SKKN Giải pháp XD SD có hiệu quả cẩm nang lý thuyết và ƯD trò chơi nhằm gây hứng thú và nâng cao chất lượng ôn thi TN môn vật lí 12

I. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng

– Tên sáng kiến: “Giải pháp xây dựng, sử dụng có hiệu quả cẩm nang lý thuyết và ứng dụng trò chơi nhằm gây hứng thú và nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn vật lí 12”.

– Lĩnh vực áp dụng: được áp dụng trong lĩnh vực giảng dạy môn vật lí lớp 12.

II. Nội dung

1. Giải pháp cũ thường làm

– Kiến thức môn vật lí lớp 12 chiếm 90% số điểm trong đề thi tốt nghiệp THPTQG vì vậy việc nắm vững lý thuyết môn vật lí 12 là điều rất cần thiết và quan trọng đối với mỗi học sinh để đạt điểm cao. Nhưng lượng kiến thức lý thuyết môn vật lí 12 rất nhiều và khó nhớ nếu không có cẩm nang lý thuyết hệ thống, ngắn gọn và cách tổ chức ôn tập kiểm tra thì học sinh khó có thể đạt điểm cao hoặc thậm chí mất rất nhiều điểm trong 30 câu đầu của đề thi tốt nghiệp THPTQG.

– Giải pháp cũ thường làm:

+ Đa số các giáo viên cung cấp cho học sinh một số công thức cơ bản sau khi học xong bài mới rồi luyện các bài tập theo dạng nhưng không tự soạn cuốn cẩm nang lý thuyết vật lí đầy đủ, ngắn gọn hệ thống để học sinh dễ hiểu, dễ học.

+ Giáo viên không soạn bộ câu hỏi lý thuyết ôn tập (bao gồm những câu hỏi hay xuất hiện trong đề thi).

+ Tiết ôn tập dạy học theo phương pháp truyền thống phát bài tập cho học sinh rồi gọi học sinh lên bảng chữa nên học sinh thụ động không phát huy được năng lực làm cho tiết học trở nên nhàm chán.

– Thực trạng của học sinh lớp 12 về mức độ nắm vững lý thuyết môn vật lí 12 và mức độ hứng thú trong các tiết ôn tập trước khi áp dụng sáng kiến đã được tôi khảo sát với

200 học sinh khối 12 ở các lớp 12A, 12B, 12E, 12K năm học 2018 – 2019 và kết quả như sau:

Câu 1: Em thấy lượng kiến thức môn vật lí 12 thế nào?

Rất nhiều Nhiều Bình thường Ít

80% 15% 5% 0%

Câu 2: Khi làm các đề kiểm tra và đề thi đối với câu hỏi lý thuyết môn vật lí 12 em thường gặp phải trường hợp nào dưới đây?

Không sai Sai ít Sai nhiều

5% 25% 70%

Câu 3: Theo em nguyên nhân nào dưới đây dẫn đến tình trạng đó?

Do chưa có phương pháp ôn tập hợp lý Do lười học lý thuyết Do chưa có hệ thống lý thuyết

khoa học, đầy đủ, dễ nhớ

35% 55% 75%

Câu 4: Em đã bao giờ được sử dụng cuốn cẩm nang lý thuyết vật lí 12 hệ thống, đầy đủ, đơn giản và dễ nhớ chưa?

Đã sử dụng Chưa sử dụng

16% 84%

Câu 5: Em hãy cho biết kết quả các kì thi và kiểm tra của em khi chưa được sử dụng cuốn cẩm nang lý thuyết vật lí 12 hệ thống, đầy đủ, đơn giản và dễ nhớ.

Thấp Bình thường Cao Rất cao

48% 42% 10% 0%

Câu 6: Em có suy nghĩ như thế nào khi ôn tập tốt nghiệp THPTQG chưa được sử dụng cuốn cẩm nang lý thuyết vật lí 12 hệ thống, đầy đủ, đơn giản và dễ nhớ?

Không hứng thú Bình thường Hứng thú Rất hứng thú

43% 32% 25% 0%

Câu 7: Em đã được học các tiết ôn tập vật lí 12 trên lớp thông qua các trò chơi chưa?

Chưa được học Đã được học

100% 0%

Câu 8: Em có suy nghĩ như thế nào nếu được sử dụng cuốn cẩm nang lý thuyết vật lí 12 hệ thống, đầy đủ, đơn giản và các tiết ôn tập thi tốt nghiệp THPTQG sẽ được tổ chức bằng phương pháp trò chơi?

