SKKN Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 học tốt phân môn Kể chuyện

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Chúng ta đã biết “ngôn ngữ là công cụ của tư duy”. Trong các môn học
ở Tiểu học thì môn Tiếng Việt được coi là môn học quan trọng nhất, bởi nó đồng thời rèn cho học sinh bốn kĩ năng cơ bản: nghe – nói – đọc – viết. Đặc biệt là học sinh lớp 1 nếu như các em không biết: đọc thông, viết thạo thì các môn học khác các em sẽ không học được, trong đó có phân môn Kể chuyện. Phân môn này có nhiệm vụ bồi dưỡng tâm hồn trẻ góp phần hình thành cảm xúc và thẩm mĩ lành mạnh, làm giàu thêm vốn sống, vốn hiểu biết, phát triển tư duy và trình độ Tiếng Việt cho các em. Vì vậy, Kể chuyện là phân môn có ý nghĩa quan trọng trong chương trình dạy Tiếng Việt ở Tiểu học. Học tốt phân môn Kể chuyện không những giúp học sinh rèn kĩ năng: nghe – nói (kể) mà còn tạo cho học sinh tự tin để học tốt các môn học khác và giúp các em tự nhiên trong giao tiếp.
Trong quá trình trực tiếp giảng dạy nhiều năm, được nhà trường phân công dạy lớp1, tôi còn thấy một số điều tồn tại và vướng mắc trong môn Tiếng Việt nhất là phần Kể chuyện. Học sinh nhìn chung còn ít học và việc chuẩn bị trước còn chưa chu đáo, chỉ nhìn bài qua loa, chiếu lệ, chưa biết cách kể. Đến lớp nhiều em chưa phát huy tốt vai trò của cá nhân trong quá trình kể chuyện nhất là kể cho nhau nghe trong nhóm vì (kể cho nhau nghe trong nhóm yêu cầu tính tự giác là chủ yếu). Trong lúc bạn bè kể, một số em còn chưa ý thức theo dõi, quá trình học tập của các bạn là thời gian chơi của một số em khác.
Từ những hạn chế và vướng mắc trong quá trình giảng dạy, tôi suy nghĩ và tìm ra phương pháp tối ưu nhất để giúp cho học sinh dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thuộc truyện theo ngôn ngữ của mình. Vì vậy, tôi mạnh dạn đề xuất “ Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 học tốt phân môn Kể chuyện”.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Học sinh lớp 1 học tốt phân môn Kể chuyện trước tiên là giúp các em tập thói quen bắt được nội dung nhanh, tóm tắt được ý chính, có ích cho các em rất nhiều khi học các môn khác và học lên các lớp trên. Bởi vì, khi kể các em phải vận dụng vốn từ ngữ thật chính xác, rõ ràng, liên kết câu từ chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc nội dung cần kể. Kể trước mọi người còn rèn cho các em sự tự tin, phong cách chuẩn mực khi trình bày trước tập thể. Qua kể chuyện, học sinh còn phát âm tròn vành rõ chữ để thu hút người nghe, hỗ trợ nhiều cho phân môn Tập đọc và nói chuyện với mọi người trong sinh hoạt hàng ngày. Diễn đạt tốt tức là các em có vốn từ phong phú, biết liên kết câu, ý vững vàng, giúp các em rất nhiều trong học phân môn Tập làm văn, phân môn Luyện từ và câu ở các lớp tiếp theo. Mỗi câu chuyện đều có ý nghĩa, vì thế qua mỗi chuyện kể, giáo viên đã giáo dục các em điều hay lẽ phải, lối sống tốt đẹp, kĩ năng sống trong cuộc sống ngay từ lớp 1.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Trọng tâm nghiên cứu đề tài của tôi là nêu ra một số biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Kể chuyện ở lớp 1.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
– Phương pháp giao tiếp.
– Phương pháp trực quan.
– Phương pháp quan sát.
– Phương pháp luyện tập theo mẫu.
