SKKN Một số biện pháp chỉ đạo giáo dục kĩ năng giao tiếp về tính mạnh dạn, tự tin cho học sinh lớp 5

1. Mở đầu:  

1.1. Lý do chọn đề tài.

Hiện nay, nội dung giáo dục kĩ năng sống luôn được quan tâm, chú trọng và đã được nhiều quốc gia trên thế giới đưa vào dạy học cho HS trong các nhà trường phổ thông.

Ở Việt Nam chúng ta cũng vậy, vấn đề này được Bộ GD chỉ đạo dạy học lồng ghép, tích hợp một cách tích cực để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, giáo dục phổ thông đã và đang được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI, mà thực chất là cách tiếp cận kĩ năng sống, đó là: học để biết, học để tự khẳng định mình và học để cùng chung sống. Mục tiêu GD phổ thông đang chuyển hướng từ chủ yếu là trang bị kiến thức sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em học sinh. Đặc biệt, rèn luyện KNS cho HS được xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông.

Bộ GD&ĐT đã phát động phong trào này với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Khi phong trào này được triển khai và hưởng ứng mạnh mẽ trong các cấp học, ngoài việc nâng cao chất lượng giáo dục, các đơn vị trường học ngày càng chú trọng tới công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh, đặc biệt là học sinh Tiểu học.

Hưởng ứng phong trào đó cũng như thấm nhuần Nghị quyết 29 của Ban chấp hành TW Đảng về giáo dục toàn diện, nhận thức được tầm quan trọng của việc học đi đôi với hành, giúp học sinh biết vận dụng từ lí thuyết vào hoạt động thực tế; Huyện ủy- Ủy ban nhân dân huyện- Phòng GD- ĐT Quảng Xương đã chỉ đạo quyết liệt đề án 1615 về “ Xây dựng trường học gắn với thực tiễn và giáo dục kĩ năng sống”. Tuy năm đầu thực hiện, huyện mới yêu cầu các trường chỉ lựa chọn một số nội dung phù hợp với thực tế đơn vị song đề án đã thực sự đi vào cuộc sống,  đã thức tỉnh các trường trong huyện phải hết sức chăm lo đến việc tổ chức các hoạt động thực tiễn và giáo dục kĩ năng sống cho HS. Trong tất cả các kĩ năng sống, kĩ năng nào cũng hết sức cần thiết và quan trọng song có lẽ tính mạnh dạn, tự tin sẽ chi phối, hỗ trợ nhiều cho các kĩ năng khác. Nó giúp học sinh luôn luôn chủ động trong nhiều hoạt động, làm tiền đề cho các em giải quyết các vấn đề một cách tự tin, dễ thích ứng được với các tình huống.

         Kĩ năng giao tiếp rèn tính mạnh dạn, tự tin có vai trò vô cùng quan trọng như vậy song thực tế ở trường Tiểu học Quảng Long hiện nay còn xem trọng việc dạy chữ, chưa chú trọng một cách  đúng mức về giáo dục kỹ năng sống, đặc biệt là tính tự tin cho HS. Nhiều em còn rụt rè, nhút nhát khi gặp khách hoặc một tình huống mới. Nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên, phụ huynh chỉ chú trọng đến việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh còn  chiếu lệ,… Trong khi đó, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh được tiến hành bằng rất nhiều hình thức, thông qua nhiều môn học; đó là sự lồng ghép, sự tích hợp, sự rèn dũa thường xuyên, liên tục. Có như vậy thì học sinh mới có sự chuyển biến tích cực được. Nhận thức được tầm quan trọng của  việc giáo dục kĩ năng sống về tính mạnh dạn, tự tin cho học sinh Tiểu học, với cương vị là một nhà quản lí giáo dục,  tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo giáo dục kĩ năng giao tiếp về tính mạnh dạn, tự tin cho học sinh lớp 5”. 

1.2 . Mục đích nghiên cứu .

  Trên cơ sở nghiên cứu lí luận, thực tiễn của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 5 nhằm đưa ra  một số biện pháp để giúp học sinh lớp 5 mạnh dạn, tự tin. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả việc GD KNS cho HS lớp 5. 

1.3. Đối tượng nghiên cứu: 

– Hệ thống kĩ năng sống được giáo dục cho học sinh lớp 5.

