SKKN Một số biện pháp hướng dẫn học sinh đọc tốt trong tiết dạy tập đọc – Lớp 3

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

Môn Tiếng Việt không chỉ là môn khoa học như các môn học khác, môn Tiếng Việt còn là môn học nhằm hướng dẫn cách sử dụng, cách dùng từ Tiếng Việt. Trong đó phân môn tập đọc có thể coi là trọng tâm vì phân môn này góp phần rèn luyện kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho các em. Đọc là một dạng hoạt động ngôn ngữ, là quá trình chuyển dạng chữ viết sang lời nói có âm thanh và thông hiểu nó. Nếu không biết đọc thì các em sẽ không thể tiếp thu, đuổi kịp nền văn minh của loài người trong xã hội  hiện đại. Biết đọc khả năng tiếp  nhận của các em sẽ  nhân lên  nhiều lần, mỗi  người  sẽ tự tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các quan hệ tự nhiên, xã hội, tư duy. Biết đọc còn  giúp các em giao tiếp được với thế giới bên trong của ngưòi khác. Việc đọc tốt sẽ giúp các em biết suy nghĩ lôgíc cũng như biết tư duy có hình ảnh, bồi dưỡng cho các em những rung cảm thẫm mỹ, cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn ngữ qua bài đọc, từ đó giáo dục cho các em những tình cảm trong sáng tốt đẹp.

          Là một người giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp 3, tôi nhận thấy phân môn tập đọc là vô cùng quan trọng đối với học sinh lớp 3 nói riêng và học sinh tiểu học nói chung. Nếu học tốt phân môn Tập đọc sẽ là tiền đề giúp học sinh học tốt các phân môn khác của môn Tiếng Việt như: giúp học sinh diễn đạt câu rõ ràng, mạch lạc, chau chuốt hơn khi viết văn; viết đúng chính tả hơn khi học Chính tả; học sinh sẽ kể chuyện hay hơn, hấp dẫn hơn khi học kể chuyện… Và hơn hết, đọc tốt sẽ giúp các em cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong văn bản, qua đó giáo dục và phát triển nhân cách của học sinh đáp ứng đòi hỏi về một con người mới  phát triển toàn diện trong thời đại mới. Chính vì điều đó mà tôi luôn trăn trở, tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng dạy học thực tế cho học sinh lớp mình, qua đó rút ra được kinh nghiệm “Một số biện pháp hướng dẫn học sinh đọc tốt trong tiết dạy Tập đọc lớp3 .”

1.2. Mục đích nghiên cứu

         Mục đích nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm này của tôi là tập trung vào các nội dung chủ yếu sau:

– Tìm hiểu các bài tập đọc, chủ đề có trong chương trình tập đọc lớp 3.

– Thực trạng việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh về phân môn Tập đọc lớp 3 ở trường tiểu học hiện nay.

– Nghiên cứu tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả qua việc áp dụng một số biện pháp hướng dẫn học sinh đọc tốt vào tiết dạy Tập đọc lớp 3.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu một số biện pháp hướng dẫn học sinh đọc tốt trong tiết Tập đọc lớp 3. 

1.4. Phương pháp nghiên cứu

         Trong quá trình nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã áp dụng một số phương pháp sau:

1. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
2. Phương pháp thống kê, xử l‎ý số liệu.
3. Phương pháp luyện tập, thực hành.

2. NỘI DUNG ĐỀ TÀI

2.1. Cơ sở lý luận của đề tài

         Phương pháp dạy tập đọc mới bắt nguồn từ nhu cầu của công cuộc đổi mới đang diễn ra trên đất nước ta. Phương pháp dạy học mới quan niệm rõ ràng về mục tiêu cần đạt, cách kiểm soát, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Nó coi trọng thực hành, dạy lấy lợi ích của học sinh làm thước đo kết quả.

        Học tốt phân môn Tập đọc, các em sẽ có cơ sở tiếp thu và diễn đạt các môn học khác trong chương trình, các em sẽ có suy nghĩ mạch lạc, diễn đạt trong sáng và khoa học, có khả năng làm chủ được tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình, cảm thụ được cái hay, cái đẹp của cuộc sống và tiếng mẹ đẻ. Do vậy ngôn ngữ càng hoàn hảo, càng giúp cho việc diễn đạt tư tưởng tình cảm thêm chính xác, giúp khả năng nhận xét thêm sâu sắc, có khả năng trình bày được rõ ràng, chính xác những ý nghĩ và tình cảm của mình. Nhưng làm thế nào để đạt được kết quả trên khi các em chưa say mê, yêu thích môn học ? Vì vậy người giáo viên phải là người nắm bắt được tâm lý, nắm bắt được lực học từng em, để định hướng và luyện tập cho các em thường xuyên. 

