực tế này bản thân tôi đã trăn trở rất nhiều và áp dụng nhiều giải pháp để từ đó tìm ra giải pháp phù hợp nhất.

1.2. Về phía học sinh

Không có đủ lượng kiến thức nền để bắt kịp chương trình: Đa số các em học sinh có khối lượng kiến thức về từ vựng và ngữ pháp rất hạn chế không đủ để thực hiện các yêu cầu của các bài tập đề ra. Hầu hết các em được hỏi đều có một câu trả lời như nhau là “Em bị mất gốc tiếng Anh nên khó học và không hứng thú để học” Khi tìm hiểu về vấn đề liên quan đến hứng thú học tập tôi nhận thấy rằng nguyên nhân cơ bản là các em còn rất thụ động trong việc lĩnh hội kiến thức, trong việc ghi chép các nội dung bài học kể cả từ vựng và cấu trúc ngữ pháp vốn là hai lĩnh vực cơ bản trong quá trình học tiếng. Hầu hết học sinh vẫn có thói quen viết lại những gì giáo viết trên bảng hoặc đọc cho viết rồi về học thuộc theo kiểu học vẹt để rồi kết quả nhận được là học trước quên sau. Thiếu vốn từ vựng, không nắm được các cấu trúc ngữ pháp khiến cho học sinh cảm thấy chán khi học tiếng Anh do không thể hiểu được nội dung bài học vốn được thiết kế hoàn toàn bằng tiếng cũng không thể sử dụng tiếng Anh để thực hành các kỹ năng giao tiếp trong giờ học tiếng Anh. Điều này đi ngược lại với mục tiêu chính của một lớp học ngoại ngữ theo đường hướng giao tiếp là học sinh có thể giao tiếp bằng ngoại ngữ ngày một tự tin và hiệu quả hơn. Mà tiếng Anh không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, với đối tượng học sinh “mất gốc” như đã nêu trên thì việc thực hiện mục tiêu chính này gần như là bất khả thi nếu chúng ta tiếp tục phương pháp dạy và học tiếng theo kiểu truyền thống-nghe viết hay nhìn viết. Vì vậy việc tạo ra một môi trường có sự hợp tác cùng xây dựng bài học, hiểu và ghi nhớ tại lớp trong đó giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn hỗ trợ, tạo được hứng thú để học sinh tự giác, tích cực, thích thú tư duy và sáng tạo là giải pháp then chốt.

Khảo sát trước khi thực hiện đề tài:

C. lượng

Lớp

Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

6.1 (31)

7

22.5

4

12.9

12

38.7

7

22.6

1

3.2

Các chỉ số trên cho thấy vẫn còn nhiều học sinh yếu kém vì chưa có hứng thú với môn học, chưa xác định được động cơ học tập đúng đắn, và có thể các giải pháp của người dạy chưa thật hợp lý, đó cũng là nguyên nhân khiến bản thân tôi phải tìm tòi, sáng tạo các giải pháp mới trong giảng dạy.

2. Các giải pháp.

2.1 Giúp học sinh nhận thức về tác dụng của việc học Tiếng Anh qua bài hát.

Trước hết giáo viên cần giúp cho học sinh nhận thức được rằng một trong những cách học tiếng anh giao tiếp nhanh, hiệu quả và mang lại nhiều hứng thú nhất mà nhiều người áp dụng nhất là học Tiếng Anh qua các bài hát, và cách học tiếng anh qua bài hát như thế nào để đạt được hiệu quả nhất.

Thứ nhất là nâng cao khả năng vận dụng tình huống: Trong bài hát sẽ có một số câu có thể được sử dụng trong thực tế. Vì thế các em không cần phải nhớ và học hết tất cả các câu trong bài hát – Chỉ cần lựa chọn một vài câu mà các em thích thôi. Chắc chắn rằng các em sẽ nghe và sử dụng nó ở các tình huống cụ thể.

Thứ hai là nâng cao khả năng sao chép: Chính xác là các em sẽ sao chép giọng, âm và khẩu hình miệng của ca sĩ thể hiện ca khúc đó. Chỉ cần các em nghe đi nghe lại nhiều lần và bắt chước nó cho tới khi các em nhận thấy mình cũng có điểm giống một ca sĩ đó. Đây cũng là một điều vô cùng thú vị, tạo hứng thú học tập cho các em.

