SKKN Lồng ghép một số trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến cho học sinh phần chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật

PHỤ LỤC 

PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………. 1 

1.1. Lý do chọn đề tài  ………………………………………………………………………………….. 1 

1.2. Mục đích nghiên cứu  …………………………………………………………………………….. 2 

1.3. Phương pháp nghiên cứu  ……………………………………………………………………….. 2 

1.4. Tính mới, tính thực tiễn và những đóng góp của đề tài  ……………………………… 3 

PHẦN II. NỘI DUNG ………………………………………………………………………………….. 4 

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI  ……………… 4 

1.1. Cơ sở lí luận của đề tài …………………………………………………………………………… 4 

1.1.1. Đổi mới phương pháp dạy học ……………………………………………………………… 4 

1.1.2. Khái niệm trò chơi ………………………………………………………………………………. 4 

1.1.3. Các mức độ sử dụng trò chơi trong quá trình dạy học  …………………………….. 5 

1.2. Cơ sở thực tiễn. …………………………………………………………………………………….. 6 

1.2.1. Thực trạng nghiên cứu. ……………………………………………………………………….. 6 

1.2.2. Nguyên nhân của thực trạng ………………………………………………………………… 7 

Chương 2. XÂY DỰNG, THIẾT KẾ CÁC TRÒ CHƠI NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP TRỰC TUYẾN CHO HỌC SINH PHẦN  CHUYỂN 

HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT – SINH HỌC  …………… 10 

2.1. Cấu trúc nội dung kiến thức phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực 

vật – Sinh học 11 ……………………………………………………………………………………….. 10 

2.2. Xây dựng, thiết kế các hoạt động học tập qua ứng dụng trò chơi vào dạy học phần khởi động; phần hình thành kiến thức; phần luyện tập/ vận dụng. ……………. 11 

2.2.1. Quy trình thiết kế trò chơi  …………………………………………………………………. 12 

2.2.2. Một số minh họa về việc áp dụng các ứng dụng vào tổ chức các hoạt động 

học tập bằng trò chơi  …………………………………………………………………………………. 12 2.3. Giáo án minh họa  ……………………………………………………………………………….. 29 

Chương 3 – THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM …………………………………………………….. 39 

3.1. Mục đích thực nghiệm …………………………………………………………………………. 39 

3.2. Đối tượng thực nghiệm  ……………………………………………………………………….. 39 

3.3. Thời gian thực nghiệm  ………………………………………………………………………… 39 

3.4. Kết quả và xử lí kết quả thực nghiệm  ……………………………………………………. 40 PHẦN 3. KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………… 42 

1. Kết luận  ……………………………………………………………………………………………….. 42 
2. Kiến nghị ………………………………………………………………………………………………. 42 

TÀI LIỆU THAM KHẢO  ………………………………………………………………………….. 43 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 

PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 

 1.1. Lý do chọn đề tài 

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”; “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. 

Như vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay nhằm theo hướng phát huy tính tích cực và chủ động sáng tạo của học sinh, khuyến khích các em suy nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn. Đồng thời phải tác động đến tâm tư tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Muốn vậy người giáo viên (GV) phải linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động dạy học, sử dụng tích hợp các phương pháp dạy học tích cực, đem lại hiệu quả dạy học cao nhất bởi không có một phương pháp dạy học nào là vạn năng. 