– Tính mạnh dạn, tự tin của học sinh lơp lớp 5B trường Tiểu học Quảng Long- Quảng Xương.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế: tôi đã tiến hành khảo sát bài tập làm văn thuyết trình trước lớp cho học sinh lớp 5 B trường Tiểu học Quảng Long

– Phương pháp vấn đáp: Thông qua trao đổi bằng lời, vấn đáp trực tiếp đối với giáo viên, phụ huynh về vấn đề nghiên cứu

– Phương pháp tổ chức các hoạt động thực tiễn: tổ chức cho học sinh trải nghiệm các hoạt động thực tiễn trong và ngoài giờ học

– Phương pháp phân tích, xử lí số liệu: Sau khi có kết quả khảo sát, tôi tiến hành phân tích tình hình thực tế để có biện pháp phù hợp.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:

 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm :

Kỹ năng sống cần cho suốt cả cuộc đời và luôn luôn được bổ sung, nâng cấp để phù hợp với sự thay đổi, biến động của cuộc sống. Người trưởng thành cũng vẫn cần học kỹ năng sống.

+ GDKNS là trang bị cho  HS những kiến thức, giá trị, thái độ, kỹ năng phù hợp. 

+ Hình thành cho HS những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực.

+ KNS giúp HS có khả năng ứng phó phù hợp và linh hoạt trong các tình huống của cuộc sống hàng ngày.

+ KNS giúp HS vận dụng tốt kiến thức đã học, làm tăng tính thực hành.

+ KNS tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.

Rèn luyện KNS cho HS là nhằm giúp các em rèn luyện KN ứng xử thân thiện trong mọi tình huống; thói quen và KN làm việc theo nhóm, KN hoạt động xã hội. Đối với HS Tiểu học việc hình thành các KN cơ bản trong học tập và sinh hoạt là vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này. [ 1]

Đề án 1615 của Ủy ban nhân dân và Huyện ủy Quảng xương đã nêu sự cần thiết của việc giáo dục kĩ năng sống: Trong giai đoạn hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen các yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những việc gì nên làm và không nên làm. Do đó, tùy theo từng cấp học, bậc học các em học sinh trước khi ra trường cần được trang bị những kiến thức, hiểu biết xã hội, những kỹ năng cần thiết để bước vào cuộc sống và trở thành công dân tốt phù hợp với xu thế phát triển của xã hội. Đồng thời nhằm khắc phục có hiệu quả những hạn chế yếu kém nêu trên của ngành GD&ĐT huyện nhà, Ủy ban nhân dân huyện Quảng Xương xây dựng đề án: “Xây dựng trường học gắn với thực tiễn và giáo dục kỹ năng sống” trên địa bàn huyện. [ 2]

Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của HS tại trường. 

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

Qua thực trạng việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường Tiểu học Quảng Long  -Quảng Xương  – Thanh Hóa nói chung, học sinh lớp 5B nói riêng: các em đã có hành vi, thói quen, kĩ năng tốt về phát triển bản thân, quan hệ bạn bè, ứng xử trong gia đình, ứng xử trong nhà trường, có nhận xét, đánh giá về đúng sự việc. 

Tuy vậy, việc thể hiện kĩ năng còn đại khái, chưa mạnh dạn thể hiện bản thân. Các em còn ngại nói, ngại viết; khả năng tự học, tự tìm tòi còn hạn chế đặc biệt là kĩ năng giao tiếp, tự bộc lộ bản thân vô cùng yếu. Nhiều em rụt rè, nhút nhát, không dám bày tỏ ý kiến, thái độ của mình trước một sự việc; nhất là trong hoạt động chung.

Về phía phụ huynh và một bộ phận giáo viên khi được hỏi vấn đề này thì cho rằng với học sinh Quảng Long thì cũng chỉ được có vậy. Đây là một hướng suy nghĩ thiếu tích cực, cho rằng học sinh yếu về kĩ năng sống như vậy là đương nhiên, không cần phải nặng lòng nhiều. Bên cạnh đó, mặc dù ở một số môn học, các hoạt động ngoại khóa, GDKNS  đã được đề cập đến. Tuy nhiên, do nội dung, phương pháp, cách thức truyền tải chưa phù hợp với tâm sinh lí của đối tượng nên hiệu quả chưa cao.

Nắm bắt được tình hình, ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát bằng hình thức trắc nghiệm khách quan về kĩ năng thuyết trình kết quả của học sinh của lớp 5A ( lớp đối chứng) và lớp 5B ( lớp thực nghiệm) thông qua môn Tiếng Việt. Cụ thể như sau: