SKKN Củng cố kiến thức về số tự nhiên và bốn phép tính cơ bản cho học sinh lớp 3

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.

Hiện nay đất nước ta đang thực hiện “Công nghiệp hoá, hiện đại hoá” đưa nước Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu trên thế giới. Do đó Đảng và Nhà nước ta đã xác định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”; Đặc biệt là giáo dục tiểu học – bậc học nền tảng, là hệ thống giáo dục quốc dân ở mọi quốc gia trên thế giới, bậc học học mà bất cứ người công dân Việt Nam nào sống ở thế kỷ 21 cũng phải trải qua.

Nằm trong hệ thống giáo dục phổ thông, bậc tiểu học là cái nôi đầu tiên giúp trẻ phát triển  nhân cách và tư duy, … giúp trẻ hiểu rõ thế giới xung quanh … và bước đầu tiếp thu, vận dụng tính văn hoá nhân loại thông qua hệ thống các môn học trong trường tiểu học. Trong đó, môn toán có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong thực tiễn, nó làm cho cuộc sống của con người nói chung, học sinh tiểu học nói riêng trở tiếp cận nền văn mình nhân loại phần nào dễ dàng hơn.

Ở tiểu học, yếu tố “số tự nhiên” là một yếu tố xuyên suốt quá trình học từ đầu cấp đến cuối cấp. Mọi khái niệm, tính chất, quy tắc về số  của toán học được xây dựng chủ yếu bắt đầu từ “Số tự nhiên”. Yếu tố “Số tự nhiên” nó vừa có tính chất cụ thể, vừa có tính trừu tượng nên yêu cầu học sinh phải đi từ trực quan đến trừa tượng, từ cụ thể, cái nhỏ lẻ đến tổng quát … Dạy “Số tự nhiên” và các phép tính có liên quan đến số tự nhiên không chỉ nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức sâu rộng về số mà còn rèn luyện và phát triển thao tác tư duy, phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng hoá … Giúp các em nhận thức và phân tích tốt hơn thế giới xung quanh.

Thực hiện trong quá trình dạy học về yếu tố “Số tự nhiên” cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 3 nói riêng, nhiều khi giáo viên còn gặp khoá khăn khi lựa chọ nội dung để củng cố kiến thức và bồi dưỡng nâng cao cho học sinh năng khiếu. Vì thế tôi chọn đề tài “Củng cố kiến thức về số tự nhiên và bốn phép tính cơ bản cho học sinh lớp 3”, làm đề tài nghiên cứu của mình. 

II/ MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.

      Ai trong chúng ta cũng hiểu, một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong nhà trường là nâng cao chất lượng dạy và học.  Phát huy những mặt mạnh đã có sẵn trong đội ngũ GV, ở các em HS, tận dụng sự quan tâm của nhà trường, gia đình và xã hội để đưa chất lượng ngày một đi lên. Với các em HS lớp Ba, việc dạy cho các em về yếu tố “Số tự nhiên” cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 3 nói riêng, nhiều khi giáo viên còn gặp khoá khăn chứ đừng nói chi đến các em phải đọc bài toán, suy nghĩ rồi tìm cách giải cho hợp lí hoặc nhiều cách giải khác hay hơn. GV thì ít có thời gian học hỏi bạn bè, đồng nghiệp hoặc tài liệu tham khảo của nhà trường còn ít… nên chất lượng dạy và học phần yếu tố về “Số tự nhiên” chưa cao. Vì vậy tôi quyết định nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích đưa ra một số giải pháp liên quan đến phương pháp dạy học của GV, đến ý thức trách nhiệm của gia đình, của xã hội để giúp các em học tốt. Đặc biệt là một số phương pháp tác động đến việc học tập của các em.   Với những biÖn pháp đưa ra của đề tài, chắc chắn chất lượng môn Toán của lớp sẽ được nâng lên. Qua đó cũng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học .

III/  ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Học sinh lớp 3 trường tiểu học Ba Đình 

IV/PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng những phương pháp sau;

• Phương pháp quan sát: Hình thức chủ yếu của phương pháp này là dự giờ đồng nghiệp.
• Phương pháp thực nghiệm, thống kê ,so sánh: Với phương pháp này tôi có thể phân loại,đối chiếu kết quả nghiên cứu.
• Ngoài ra tôi còn sử dụng một số phương pháp hỗ trợ khác như : đọc tài liệu ,thăm dò ý kiến học sinh,trao đổi kinh nghiệm cùng đồng nghiệp.

NỘI DUNG

I/ CƠ SỞ LÍ LUẬN.

Như chúng ta đã biết, môn Toán là một trong hai môn nhiều giờ và cũng là một trong các môn đánh giá bằng điểm số ở khối Ba. Là môn học liên quan đến rất nhiều các môn học khấc như: Tiếng Việt; Mĩ thuật…. Học sinh học tốt môn Toán sẽ bổ sung rất nhiều các môn học khác, và ngược lại, nếu các em học tốt các môn học khác như : Tiếng Việt; Đạo đức; TNXH… thì tất nhiên các em sẽ học tốt môn Toán. Vì các em có đọc được, viết được thì các em mới hiểu được yêu cầu của bài tập nói gì? Mới hiểu được bài toán ấy cho ta biết gì? Hỏi ta điều gì? Rồi mới suy luận lo gíc và làm ra phép tính, kết quả được !

