SKKN Cải thiện và nâng cao kỹ năng viết đoạn văn kể tả môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 3 (CD) (W+PPT)

1. Tên báo cáo biện pháp: 

Cải thiện và nâng cao kỹ năng viết đoạn văn kể tả môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 3 (Cánh diều)

2. Tác giả:

– Họ và tên: ……..Nam (nữ):

– Trình độ chuyên môn:

– Chức vụ, đơn vị công tác:

– Điện thoại: ……Email: 

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn biện pháp

Trong môn Tiếng Việt, kỹ năng luyện viết đoạn văn kể tả yêu cầu viết đúng chính tả, dùng từ chính xác, đặt câu đúng ngữ pháp, và diễn đạt mạch lạc nhằm đạt mục tiêu của từng kiểu bài. Không những thế, các em còn phải huy động năng lực quan sát, trí nhớ, vốn sống và khả năng tư duy của mình để làm được một đoạn văn kể tả hiệu quả. Dạy viết văn kể tả là dạy cho học sinh thực hành nói, viết, tức là tạo cho các em khả năng tạo lập văn bản, giúp các em có khả năng thực hành giao tiếp. Đây cũng là mục tiêu giáo dục được định hướng trong đổi mới chương trình GDPT 2018 khi cần tập trung nâng cao kỹ năng vận dụng cho học sinh. Vì vậy, việc rèn kĩ năng làm văn cho học sinh là rất quan trọng.

Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy nhiều em học sinh còn lúng túng, gặp nhiều khó khăn trong việc triển khai đoạn văn kể tả. Nguyên nhân có thể do vốn từ của các em còn hạn chế, chưa biết cách sắp xếp, viết câu trọn vẹn hoặc vốn sống và trải nghiệm còn hạn chế. Nếu giáo viên biết cách đổi mới phương pháp giảng dạy, thay thế các hoạt động truyền thụ truyền thống bằng nhiều giải pháp giảng dạy tích cực, sinh động hơn sẽ khơi gợi sự hứng thú, yêu thích môn học cho các em. Đồng thời, chọn các tài liệu giảng dạy như bộ sách Tiếng Việt Cánh Diều có chia cụ thể các kỹ năng trong tiếng Việt giúp các em dễ dàng hệ thống hóa kiến thức hơn. Xuất phát từ thực tế giảng dạy phân môn Viết lớp 3 nói chung và kỹ năng viết đoạn văn kể tả nói riêng, bản thân tôi không khỏi băn khoăn, trăn trở, tìm cách tháo gỡ những vướng mắc trong làm văn cho các em. Qua giảng dạy các kiểu bài, nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm, tôi mạnh dạn chia sẻ cùng đồng nghiệp “Cải thiện và nâng cao kỹ năng viết đoạn văn kể tả môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 3 (Cánh diều)”

2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.

– Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp rèn kỹ năng viết đoạn văn kể, tả ngắn cho học sinh lớp 3.

– Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 3 trường Tiểu học…năm học…

3. Mục đích nghiên cứu.

Đưa ra một số giải pháp để cải thiện và nâng cao kỹ năng viết đoạn văn kể tả trong môn tiếng Việt lớp 3. Qua đó, học sinh nắm được kỹ năng làm văn, đặc biệt là văn kể tả, phát triển vốn từ, khả năng đặt câu, sắp xếp, triển khai ý tưởng. 

PHẦN NỘI DUNG

1. Nội dung các biện pháp của tác giả đã thực hiện.

Để rèn kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh, tôi hướng dẫn các em thực hiện nhóm kĩ năng: Tìm hiểu đề văn, Tìm các ý chính cho đề, Thực hành viết đoạn, Đọc và kiểm tra lại đoạn văn.

1.1. Rèn kĩ năng Tìm hiểu đề văn.

Đây là khâu đầu tiên có vai trò quan trọng tạo nên thành công cho đoạn văn. Tìm hiểu đề là tìm hiểu xem đề văn yêu cầu gì. Xác định đúng yêu cầu của đề giúp học sinh viết đoạn văn đúng nội dung và hình thức. Ngược lại, nếu không tìm hiểu kĩ đề bài, học sinh sẽ dễ lạc đề, sản phẩm thực hành đi chệch hướng, bài văn, đoạn văn không có điểm.

Ví dụ: Viết một đoạn văn từ 5 đến 7 câu tả đồ vật (bài viết 2 trang 85 Tiếng Việt 3 tập 1 sách Cánh diều).

Để tìm hiểu yêu cầu của đề văn này, tôi đặt câu hỏi cho học sinh: 

+ Đề văn yêu cầu các em làm gì? (Tả một đồ vật mà em biết)

+ Đối tượng cần tả là gì? (Một vật dụng trong nhà hoặc đồ dùng học tập) 

+ Em sẽ tả về thứ gì? 