PHẦN 2. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Trong mục tiêu giáo dục và giảng dạy Tiếng Việt ở Tiểu học, phân môn Kể chuyện có vị trí, vai trò rất quan trọng, góp phần tích cực trong việc bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, trau dồi những tri thức về cuộc sống và bồi dưỡng vốn văn học cho học sinh. Ngoài ra nó còn nhằm nâng cao năng lực trí tuệ, đồng thời rèn luyện cho các em khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ. Bên cạnh đó, phân môn kể chuyện còn giúp các em phát triển các năng lực tư duy cơ bản như: Trí tưởng tượng, óc phán đoán, khả năng ghi nhớ, năng khiếu thẩm mỹ, hình thành ở trẻ em nhiều phẩm chất tốt đẹp, rất cần thiết cho nhu cầu phát triển ở lứa tuổi này.
Cùng với các môn học khác, phân môn Kể chuyện góp phần hình thành nhân cách rất lớn cho học sinh, nó mở mang sự hiểu biết cho các em. Các em được học hỏi những điều hay, lẽ phải từ rất nhiều các câu chuyện, thuộc nhiều thể loại chuyện khác nhau, phản ánh đa dạng cuộc sống muôn hình muôn vẻ. Chính vì vậy tiết Kể chuyện đòi hỏi giáo viên vừa biết kể chuyện hấp dẫn, vừa biết dạy cho học sinh tập nói, tập kể chuyện và phát triển ngôn ngữ, bước đầu tập dùng ngôn ngữ của bản thân để diễn tả (tập kể chuyện). Qua mỗi tiết kể chuyện, học sinh được tiếp xúc với một văn bản truyện kể khá lý thú, cảm nhận được nội dung và thu hoạch được nhiều bài học bổ ích. Nhưng điều quan trọng hơn là các em học được cách dùng từ ngữ, câu văn để diễn đạt một ý, liên kết các ý trong một đoạn, một bài. Thực hiện được các yêu cầu này thì giáo viên phải tìm ra các biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Kể chuyện ngay từ lớp 1.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Về giáo viên.
Trong quá trình nhiều năm trực tiếp giảng dạy lớp 1 tôi thấy còn nhiều vướng mắc khi dạy Kể chuyện như: việc chuẩn bị bài hầu như giáo viên còn phụ thuộc nhiều vào sách giáo viên và sách bài soạn. Chính vì thế mà bài dạy trên lớp còn mang tính áp đặt, đơn điệu chưa phù hợp với đối tượng học sinh, làm cho học sinh nắm nội dung truyện còn chàng màng, máy móc, coi phân môn Kể chuyện chỉ là giải trí, các môn học khác quan trọng hơn nên đầu tư cho các em nhiều hơn. Do đó sự chuẩn bị của giáo viên chưa chu đáo dẫn đến tiết dạy, giờ học không mang lại hiệu quả. Hơn nữa nhiều giáo viên rất ngại dạy kể chuyện, nhất là vào dịp thao giảng, dự giờ thăm lớp vì sợ khả năng kể chuyện không hấp dẫn, chuẩn bị cho một giờ Kể chuyện lại mất nhiều công sức và thời gian như: tranh vẽ, trang phục…Rất ít học sinh biết kể chuyện một cách trôi chảy mạch lạc vì kĩ năng nói còn kém. Đối với những giáo viên tâm huyết với nghề và dày kinh nghiệm thì cho rằng: Kể chuyện là môn học hấp dẫn, thú vị với học sinh, nhưng làm sao để có cách kể hay cho học sinh nghe và nhớ được truyện , sau đó phải luyện tập thế nào để cho học sinh kể lại từng đoạn truyện một cách tự nhiên. Đó là những băn khoăn của tôi và nhiều giáo viên đứng lớp hiện nay.