    Trước tình hình đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài này là một vấn đề hoàn toàn hợp lí. Trong đề tài có đưa ra một số giải pháp, mặc dù những giải pháp đó chưa được sắc bén. Xong dù sao cũng đã góp được một phần nào vào việc nâng cao chất lượng môn Toán trong lớp chúng tôi. 

II/THỰC TRẠNG

1. Việc học của học sinh

– Khi học về yếu tố “Số tự nhiên” đôi lúc các em còn chưa khắc sâu được các kiến thức cần ghi nhớ về “khái niệm số tự nhiên, số và chữ số, cấu tạo thập phân của số, các phép tính cơ bản và các tính chất có liên quan …”. Do đó khi làm các bài tập các em còn làm chưa đúng, hay làm mà không chắc chắn là đúng hay không. Mặt khác khi làm các bài tập có mức độ cao hơn các bài tập đại trà, việc vận dụng các kiến thức vào làm bài tập còn lúng túng, xa lạ, nhất là những bài tập yêu cầu về suy luận. 

– Thực tế, qua việc học của học sinh còn cho thấy kĩ năng thực hiện các bài toán có yêu cầu suy luận (ngược lại với các công thức, quy tắc, tính chất đã được học hay một số tính chất được suy ra từ các công thức, quy tắc, tính chất đó) còn chưa thành thạo.

Ví dụ: Đơn giản nhất khi yêu cầu học sinh tính bằng hai cách ở các bài toán sau: 4 x (5+6) và 5 x 4 + 6 x 4 

Thì: Bài toán 1 các em thực hiện rất thành thạo còn bài toán 2 một số em lại chỉ làm được một cách là: 5 x 4 + 6 x 4 = 20 + 24 = 44, còn cách hai: 5 x 4 + 6 x 4 = (5 + 6) x 4 hay 4 x (5 + 6) thì các em lại không làm được. 

2. Việc dạy của giáo viên.

– Trong các tiết dạy ở trên lớp, giáo viên cung cấp cho học sinh hết những kiến thức cơ bản nhất (nội dung trong sách giáo khoa), do đó có một số kiến thức được mở rộng hay được suy ra từ kiến thức cơ bản các em có thể nắm được hoặc cũng có thể không nắm được vì vấn đề cung cấp những kiến thức này không bắt buộc. Do đó khi gặp những bài tập có mức độ khó hơn các bài tập đại trà, các em còn lúng túng trong quá trình làm bài hoặc là không làm được.

Ví dụ: Khi dạy về phép cộng, giáo viên chỉ cần dạy để học sinh thực hiện được: 120 + 53 bằng bao nhiêu nhưng để học sinh trả lời nhanh được: 120 x 2 + 53 x 2 bằng bao nhiêu (mặc dù đã biết kết quả của 120 + 53) thì còn nhiều học sinh không thể tính hay trả lời nhanh được. Nhưng nếu giáo viên đã làm cho học sinh nắm được “khi các số hạng trong một tổng cùng tăng lên bao nhiêu lần thì tổng cũng tăng lên bấy nhiêu lần” thì bài toán trên lại trở nên đơn giản. 

Từ đó ta cũng thấy được rằng việc dạy để học sinh làm tốt được các bài  toán có nhiều ý nghĩa. Đó là hình thức tốt nhất để củng cố, đào sâu, hệ thống hoá kiến thức và rèn luyện kĩ năng. Đó cũng là phương tiện có hiệu quả để rèn luyện và phát triển các thao tác tư duy. Do đó đòi hỏi người giáo viên phải biết lựa chọn nội dung, biết tổ chức có hiệu quả tiết dạy thì việc dạy mới có vai trò quyết định chất lượng học toán của học sinh.

Trong thực tiễn dạy học, cách hệ thống, đào sâu kiến thức thông qua các bài tập được thường xuyên sử dụng trong tất cả các tiết học. Bài toán được coi là “mắt xích chính” của quá trình giảng dạy toán học. Việc giải bài toán cụ thể bao gồm nhiều ý đồ. Tác dụng của mỗi bài tập không chỉ phụ thuộc vào nội dung mà còn phụ thuộc rất nhiều vào phương pháp khai thác lời giải của nó. Vì vậy, việc giáo viên đưa ra các câu hỏi gợi ý hướng dẫn học sinh làm bài cũng là một công việc vô cùng quan trọng mà không phải bất cứ giáo viên nào cũng làm tốt được. 

Ví dụ: Em hãy tìm các số chẵn có hai chữ số  mà khi quay ngược lại vẫn được một số chẵn?

– Giáo viên thứ nhất chỉ yêu cầu học sinh tìm rồi nêu các số tìm được. 

– Giáo viên thứ hai đưa ra các câu hỏi gợi ý như sau: 

? Nêu các chữ số khi quay ngược lại vẫn có nghĩa? ( 0,6, 8, 9) 

? Số cần tìm là số như thế nào? (Số chẵn có hai chữ số)

? Từ các chữ số 0, 6, 8, 9 ta viết được những số chẵn có hai chữ số nào? (60, 80, 90, 68, 86, 96,98, 88, 66) 

? Trong những số đã viết được đó, số nào quay ngược lại vẫn là số chẵn? (86, 96, 98, 88) 

Vậy, việc dạy của giáo viên mà cụ thể là việc khai thác, đào sâu, củng cố các kiến thức cho học sinh thông qua các bài tập vẫn là vấn đề cần được quan tâm và bồi dưỡng nhiều.