SKKN Kinh nghiệm hướng dẫn học sinh giải bài tập chương kim loại trong chương trình Hoá học lớp 9

1.PHẦN MỞ ĐẦU

1.1.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

  Hoá học là môn học có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục ở bậc THCS. Chương trình Hoá học THCS hiện nay nhằm mục tiêu hình thành một số kỹ năng nhận thức, năng lực hành động, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên bậc học cao hơn và cũng sẵn sàng đi vào cuộc sống, lao động. Mặt khác theo và quan điểm giáo dục hiện nay cũng như xu hướng phát triển của xã hội thì môn hoá học nói  riêng, các môn học tự nhiên nói chung ngày càng chiếm vị trí quan trọng.

Trong hơn một trăm nguyên tố hóa học đã biết thì chỉ có tới hơn hai mươi nguyên tố phi kim, còn lại là kim loại, do đó các đơn chất kim loại chiếm phần lớn các đơn chất. Vì vậy lượng kiến thức cũng như bài tập về kim loại là rất rộng lớn.

 Trong thực tiễn dạy học hoá học cho thấy có nhiều học sinh rất mơ hồ, gặp khó khăn trong việc phân loại các dạng bài tập và không nắm được trình tự các bước giải các bài tập, kể cả các bài tập mẫu đơn giản. Đó cũng chính là lý do để các em gặp khó khăn khi tiếp cận các kiến thức của bài học mới, từ đó gây ra tâm lý chán nản, ngại học môn hoá học. Trong khi giải bài tập không chỉ đơn thuần là vận dụng kiến thức đã học mà đó còn là cơ sở để tìm tòi và tiếp cận các kiến thức mới. Môn hoá học là môn học mang tính chát liên thông, có tính hệ thống rất cao. Nhiều dạng bài tập hoá học cấp THCS là các dạng bài tập phổ biến, quen thuộc, thường gặp khi học sinh học tiếp lên các lớp trên, thậm chí là theo học sinh trong suốt cả quá trình học tập ở các cấp học cao hơn.

Theo phân phối chương trình hóa học lớp 9 thì chương kim loại có 09 tiết (từ tiết 21 đến tiết 29), trong đó có 07 tiết học lí thuyết (từ tiết 21 đến tiết 27), 01 tiết thực hành ( tiết 29) và chỉ có 01 tiết luyện tập, trong khi đó các dạng bải tập về kim loại thì nhiều mà thời gian để luyện tập chỉ có 01 tiết, không đủ để hướng dẫn cho các em tiếp cận với các dạng bài tập đó. 

   Vì vậy tôi thấy cần phải đưa việc hướng dẫn các em học sinh phương pháp giải bài tập chương kim loại vào môn hóa học để hình thành cho các em kỹ năng giải thành thạo các dạng bài tập chương kim loại hoá học lớp 9, qua đó sẽ tạo cho các em một nền tảng tri thức vững chắc để các em hoàn thành tốt chương trình hoá học THCS và là tiền đề để các em học tiếp các bậc học cao hơn. Từ những lý do đó tôi đã viết đề tài: “Kinh nghiệm hướng dẫn học sinh giải bài tập chương kim loại trong chương trình hoá học lớp 9- Trường THCS Trung Chính”

1.2.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.

  Trong chương trình hoá học hoá học, ngoài nhiệm vụ hình thành một số kỹ năng cơ bản, thói quen học tập, làm việc khoa học thì việc vận dụng các kiến thức đã học để giải các bài tập nói chung và các bài tập về kim loại nói riêng có ý nghĩa rất quan trọng, nó không chỉ giúp học sinh vận dụng tốt các định nghĩa, các khái niệm và công thức về kim loại mà đó còn là cơ sở nền tảng vững chắc để các em học tiếp chương trình hoá học lớp 9 và các lớp bậc THPT. Ngoài ra nó còn gây được hứng thú, lòng say mê học tập môn hoá học, rèn luyện khả năng tư duy, phong cách làm việc khoa học.

1.3.ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.

   Trong phạm vi của đề tài này tôi chọn đối tượng nghiên cứu là các dạng bài tập chương kim loại thuộc chương trình hóa học lớp 9 để hướng dẫn học sinh nắm được phương pháp giải các dạng bài tập này.

1.4.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.

1.4.1.Phương pháp nghiên cứu lý luận.

1.4.2.Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.

1.4.3.Phương pháp điều tra cơ bản.

2.PHẦN NỘI DUNG

2.1.CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

  Hoá học là môn khoa học tự nhiên, khoa học thực nghiệm, đây là một trong những môn học tương đối khó khăn trong việc tiếp cận đối với học sinh lớp 9. Vì vậy việc tiếp thu kiến thức của học sinh gặp không ít khó khăn. Chương trình Hóa Học lớp 9 nói chung, chương kim loại nói riêng ngoài mục tiêu truyền đạt cho học sinh kiến thức theo mục tiêu của Bộ Giáo Dục và Đào tạo còn nhằm hình thành cho học sinh những kỹ năng giải bài tập dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh phải tích cực suy nghĩ để giải một số bài tập hoá học cơ bản, từ đó học sinh mới có thể rút ra phương pháp để tự giải một số dạng bài tập hoá học nào đó. Thông qua giải bài tập hoá học giúp học sinh hình thành, rèn luyện, củng cố kiến thức, kỹ năng về hoá học. 

  Trong quá trình giải bài tập hoá học về kim loại, học sinh bắt buộc phải thực hiện các thao tác tư duy để tái hiện các kiến thức cũ, tìm ra mối liên hệ giữa bản chất các sự vật và hiện tượng. Học sinh phải phân tích tổng hợp, phán đoán suy luận để tìm ra lời giải. Nhờ vậy tư duy của học sinh được phát triển và năng lực làm việc độc lập của học sinh được nâng cao. Bài tập hoá học là phương tiện hữu hiệu tích cực hoá hoạt động của học sinh trong quá trình dạy- học hoá học. Thông qua đó giúp học sinh chủ động tìm tòi kiến thức và hình thành, phát triển các kỹ năng mới. Những kiến thức kỹ năng đó giáo viên không thể nhồi nhét cho học sinh mà phải thông qua hoạt động tích cực của học sinh để được các em chiếm lĩnh và tích luỹ dần dần trong quá trình học tập. Việc học tập của học sinh là một quá trình hoạt động tích cực, chính nhờ các bài tập được đưa ra đúng lúc, phù hợp với năng lực nhận thức của các đối tượng để học sinh có thể tự giải quyết được. Ngoài ra bài tập hoá học còn là công cụ hữu ích để kiểm tra kiến thức, kỹ năng của học sinh. Nó còn giúp giáo viên phát hiện được năng lực của học sinh, làm bộc lộ những khó khăn vướng mắc và các sai lầm học sinh  thường mắc phải, đồng thời giúp học sinh vượt qua khó khăn và khắc phục những sai lầm đó. Bài tập hoá học nói chung, bài tập kim loại nói riêng còn giúp hoc sinh mở mang hiểu biết thực tiễn, giúp giáo dục tư tưởng đạo đức và rèn luyện phong cách làm việc của người lao động mới, làm việc có kế hoạch, có phân tích tìm phương hướng cụ thể trước khi tiến hành. Nó còn rèn luyện cho học sinh đức tính cần cù, cẩn thận, tiết kiệm, độc lập sáng tạo trong công việc…

  Từ các vấn đề nêu trên tôi thấy rất rõ vai trò, tác dụng của bài tập hoá học nói chung, bài tập kim loại nói riêng đối với học sinh lớp 9. Vì vậy tôi luôn suy nghĩ và tìm tòi để vận dụng phương pháp phù hợp để giúp học sinh phương hướng giải tốt các bài tập chương kim loại nói riêng và bài tập hoá học ở trường THCS nói chung.

2.2.THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.

2.2.1.Thuận lợi

  Trung Chính là xã trung tâm của vùng bắc Nông Cống, có truyền thống văn hóa lâu đời, đã từng là trung tâm huyện lỵ của huyện Nông Cống, là cái nôi cách mạng của cả huyện là một vùng đất hiếu học, từ xa xưa đã có nhiều người học hành đỗ đạt. Ngày nay truyền thống đó lại càng thể hiện rõ nét hơn.

Trường THCS Trung Chính là một trường có bề dày trong công tác giáo dục, nhà trường đã được công nhận là trường tiên tiến cấp huyện, cấp tỉnh trong nhiều năm. Có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, say mê trong công tác giảng dạy, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, học sinh chăm ngoan hiếu học. Đồng thời lại được chính  quyền địa phương quan tâm sâu sắc, không ngừng đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất phục vụ công tác giảng dạy. năm học ………. đã được UBND Tỉnh Thanh Hóa công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia

   Hiện nay nhà trường đang tập trung tìm tòi các phương pháp giảng dạy nhằm đạt mục tiêu của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra. Bồi dưỡng học sinh trở thành những công dân có ích cho gia đình và xã hội. 

   Về phía gia đình học sinh, có nhiều gia đình đã có nhận thức đúng đắn về việc học tập của con em mình nên đã có sự quan tâm và đầu tư cho việc học của con cái. Gia đình các em luôn phối hợp chặt chẽ với nhà trương trong công tác giáo dục.