Ta biết rằng, trong giao tiếp thì 38% là giọng nói, 55% là ngôn ngữ cơ thể và 7 % là từ. Có nghĩa là cách mà người học nói sẽ quan trọng hơn là họ nói cái gì. Vì thế để học tiếng Anh hay bất kỳ ngôn ngữ nào khác, dù các em luôn tự ti vì mất gốc hay giờ mới là lúc bắt đầu học tiếng Anh thì các em cũng không lo lắng gì cả. Bởi vì âm hưởng, giai điệu của âm nhạc sẽ được lặp đi lặp lại trong đầu các em giúp các em vượt qua được những lo ngại trên.

Thứ ba: đây là cách học thú vị: Đây là một cách học tiếng Anh thú vị hơn rất rất nhiều so với việc các em lúc nào cũng phải ôm quyển sách để học tiếng anh. Những bài hát, những câu chuyện từ ngày xửa ngày xưa từ cha mẹ, ông bà, khi bạn các em còn bé xíu đã tác động đến não bộ của các em một cách nhẹ nhàng, hiệu quả và khó quên.

Thứ tư là hiệu quả do sự lặp lại: Luyện nghe Tiếng Anh qua bài hát không chỉ nâng cao khả năng sao chép lại giọng, âm và khẩu hình miệng của ca sĩ thể hiện mà đó chính là sự lặp đi lặp lại nhiều lần. Bởi chìa khóa quan trọng nhất để học tiếng Anh chính là SỰ LẶP ĐI LẶP LẠI. Nếu các em để ý sự lặp lại này đã có ngay trong những bài hát rồi, bởi vì khi các em thích ca khúc nào đó các em sẽ nghe đi nghe lại rất nhiều lần.

Thứ tư là tăng cường sự sáng tạo: Nghe âm nhạc sẽ giúp chúng ta thông minh hơn. Bởi não phải của chúng ta được kích thích bởi âm nhạc theo hướng tích cực. Và những ý tưởng của chúng ta lại được xuất phát tại não phải, “chúng” (âm nhạc) sẽ luồn lách vào sâu bên trong não và sẽ tìm ra động lực, cảm hứng và thậm chí là cả những ý tưởng mới.

Thứ năm: m nhạc là chất xúc tác cho cảm xúc: Để thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào thì điều quan trọng nhất chính là việc bạn làm chủ được cảm xúc của mình. Bởi xung quanh chúng ta là rất nhiều những thứ phức tạp và tiêu cực, vì thế những bản nhạc nhẹ nhàng, những bản nhạc mạnh mẽ đầy động lực là những thứ nuôi dưỡng tâm hồn, thúc đẩy chúng ta tiến lên. Vì thế các em học sinh sẽ thành công trong việc học Tiếng Anh cùng với hoạt động luyện nghe Tiếng Anh qua bài hát.

2.2.Hướng dẫn học sinh tự luyện nghe Tiếng anh qua bài hát ngoài giờ lên lớp.

2.2.1. Lựa chọn những bài hát yêu thích, đơn giản và rõ ràng và phù hợp với nội dung bài học:

Một bài hát mà học sinh yêu thích thì các em sẽ nghe nhiều mà không chán, nếu ngược lại thì điều này sẽ gây nhàm chán và dễ dàng từ bỏ. Trước khi nghe, các em hãy đọc qua 1 lượt lời bài hát đó. Trên mp3.zing hay nhaccuatui.com, các lời bài hát vẫn có thể sai, vì vậy các nên tìm lời bài hát chuẩn qua các website tiếng anh như songlyrics.com hay azlyrics.com. Hoặc đơn giản nhất là bạn hãy vào Youtube tìm video bài hát đó kèm lyrics. Lựa chọn bài hát yêu thích thì yếu tố quan trọng cần phải đảm bảo, đó là bài hát phải rõ ràng và đơn giản. Rõ ràng về câu chữ, đơn giản về cấu trúc ngữ pháp cũng như nội dung. Đối với những người mới luyện nghe thì điều này vô cùng quan trọng. Các em có thể chưa cần hiểu toàn bộ các câu trong bài hát, nhưng nếu có thể, cố gắng hiểu được ít nhất là đoạn điệp khúc (Chorus).

2.2.2. Cảm thụ âm nhạc một cách tự nhiên nhất

Đừng nghĩ rằng phải ép bản thân người học nghe được rõ ràng chỉ trong 2 hay 3 lần nghe. Mà hãy để mọi thứ tự nhiên nhất, hãy nghe một cách tự nhiên nhất. Điều này giúp các em làm quen với bài hát tiếng anh, làm quen với ngữ điệu và bắt nhịp một cách dễ dàng. Học sinh có thể nghe bài hát trước lúc đi ngủ, sáng mai thức dậy, lúc đang chờ bạn bè hay làm việc nhà…và bất kỳ đâu nếu các em muốn.