   2.2. Thực trạng của việc dạy và việc học ở phân môn Tập đọc lớp 3

* Thực trạng việc dạy Tập đọc của giáo viên: 

         – Nhiều giáo viên đã chú ý đổi mới phương pháp dạy học nhưng hiệu quả chưa nâng cao. Chưa thật nắm vững yêu cầu về kiến thức, kĩ năng của từng bài dạy nên dẫn đến việc giảng dạy mang tính dàn trải, không nêu bật được trọng tâm của bài. Tốc độ giảng dạy nhanh nên khiến cho các em yếu theo không kịp. 

         – Việc dạy của giáo viên vẫn bám vào phương pháp dạy dập khuôn, cứng nhắc. Các em học theo phương pháp mới cũng chỉ là đọc cá nhân, đọc theo nhóm,… giáo viên hầu hết không kiểm soát được tốc độ đọc, cách đọc, ít sửa sai.

– Chưa chú ý rèn đọc, kèm cặp, các em yếu thiếu tự giác và chưa kiên trì.  

– Không mạnh dạn thay đổi, điều chỉnh, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo bởi sợ  sai, sợ chệch hướng…Vì thế, các giáo viên cho rằng: “Dạy như sách hướng dẫn là tốt nhất”. Cứ theo cách đó thì các giờ tập có ưu điểm là thực hiện đúng phương pháp song lại có nhiều nhược điểm như: xa vời thực tế, tách rời học sinh, giờ học khô khan. Dẫn đến chất  lượng học sinh chưa cao, khả năng đọc, hiểu, cảm thụ, hình thành ý thức ở học sinh chưa đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của nhà trường, gia đình và xã hội. 

          – Trong quá trình dạy học, làm thế nào để học sinh yếu đạt chuẩn và giúp học sinh hoàn thành tốt phát huy hết khả năng, làm thế nào để học sinh đọc đúng đọc rành mạch, tập đọc diễn cảm thì giáo viên vẫn không tránh khỏi lúng túng.

* Thực trạng của học sinh:

          Năm học ……………. tôi được Ban giám hiệu phân công chủ nhiệm lớp 3A và năm học …………….là lớp 3Đ. Tôi đã tìm hiểu các mặt của lớp thấy điều kiện gia đình các em rất khó khăn. Ví dụ như lớp 3 Đ năm nay tôi chủ nhiệm cả lớp chỉ có 5 em con gia đình công nhân và viên chức, 29 em là con gia đình nông nghiệp, 1 em gia đình hộ nghèo. Đời sống còn thiếu thốn, bố mẹ ít quan tâm đến việc học tập của con em mình, một số gia đình chủ yếu là “trăm sự nhờ cô” vì đi làm ăn xa ( đi Lào, Căm – pu- chia, đi Miền Nam hay Hà Nội,…) nên việc học tập của các em chủ yếu là trên lớp.

         – Nhiều em còn phát âm chưa chuẩn, phát âm tiếng địa phương khiến người nghe khó hiểu.

– Khi tiếp xúc với các em tôi thấy các em còn rụt rè thiếu tự tin, nhút nhát không dám hoà đồng với các bạn. Trong giờ học các em chỉ ngồi im lặng thụ động, khi yêu cầu các em trả lời hoặc kiểm tra bài cũ các em mất bình tĩnh vì sợ trả lời sai, có điều gì lo sợ … 

– Nhiều em còn đọc yếu, với trình độ lớp 3 nhiều em còn đọc rất chậm. Đây là những học sinh đọc yếu, mà đọc yếu sẽ ảnh hưởng đến các môn học rất nhiều. Các em sẽ tiếp thu bài chậm. 

– Có những em ngại đọc, đọc cho xong bài để khỏi  bị cô giáo nhắc tên, chưa có ý thức rèn đọc. 

– Nhiều em đọc còn nhỏ, chậm, về nhà đọc nhưng lại ngại hoặc quên. 

– Một số em thì đọc to như gào lên làm nhiều chỗ bị lịm giọng ảnh hưởng đến dây thanh. Khi tìm hiểu bài có em ít xây dựng bài vì sợ sai –  nói đúng ra là các em chưa hiểu bài (chưa hiểu văn bản). 

– Hầu hết các em chưa biết đọc diễn cảm, đọc đúng giọng phù  hợp với từng bài đọc. Dẫn đến giờ học rời rạc, chưa hay, giáo viên làm việc nhiều, giảng giải nhiều, làm ảnh hưởng đến chất lượng chung của cả lớp.

       Và thế tôi đã tiến hành một số tiết dạy để khảo sát chất lượng đọc của  các em, tôi nhận thấy phần lớn các em mới chỉ dừng ở mức đọc tương đối đúng, khả năng đọc hiểu, cảm thụ văn còn khô khan và hạn chế. 

        Khảo sát chất lượng của học sinh đầu năm ( tháng 9) của năm học