SKKN Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy văn miêu tả cho học sinh lớp 5

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài

Ở bậc Tiểu học, môn Tiếng Việt có nhiệm vụ hình thành và phát triển cho học sinh các kĩ năng sử dụng tiếng Việt như nghe, nói, đọc, viết để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động lứa tuổi, góp phần rèn luyện các thao tác tư duy. Môn Tiếng Việt còn cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về tiếng Việt. Học tiếng Việt, học sinh còn được bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt, hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong chương trình Tiểu học, môn Tiếng Việt được chia thành các phân môn, mỗi môn có nhiệm vụ rèn cho học sinh một số kĩ năng nhất định. Phân môn Tập làm văn là phân môn mang tính tổng hợp cao nhất. Phân môn Tập làm văn rèn cho học sinh cả bốn kĩ năng, trong đó chú trọng vào các kĩ năng nghe, nói, viết. Đối với phân môn này, học sinh phải được hình thành và rèn luyện năng lực trình bày văn bản (nói và viết) ở nhiều thể loại khác nhau.  

Qua thực tế làm công tác quản lý dự giờ thăm lớp, qua báo cáo chất lượng và cũng đã có thời gian trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy phân môn Tập làm văn là phân môn khó trong các phân môn của môn Tiếng Việt, giáo viên rất ngại khi thi giáo viên giỏi hoặc dự giờ “bị” vào các tiết Tập làm văn còn học sinh thì ngại học bởi để thực hiện được mục tiêu của phân môn Tập làm văn là xây dựng các văn bản (nói và viết), học sinh cần huy động tất cả các kiến thức tiếng Việt tiếp thu được qua việc học Tập đọc, Chính tả, Luyện từ và câu, Kể chuyện… Trong khi đó, học sinh thì vốn từ nghèo nàn, khả năng diễn đạt và kiến thức thực tế đều hạn chế nên điểm môn Tập làm văn của các em thường không cao.

Với học sinh lớp Năm, việc rèn kĩ năng làm văn miêu tả cho học sinh là cần thiết. Học tốt văn miêu tả sẽ là điều kiện thuận lợi để học sinh học tốt các môn học khác ở Tiểu học và học lên lớp trên.  

Nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường nói chung, dạy học sinh lớp Năm học tốt văn miêu tả nói riêng, tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy văn miêu tả cho học sinh lớp 5”

2.Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu đề tài này tôi mong muốn được đóng góp một phần công sức của mình vào việc nâng cao chất lượng phân môn Tập làm văn của khối lớp 5 cũng như công tác nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt của trường Tiểu học Bắc Sơn.

3.Đối tượng nghiên cứu 

Kỹ năng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 5.

4.Phương pháp nghiên cứu

-Điều tra phân loại đối tượng học sinh

-Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết

-Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

II.NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1.Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

Tập làm văn là một phân môn mang tính tổng hợp và sáng tạo cao. Tổng hợp các kiến thức, kỹ năng từ Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu… để viết nên một bài Tập làm làm. tập làm văn là phân môn học sáng tạo chứ không phải sao chép… là phân môn học tổng hợp kiến thức của các môn học khác và kiến thức của cuộc sống, là phân môn tổng hợp các kỹ năng (kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng trình bày và tạo lập văn bản…).

Theo quan điểm tích hợp, các phân môn trong Tiếng Việt được tập hợp lại xoay quanh trục chủ điểm và các bài đọc. Nhiệm vụ cung cấp kiến thức và rèn luyện kỹ năng gắn bó chặt chẽ với nhau. Như vậy, muốn dạy – học có hiệu quả phân môn Tập làm văn dạng bài miêu tả (tả cảnh, tả người) nhất thiết người giáo viên phải dạy tốt Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu. Vì trong các bài đọc, trong câu chuyện, trong các bài tập luyện từ và câu thường xuất hiện các đoạn văn, khổ thơ có nội dung miêu tả rất rõ về cảnh vật, thiên nhiên, con người…

Bài tập làm văn nếu không sáng tạo sẽ trở thành một bài văn khô cứng, góp nhặt của người khác, nội dung bài văn sẽ không hồn nhiên, trong sáng, mới mẻ như tâm hồn của các tác giả nhỏ tuổi.

Chất lượng phân môn Tập làm văn chất lượng của cảm thụ văn học, của các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết tiếng mẹ đẻ. Cho nên, thầy phải lập được kế hoạch bài học cụ thể và trò học tập chủ động, tích cực, nghiên cứu hiệu quả mới mong nâng cao một cách bền vững chất lượng phân môn Tập làm văn nói riêng và môn Tiếng Việt nói chung ở lớp cuối cấp tiểu học.

Dạy Tập làm văn lớp 5 phải đảm bảo mục tiêu, yêu cầu cần đạt về kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học, theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của từng môn (ban hành kèm theo Quyết định số 16 của Bộ GD-ĐT) và phù hợp với trình độ của từng học sinh trong lớp mà “Hướng dẫn số 896” của Bộ GD – ĐT đã đề ra.

Tôi tin rằng, đề tài này nếu được áp dụng và vận dụng hợp lý sẽ đem lại hiệu quả cao cho phân môn Tập làm văn, góp phần nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt lớp 5.

2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

1. Thuận lợi:

+ Cơ sở vật chất: Ở tất cả các khối lớp đều được trang bị đầy bàn ghế, bảng ..đảm bảo dạy học. Các điều kiện khác về cơ sở vật chất đều tương đối đảm bảo cho công tác dạy học.

+ Về giáo viên:

– Đội ngũ giáo viên của nhà trường đều đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn. Riêng đối với giáo viên dạy khối 5 đều có trình độ trên chuẩn. Giáo viên nhiệt tình, năng động, trách nhiệm với công việc, tích cực trong công tác tự học tự bồi dưỡng, ham học hỏi và rất hứng thú với phương pháp dạy học mới.

– Mạng internet được phủ sóng cả ở trường và ở nhà riêng nên việc cập nhật các thông tin phục vụ môn học kịp thời.

– Có đủ các sách tham khảo tài liệu phục vụ môn học cho giáo viên.

+ Về học sinh: 

– Các em đều ngoan ngoãn, lễ phép, có ý thức học tập tương đối tốt.

– Nhiều học sinh mạnh dạn, tự nhiên trong giao tiếp.

+ Về phụ huynh:

– Hầu hết phụ huynh học sinh đều quan tâm đến việc học tập của con em mình, luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập cho các em. Luôn đồng tình ủng hộ các hoạt động giáo dục của nhà trường.

1. Khó khăn:

+ Về cơ sở vật chất:

– Chưa đủ 1 máy chiếu/ lớp để giúp giáo viên và học sinh có những tiết học thực tế sinh động hơn.

– Chưa đủ 1 phòng / lớp vẫn còn phải học 2 ca.

+ Về giáo viên:

– Đối với việc dạy học phân môn Tập làm văn giáo viên vẫn thường lúng túng hơn các phân môn khác vì để hướng các em có cách nhận xét, cách miêu tả sao cho có sinh động, mang tính chất văn chương là điều không dễ dàng.

– Giáo viên lúng túng trong việc điều hành hoạt động giữa các cá nhân, các nhóm học sinh nhịp độ học tập chênh lệch nhau. Khả năng bao quát quán xuyến của giáo viên trong các nhóm , từng cá nhân còn những khó khăn.

+ Về học sinh: 

– Các em còn nghèo vốn từ, không biết sử dụng các biện pháp nghệ thuật như biện pháp so sánh, nhân hóa.