        Sinh học là môn khoa học gắn liền thực tiễn hàng ngày với kiến thức khoa học gần gũi có vai trò quan trọng trong cuộc sống. Tuy nhiên một bộ phận lớn học sinh còn thờ ơ với môn học này, xem nó là môn phụ. Đặc biệt trong thời kì dịch bệnh Covid-19 hoành hành, học sinh được chuyển đổi từ hình thức học trực tiếp sang trực tuyến lại càng thờ ơ và bỏ qua môn học. Vậy làm thế nào để lôi kéo học sinh yêu thích môn học và phụ huynh có cái nhìn đúng đắn về môn học  thì việc thay đổi phương pháp dạy học trực tuyến bằng lồng ghép các trò chơi là một phương pháp rất ưu việt. Ngoài ra việc quản lí học sinh vào mạng ảo rất khó khăn, do  số lượng học sinh một lớp trên 40 em và việc quản lí học sinh qua màn hình từ camera rất khó khăn, chưa kể đến lỗi mạng internet hoặc đường tuyền tín hiệu chập chờn. Việc học sinh có thực sự hào hứng học hay thực sự hiểu bài hay không là vấn đề mà giáo viên rất khó nắm bắt. Để thu hút các em vào trong các bài học trực tuyến là trăn trở của chúng tôi. Qua một thời gian dạy học trực tuyến chúng tôi phát hiện ra rằng nếu tổ chức  một số trò chơi trong tiết học sẽ làm cho các em tích cực và chủ động hơn trong việc tiếp thu và lĩnh hội kiến thức. Với tinh thần chỉ đạo của Chính phủ  “ngừng tới lớp – không ngừng học tập”, toàn ngành giáo dục và đào tạo đã chủ động chuyển trạng thái sang dạy và học ứng phó với dịch bệnh, ra sức cố gắng để hạn chế những tác động tiêu cực của dịch bệnh tới giáo dục, kiên trì theo đuổi mục tiêu chất lượng. Tất cả vì học sinh thân yêu! Với yêu cầu đó, chúng tôi đã không ngừng học hỏi, tìm kiếm các phương pháp hữu hiệu nhằm đáp ứng được việc dạy học trong tình hình mới hiện nay. 

       Trò chơi là một hoạt động của con người nhằm mục đích trước tiên và chủ yếu là vui chơi, giải trí, thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng mệt mỏi. 

Hiện nay trong dạy học tích cực, phương pháp dạy học thông qua trò chơi được thiết kế và ứng dụng vào các giai đoạn khác nhau của quá trình dạy học. Tùy thuộc vào mục tiêu của hoạt động học tập mà có thể sử dụng các hình thức hoặc tổ chức hoạt động trò chơi khác nhau. Trò chơi trong học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, tạo bầu không khí học tập dễ chịu, thoải mái trong giờ học, từ đó phát huy được tính tự giác, tích cực và qua đó giúp các em hình thành, lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng. Ngoài ra nó còn hỗ trợ các em củng cố và khắc sâu kiến thức một cách tốt hơn. 

            Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định lựa chọn và thực hiện đề tài: “Lồng ghép một số trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả học tập trực tuyến cho học sinh phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật  – Sinh học 11”.  

1.2. Mục đích nghiên cứu 

• Lựa chọn các trò chơi hoặc ứng dụng trò chơi onlline có thể tổ chức đa dạng, hiệu quả các hoạt động học tập. 
• Xây dựng, thiết kế một số hoạt động học tập thông qua các ứng dụng trò chơi nhằm nâng cao hiệu quả học tập trực tuyến cho học sinh phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật – Sinh học 11. 

1.3. Phương pháp nghiên cứu 

     Đề tài vận dụng 4 phương pháp nghiên cứu thường quy là: 

• Phương pháp nghiên cứu lý thuyết về cơ sở lí luận về phát triển năng lực tự học và năng lực số cho học sinh trong dạy học trực tuyến. 
• Phương pháp quan sát và điều tra về thực trạng sử dụng trò chơi trong 

dạy học trực tuyến và sử dụng các phần mềm để thiết kế trò chơi của giáo viên trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 

• Phương pháp chuyên gia thông qua việc tham vấn đồng nghiệp có kinh nghiệm, các giảng viên phương pháp dạy học bộ môn nhằm tranh thủ tiếp thu kiến thức lí luận, kĩ thuật xây dựng các trò chơi hiệu quả. 
• Phương pháp thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá một cách khách quan các nội dung, giải pháp của đề tài đưa ra, thống kê và xử lí số liệu để rút ra kết luận về mục đích thiết kế trò chơi  nhằm nâng cao hiệu quả học tập trực tuyến cho học sinh. 

1.4. Tính mới, tính thực tiễn và những đóng góp của đề tài 

• Góp phần hệ thống hóa lý luận và cơ sở thực tiễn của việc tổ chức lồng ghép các trò chơi trong dạy học Sinh học THPT. 
• Thiết kế một số trò chơi lồng ghép  trong dạy học phần Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật –Sinh học 11. 
• Tạo ra một hướng đi mới trong đổi mới phương pháp dạy học môn Sinh học ở nhà trường thích ứng trong điều kiện dịch Covid-19. 
• Nâng cao năng lực số cho học sinh. 
• Có tính thực tiễn cao, có thể sử dụng các phương pháp dạy học bằng trò chơi vào các khâu của tiến trình dạy học như phần khởi động; phần hình thành kiến thức; phần luyện tập.