Tôi định hướng cho các em có thể tả về một vật dụng trong nhà hoặc đồ dùng học tập mà em được biết đến qua sách báo, truyện kể hay phim ảnh,…

Nắm được yêu cầu về nội dung của đề văn, tôi còn lưu ý các em biết viết đoạn văn đúng hình thức. Đề văn yêu cầu các em phải viết đoạn văn từ 5 đến 7 câu, vậy các em phải nắm được câu là gì, đoạn là như thế nào. Tôi chỉ cho các em nhớ lại kiến thức về câu, đoạn. Câu văn phải có đầy đủ hai thành phần chính là: bộ phận chính thứ nhất trả lời cho câu hỏi Ai, con gì, cây gì…và bộ phận chính thứ 2 trả lời cho câu hỏi: là gì, làm gì, như thế nào?. Đây là những kiểu câu các em đã học, do đó các em dễ nhận biết và biết đặt câu. Ví dụ câu: Đồ dùng quen thuộc trong nhà của em là chiếc quạt máy. Học sinh sẽ trả lời được  câu hỏi Đó là đồ dùng gì?(Quạt máy);  Tương tự như vậy, tôi định hướng cho học sinh nắm được kiến thức đoạn văn: Đoạn văn được tính từ chỗ viết hoa lùi đầu dòng đến chỗ chấm xuống dòng, diễn đạt một nội dung tương đối trọn vẹn. Nhiều đoạn văn tạo thành văn bản, tách đoạn văn ra thì nó giống một văn bản nhỏ nêu trọn vẹn một nội dung. Với kiểu bài tả ngắn ở lớp 3 thì đoạn văn chỉ từ 5 đến 7 câu.

1.2. Tìm các ý chính cho bài viết.

Sau khi học sinh xác định được yêu cầu của bài viết, tôi hướng dẫn các em tìm các ý chính cho đoạn văn của mình. Thông thường trong mỗi đề văn của học sinh lớp 3 học đều có phần câu hỏi gợi ý cho bên dưới, do đó học sinh có thể căn cứ vào đó để trả lời các câu hỏi hoàn tất đoạn văn. Tuy nhiên khi làm đề kiểm tra khảo sát cuối kì thì những câu hỏi đó không còn nữa. Nếu học sinh không nắm chắc những ý cần cho đoạn văn thì bài văn sẽ lộn xộn, thiếu ý. Chính bởi lẽ đó, tôi thường rèn cho các em thành kĩ năng, kĩ xảo đặt câu hỏi và trả lời các câu hỏi đó. 

Chẳng hạn với đề văn: Viết về cảnh đẹp non sông (trang 9 Tiếng Việt 3 tập 2 sách Cánh diều) , tôi định hướng cho các em đặt câu hỏi để tìm ý như:

– Quê em ở đâu?

– Quê em có những cảnh vật gì?

– Những cảnh vật đó như thế nào?

– Con người quê em có những phẩm chất gì đẹp?

– Tình cảm của em đối với quê?

Biết đặt câu hỏi rồi, học sinh còn phải trả lời các câu hỏi đó và sắp xếp các nội dung theo một thứ tự hợp lí.

Với những câu hỏi trên, học sinh lớp 3D Trường Tiểu học … có thể trả lời lần lượt như sau: 

– Quê em ở xóm 5 xã Quảng Phú- TP Thanh Hóa. Quê em có nhiều cảnh đẹp: cánh đồng lúa, lũy tre xanh, dòng sông nông giang,…

– Quê em còn đẹp bởi truyền thống cách mạng, bởi vẻ đẹp chân chất, mộc mạc, giàu lòng yêu thương của người dân thôn quê.

– Em rất yêu mến và tự hào về quê mình. Em sẽ cố gắng học thật giỏi để mai này góp phần công sức nhỏ bé của mình xây dựng quê hương.

 Có những câu hỏi, câu trả lời cho các ý chính, tức là học sinh đã có thể gắn kết lại thành đoạn văn của mình.

1.3. Rèn kĩ năng viết đoạn văn

Đối với học sinh lớp 3, việc tự đặt ra những câu hỏi và trả lời các câu hỏi đó để tìm ý cho đoạn văn đã khó, việc gắn kết và phát triển các ý đã tìm ra tạo thành đoạn văn hoàn chỉnh lại càng khó hơn. Thông thường có nhiều học sinh hiểu ý, vạch được ý nhưng nói cho ra lẽ, viết cho hay những điều mình đã hiểu thật sự không đơn giản. Các em còn lúng túng khi viết, nội dung rời rạc, diễn đạt vụng về. Đoạn văn có chất lượng phải là đoạn vừa có nội dung, vừa đúng chính tả, đúng ngữ pháp, trình bày khoa học.

Nắm chắc thực tế học sinh, tôi đã hướng dẫn các em tập viết đoạn, hướng dẫn cách sử dụng từ ngữ, câu, sắp xếp các câu cho hợp lí. Đồng thời tôi lưu ý các em: bài văn kể tả ngắn hay cần phải:

– Thứ nhất: Bài văn đó phải chân thực. Người viết phải huy động được các giác quan, quan sát tỉ mỉ, lựa chọn những chi tiết, hình ảnh chính để kể, tả. Người, cảnh được kể, tả phải là người thật, việc thật.

– Thứ hai: Câu văn phải trong sáng, hấp dẫn. Người viết phải biết lựa chọn từ ngữ, liên tưởng, tưởng tượng phù hợp, vận dụng các phép tu từ trong đặt câu. Không nên nghĩ gì viết vậy, mà cần lựa chọn, trau chuốt từ ngữ.