2. Về học sinh.
Qua tìm hiểu tôi được biết, các em rất thích học phân môn Kể chuyện, dường như hằng ngày, hằng tuần lúc nào các em cũng mong ngóng để đến giờ Kể chuyện. Đặc biệt trong giờ Kể chuyện các em thích nghe cô kể hơn là cô đọc lại văn bản truyện. Nếu được gọi kể thì các em kể theo gợi ý của truyện sau mỗi tranh, các em chưa biết liên kết được các bức tranh thành một đoạn truyện. Lí do là các em chưa kịp nắm được nội dung khi nghe kể và kĩ năng nói (diễn đạt) còn kém, mặc dù sau mỗi bài Học vần và Tập đọc các em đã được rèn kĩ năng nói. Song vẫn còn một số ít biết kể lại cả truyện một cách trôi chảy và hấp dẫn, biết nhập vai nhân vật trong truyện để kể lại. Hơn nữa qua mỗi bài lại có thêm phần luyện nói. Nhưng thực ra chưa giúp các em nắm được văn bản và mạnh dạn diễn đạt lại nội dung văn bản. Nếu có sự đầu tư hơn về rèn luyện kĩ năng kể của giáo viên và tập luyện cho học sinh, chắc chắn rằng các em sẽ có kĩ năng kể tốt hơn.
Qua thực tế nhiều năm giảng dạy lớp 1 và năm học ………..tôi được phân công chủ nhiệm lớp 1A, ngay đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng và phân loại như sau:
Tổng số học sinh
Kể chuyện hay
(mức bình thường)
Biết kể đúng nội dung chuyện
Chưa biết kể
24em
SL
%
SL
%
SL
%
3em
12
10em
42
11em
46

Đứng trước thực trạng như vậy tôi trăn trở và tìm ra một số biện pháp thực hiện như sau:
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 1 HỌC TỐT PH N MÔN KỂ CHUYỆN.
1. Biện pháp 1: Chuẩn bị bài chu đáo trước khi đến lớp.
Đọc kĩ nội dung cốt truyện, hiểu rõ tính cách từng nhân vật, định hướng các hoạt động dạy học chủ yếu.
Lập kế hoạch bài học chi tiết, giáo viên nắm vững các bước và hình thức tổ chức dạy học. Một trong những yếu tố quan trọng nữa giúp cho giờ học thành công là chuẩn bị đồ dùng (tranh phóng to bằng giấy, bằng đèn chiếu màn hình, trang phục, diễn kịch, đóng vai…)
Ví dụ 1: Truyện: Khỉ và Rùa ( TV1 – Tập 1 trang 65).
– Tôi đã vẽ phóng to 4 tranh trong sách giáo khoa (sử dụng đèn chiếu), giúp học sinh cả lớp cùng quan sát, gây hứng thú cao cho học sinh trong giờ học và học sinh dễ nhớ ngay từ lần đầu.
– Về trang phục: Để gây hứng thú cho học sinh khi kể, giáo viên có thể chuẩn bị như sau:
+ Vai Khỉ: Mặt nạ Khỉ.
+ Vai Rùa: Mặt nạ Rùa.
Khi kể, giáo viên có thể sử dụng trang phục hoặc các em có thể nhập vai nhân vật hóa trang bằng những trang phục đó.
Như vậy: Sự chuẩn bị kĩ về nội dung truyện và chuẩn bị chu đáo về đồ dùng của giáo viên đã kích thích, gây hứng thú cao cho cả học sinh và giáo viên, góp phần nâng cao hiệu quả giờ dạy.
Ví dụ 2: Truyện: Sói và Cừu ( TV1 – Tập 1 trang 89).
– Phóng to 4 tranh trong sách giáo khoa (sử dụng đèn chiếu) cho học sinh dễ quan sát, từ đó thu hút sự chú ý của các em hơn trong tiết học.
– Về trang phục: Tôi đã chuẩn bị mặt nạ sói, mặt nạ cừu…
Khi kể, tôi đã vừa kể vừa diễn xuất các vai qua các trang phục của từng nhân vật. Chính nhờ sự chuẩn bị kĩ về nội dung truyện, chu đáo về trang phục mà tiết dạy trở nên sôi nổi, gây hứng thú học tập cho các em và giờ học đã đạt hiệu quả cao…
2. Biện pháp 2: Giúp học sinh chuẩn bị bài trước khi đến lớp.