Không hứng thú Bình thường Hứng thú Rất hứng thú

0% 10% 75% 15%

– Từ kết quả khảo sát cho thấy thực trạng của học sinh trước khi áp dụng sáng kiến: + Hầu hết các em học sinh chưa tìm thấy cuốn cẩm nang lý thuyết môn vật lí 12 hệ thống, đầy đủ, đơn giản và dễ nhớ. Vì vậy, phần lớn các em rất ngại học lý thuyết môn vật lí 12 nên còn để sai nhiều các câu lý thuyết trong đề thi.

+ Học sinh dễ nản, nhiều câu hỏi không có định hướng giải vì không cuốn cẩm nang lý thuyết hệ thống, phân dạng bài ngắn gọn và dễ hiểu.

+ Tiết ôn tập nhàm chán, không gây hứng thú vì phát bài tập rồi chữa.

2. Giải pháp mới cải tiến

2.1. Tính mới, tính sáng tạo của giải pháp

– Tôi đã soạn chi tiết đầy đủ và sâu sắc cuốn cẩm nang lý thuyết môn vật lí 12. Cuốn cẩm nang được soạn theo các chương (gồm 7 chương), mỗi chương gồm 2 phần: phần công thức ngắn gọn (phân theo dạng bài) và phần câu hỏi đề cương ôn tập hay xuất hiện trong đề thi (nội dung toàn bộ cuốn cẩm nang lý thuyết vật lí 12 đính kèm ở phần phụ lục).

– Sau khi soạn chi tiết công thức lý thuyết theo dạng bài tập tôi có soạn bộ câu hỏi ôn tập lý thuyết trả lời đầy đủ ở cuối chương, đó là những câu hỏi hay xuất hiện trong đề thi và thường xuyên hỏi vấn đáp các em theo hệ thống câu hỏi đó nên các em nắm vững được lý thuyết dễ dàng chọn những câu ở mức độ nhận biết, thông hiểu với độ chính xác cao và áp dụng công thức nhanh để làm các bài tập vận dụng.

– Nhờ có cuốn cẩm nang nên học sinh có định hướng học lý thuyết theo dạng bài, theo các vấn đề trọng tâm của chương và dễ dàng tra cứu khi làm bài tập nên hiệu quả ôn tập của các em được nâng cao và hằng ngày tôi thường giao nhiệm vụ học lý thuyết cho các em theo định hướng trong cuốn cẩm nang làm vào một quyển vở tự học sau đó tôi sẽ kiểm tra.

– Các tiết ôn tập thi tốt nghiệp, tôi soạn theo hình thức các em chơi trò chơi, gọi ngẫu nhiên các em chọn câu hỏi rồi trả lời hoặc chia lớp theo đội chơi để các em được làm việc theo nhóm nên các em rất hứng thú và giờ học rất sôi nổi, không khí học tập thoải mái, hiệu quả các em ghi nhớ kiến thức lâu hơn từ đó phát triển năng lực của học sinh. Các tiết ôn tập tôi đều chọn hệ thống câu hỏi từ dễ đến khó nên logic và gây hứng thú cho các em học sinh và các trò chơi áp dụng có tính chọn lọc và phù hợp và hấp dẫn như trò chơi: Ai là triệu phú,

Rung chuông vàng, đường lên đỉnh Olympia,…

Sáng kiến này được trình bày rất chi tiết và cụ thể có thể áp dụng cho mọi đối tượng học sinh. Sáng kiến này có thể nói là tâm huyết của tôi muốn đem lại cho học sinh cái nhìn đầy đủ và sâu sắc, dễ nhớ về toàn bộ lý thuyết trong chương trình vật lí 12 và tạo được hứng thú, phát triển được năng lực của học sinh trong các giờ ôn tập để đạt kết quả cao trong kì thi tốt nghiệp THPT Quốc gia.

– Các bước tiến hành trò chơi trong các giờ ôn tập lý thuyết và giải các bài tập ở mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng:

 Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trò chơi.

 Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:

+ Tổ chức người tham gia trò chơi: Số người tham gia, số đội tham gia (mấy đội chơi), …

+ Các dụng cụ dùng để chơi (giấy khổ to, quân bài, cờ,…)